Bozcaada’daki Yerel Halkın Turizmin Etkilerine Karşı Yaklaşımlarının Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2020, Sayı: 62, 285 - 305, 25.12.2020

Ahmet Vatan Esin Bildin

https://doi.org/10.26650/JECS2019-0123

Öz

Bu çalışma Bozcaada’daki yerel halkın turizmin etkilerine olan yaklaşımı ve turizmin gelişimine yönelik tutumunun değerlendirilmesi ve Bozcaada’ya duydukları bağlılığı ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada veri toplama tekniklerinden olan anket yöntemi uygulanmıştır. Anket formunda Yere Bağlılık, Turizm Gelişimi ve Turizmin Etkileri olmak üzere 3 ayrı ölçek kullanılmıştır. Bazı demografik değişkenler üzerinden oluşturulan hipotezler doğrultusunda turizm gelişimi, turistlerle olan etkileşim, gelir kaynağında turizme bağlılık ve Bozcaada ile özdeşleşme arasındaki ilişki Ki-Kare testi uygulanarak incelenmiştir. Analizlerin sonucunda yerel halkın Bozcaada’da yaşam süresi ve Bozcaadalı olma ile turizme bağlı gelir kaynağı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bozcaada’daki yerel halkın turizm sektöründe çalışıyor olması ve Bozcaada’daki yaşam süresi ile turistlerle olan etkileşim sıklığı arasında anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır. Bozcaada’daki yerel halkın yaşam süresi ve Bozcaada ile kendini özdeşleştirmesi arasında da anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır.Yerel halkın turizme bağlı gelir kaynağı ile turizm gelişimini desteklemesi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Bozcaada’daki yerel halkın eğitim seviyesi ve turizmin gelişimini desteklemesi arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Ayrıca gerçekleştirilen frekans analizleri doğrultusunda ise turizmin ekonomik ve sosyo-kültürel etkilerin olumlu ve çevresel etkileri Bozcaada’daki yerel halk tarafından yüksek oranda olumsuz algılandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Turizm gelişimi, yerel halk, turizmin etkileri, Bozcaada

A Research Evaluating the Attitudes of Local People Towards the Effects of Tourism in Bozcaada

Öz

This study was conducted in order to reveal local people’s commitment to Bozcaada and their attitudes towards both the effects of tourism and the development of tourism in Bozcaada. Place Attachment, Tourism Development and the Effects of Tourism were scales used in this study, by applying the questionnaire method. The hypotheses indicated that the relationship between tourism development, interaction with tourists, tourism dependence on income source and self-identification with Bozcaada was examined by applying Chi-Square test to certain demographic variables. There was no significant relationship found between being native islander and lifetime in Bozcaada and having a source of income due to tourism. There was a significant relationship between the frequency of interaction with tourists and lifetime in Bozcaada along with the local people existing in the tourism sector as a workforce. There was no significant relationship between having tourism as a source of income and support of tourism development. There was a significant relationship between the education level of local people and the support of tourism development and also between lifetime in Bozcaada and identifying oneself with Bozcaada. The economic and socio-cultural effects of tourism were perceived as positive and the environmental impacts of tourism were perceived as negative in Bozcaada at high level.

Anahtar Kelimeler

Tourism development, local people, effects of tourism, Bozcaada

Kaynakça

• Akova, O. (2006). Yerel halkın turizmin etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 2(1), Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/281443757.
• Alaeddinoğlu, F. (2008). Sivas kentinde halkın turiste ve turizme bakışı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1–23.
• Aleaddinoğlu, F. (2007). Van halkının turisti ve turizmi algılama şekli. Coğrafi Bilimler Dergisi, 5(1), 1–16, Retrieved from http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/33/140/981.pdf.
• Andereck, K. L., & Vogt, C. A. (2000). The relationship between residents’ attitudes toward tourism and tourism development options. Journal of Travel Research, 39(1), 27–36, doi.org/10.1177/004728750003900104.
• Archer, B., Cooper, C., & Ruhanen, L. (2005). The positive and negative impacts of tourism. In W. F. Theobald, Global Tourism (pp. 79–102). USA: Butterworth-Heinemann.
• Avcıkurt, C. (2017). Turizm Sosyolojisi. Ankara, Türkiye: Detay Yayıncılık.
• Ayhan, Ç. K. (2008). Bozcaada’da turizm hareketlerinin gelişimine yerel halkın yaklaşımı üzerine bir çalışma. Bozcaada Değerleri Sempozyumu (pp. 17–26). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Beeton, S. (2006). Community Development Through Tourism. Australia: LandLinks Press. Berber, Ş. (2003). Sosyal değişme katalizörü olarak turizm ve etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 205–221, Retrieved from http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/issue/view/30.
• Bertan, S. (2009). Turizmin çevre üzerinde yarattığı etkiler: Pamukkale örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(2), 204 –214, Retrieved from https://www.anatoliajournal.com/atad/depo/dergiler/Cilt20_Sayi2_ Yil2009_1304878329.pdf.
• Bilim, Y. ve Özer, Ö. (2013). Yerel halk gözüyle Konya’da turizmin önemi ve ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri. Ulusal Kop Bölgesel Kalkınma Sempozyumu (pp. 14 –16). Konya: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Boğan, E. ve Sarıışık, M. (2016). Yerel halkın turizm faaliyetine yönelik görüş ve algılamalarının belirlenmesi üzerine Alanya’da bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12, 325– 342, Retrieved from https://dergipark.org.tr/download/article-file/309540.
• Butler, R. (1980). The concept of a tourist area cycle of evolution: Implications for management of resources. Canadian Geographer, 24(1), 5–12, doi: 10.1111/j.1541-0064.1980.tb00970.x.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Choi, H.-S. C., & Sirakaya, E. (2005). Measuring residents’ attitude toward sustainable tourism: Development of sustainable tourism attitude. Journal of Travel Research, 43(4), 280–394, doi: 10.1177/0047287505274651.
• Çakıcı, A. C., & Aksu, M. (2008). Bozcaada halkının turizm ve çevre bilinci üzerine bir araştırma. Bozcaada Değerleri Sempozyumu (pp. 27–44). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Çalışkan, U., & Tütüncü, Ö. (2008). Turizmin yerel halk üzerindeki etkileri ve Kuşadası ilçesi örneği. IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi (pp. 127–140). Antalya: ITU & Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi.
• Dilek, S. E., Çoban, Ö., & Harman, S. (2017). Hasankeyf halkının turizmin gelişimine yönelik tutumu. Turizm ve Araştırma Dergisi, 6(2), 59 –72, Retrieved from https://dergipark.org.tr/download/article-file/551793.
• Doğan, H. Z. (2004). Turizmin sosyo-kültürel temelleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Eren, R. ve Aypek, N. (2012). Kırsal turizm bölgesinde yerel halkın turizm gelişimine karşı tutumları Cumalıkızık Köyü örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2(2), 43–47, Retrieved from https://www. researchgate.net/publication/311808360.
• Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2009). Foça’da turizmin ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel etkilerine yönelik yerel halkın görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 398–417, Retrieved from https://www.researchgate. net/publication/26872634.
• Gürsoy, D. ve Jurowski, C. (2004). Distance effects on residents’ attitudes toward tourism. Annals of Tourism Research, 31(2), 296–312, doi.org/10.1016/j.annals.2003.12.005.
• Gürsoy, D., & Rutherford, D. G. (2004). Host attitudes toward tourism an improved structural model. Annals of Tourism Research, 31(3), 495–516, doi:10.1016/j.annals.2003.08.008.
• Gürsoy, D., Jurowski, C., & Uysal, M. (2002). Resident attitudes a structural modeling approach. Annals of Tourism Research, 29(1), 79–105, doi.org/10.1016/S0160-7383(01)00028-7.
• Haralambopoulos, N., & Pizam, A. (1996). Perceived impacts of tourism the case of Samos. Annals of Tourism Research, 23(3), 503–526. doi.org/10.1016/0160-7383(95)00075-5.
• Harril, R., & Potts, T. D. (2003). Tourism planning in historic districts: Attitudes toward tourism development in Charleston. Journal of the American Planning Association, 69(3), 233–244, doi.org/10.1080/01944360308978017.
• J.Sheldon, P., & Var, T. (1984). Resident attitudes to tourism in North Wales. Tourism Management, 5(1), 40–47, doi. org/10.1016/0261-5177(84)90006-2.
• Johnson, J. D., & Snepenger, D. J. (2005). Residents’ perceptions of tourism development over the early stages of TALC. In R. Butler, The Tourism Area Life Cycle, Vol. 1 (pp. 222–236). Great Britain: Cromwell Press.
• Johnson, J. D., Snepenger, D. J., & Akis, S. (1994). Residents’ perceptions of tourism development. Annals of Tourism Research, 21(3), 629–642. doi.org/10.1016/0160-7383(94)90124-4.
• Jurowski, C., Uysal, M., & Williams, D. R. (1997). A theoretical analysisi of host community resident reaction to tourism . Journal of Tourism Research, 36(2), 3–11. doi: 10.1177/004728759703600202.
• Karakaş, A. ve Şengün, H. İ. (2016). Yerel halkın turizm faaliyetlerine yönelik tutumları: Diyarbakır örneği. 2nd International Congress on Economics and Business (pp. 942–957). SarayBosna: Retrieved from http:// iceb2016.cbu.edu.tr/file/ICEB2016.pdf.
• Kuvan, Y., & Akan, P. (2005). Residents’ attitudes toward general and forest-related impacts of tourism: the case of Belek, Antalya. Tourism Management, 26(5), 691–706. doi.org/10.1016/j.tourman.2004.02.019.
• Lankford, S. V. (1994). Attitudes and perceptions toward tourism and rural regional development. Journal of Travel Research, 35–43, doi: 10.1177/004728759403200306.
• Liu, J., & Var, T. (1986). Resident attitudes toward tourism impacts in Hawaii. Annals of Tourism Research, 13(2), 193–214, doi.org/10.1016/0160-7383(86)90037-X.
• Mason, P., & Cheyne, J. (2000). Residents’ attitudes to proposed tourism development. Annals of Tourism Research, 27(2), 391–411, doi.org/10.1016/S0160-7383(99)00084-5.
• McCool, S. F., & Martin, S. R. (1994). Community attachment and attitudes toward tourism development. Journal of Travel Research, 32(3), 29–34, doi.org/10.1177/004728759403200305.
• McGehee, N. G., & Andereck, K. L. (2004). Factors predicting rural residents’ support of tourism. Journal of Travel Research, 43(2), 131–140, doi.org/10.1177/0047287504268234.
• Oğuzbalaban, G. (2017). Türkiye’de yerel halkın turizme ve turizmin etkilerine yönelik algı ve tutumlarına ilişkin yazın taraması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 1321–1329. Retrieved from http://www. sosyalarastirmalar.com/cilt10/sayi51_pdf/8diger_sosyalbilimler/oguzbalaban_oguz.pdf.
• Özdemir, M. A., ve Kervankıran, İ. (2011). Turizm ve turizm etkileri konusunda yerel halkın yaklaşımlarının belirlenmesi; afyonkarahisar örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 1–25, Retrieved from https://dergipark. org.tr/download/article-file/3251.
• Özkök, F., Erdem, H., & Akman, S. (2007). Tourism impacts and residents’ support for tourism development: a research on Bozcaada. International Tourism Biennial (pp. 231–239). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Özyurt, M. P. (2018). Turizm gelişiminin yerel halkın bireysel ve toplumsal yaşam kalitesi üzerine etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmış Doktora Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Pablo-Romero, M. D., & Molina, J. A. (2013). Tourism and economic growth: a review of empirical literature. Tourism Management Perspectives, 8, 28–41, doi.org/10.1016/j.tmp.2013.05.006.
• Perdue, R. R., Long, P. T., & Allen, L. (1990). Resident support for tourism development. Annals of Tourism Research, 17, 586–599, doi.org/10.1016/0160-7383(90)90029-Q.
• Reisinger, Y. (2009). International Tourism: Cultures and Behaviour. Hungary: Butterworth-Heinemann.
• Sheldon, P., & Var, T. (1984). Residents’ attitudes to tourism in North Wales. Tourism Management, 5(1), 40–48, doi. org/10.1016/0261-5177(84)90006-2.
• Sinclair, M. (1998). Tourism and economic development: A survey. The Journal of Development Studies, 34(5), 1–51. doi.org/10.1080/00220389808422535.
• Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2004). Turizmin sosyal etkileri ve yerli halkın turiste bakışı. Gazi Üniveristesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1–18, Retrieved from gazi.edu.tr/posts/download?id=152235 .
• Tosun, C., & Timothy, D. J. (2003). Arguments for community participation in the tourism development process. The Journal of Tourism Studies, 14(2), 2–15, Retrieved from https://search.informit.com.au/ documentSummary;dn=200402849;res=IELAPA .
• Türker, G. Ö. ve Türker, A. (2014). Yerel halkın turizm etkilerini algılama düzeyi turizm desteğini nasıl etkiler: Dalyan destinasyonu örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, 81–98, Retrieved from https:// dergipark.org.tr/download/article-file/62530.
• Türker, N., Selçuk, Ş. ve Özyıldırım, A. (2016). Turizmin yerel halkın yaşam kalitesi üzerine etkisi: Safranbolu örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 1–13, Retrieved from http://joiss.karabuk. edu.tr/Makaleler/134712066_1.%20Nuray%20T%c3%bcrker.pdf .
• Vatan, A. ve Zengin, B. (2015). Söğüt ilçesi’nde kültürel miras ve yerel halkın turizme bakış açısı. The Journal of Academic Social Science, 650, Retrieved from http://www.asosjournal.com .
• Williams, D. R., & Vaske, J. J. (2003). The measurement of place attachment: validity and generalizability of a psychometric approach. Forest Science, 49(6), 830–840, Retrieved from https://www.researchgate.net/ publication/233712735.
• Yıldız, Z. (2011). Turizm sektörünün gelişimi ve istihdam üzerindeki etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 54–71, Retrieved from https://dergipark.org.tr/download/article-file/213959.
• Yoon, Y., Gursoy, D., & Chen, J. S. (2001). Validating a tourism development theory with strumodeling. Tourism Management, 22(4), 363–372, doi.org/10.1016/S0261-5177(00)00062-5.