Kalkınma Planlarının Kıyaslamalı Analizi: Türkiye Örneği

Yıl 2022, , 157 - 172, 30.12.2022

Ahmet Atakişi , Atilla Cebeci

https://doi.org/10.56668/jefr.1123716

Cited By: 3

Öz

Türkiye’nin uzun dönem kalkınma hedeflerinin amacı kapsamında, çarpan etkisiyle birlikte gelişme sürecini hızlandıran güçlü yönetişim yapılarının oluşturulması ve kurumlara dönük güvenin tesis edilmesi oldukça önemlidir. Söz konusu hedeflere ulaşmayla ilgili stratejilere ise kalkınma planlarında sıkça değinilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de oluşturulan kalkınma planlarını, iktisadi eğilimler, küresel değişim karşısında ülkedeki ve dünya ekonomisindeki makroekonomik gelişmeler ile beklentiler çerçevesinde analiz etmektir. Bu bağlamda, plan öncesi dönemde Türkiye’deki ekonomik ve sosyal gelişmelere değinilmiştir. Sonrasında kalkınma planlarının 1985-2019-2023 yılları sürecinde belirlenen; istikrarlı ve güçlü ekonomi, nitelikli insan, hukuk devleti, demokratikleşme/iyi yönetişim gibi seçili anahtar kelimelere göre yaşanılan değişimleri derinlemesine incelenmiştir. Kalkınma kavramının ortaya çıkış sürecinden günümüze kadar uzanan dönemlere ait geliştirilen teori ve yaklaşımlar, 1985-1989 döneminden başlayarak incelenmiş, bu bağlamda günümüz ve gelecek kalkınma planlarının hedef ve politikalarının amaçlarına ilişkin içerik analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, Planlama, Makro-ekonomi

Comparative Analysis of Development Plans: The Case of Turkey

Öz

It is very significant to establish strong governance constructions that accelerate the development process by the multiplier effect and to establish confidence in institutions under Turkey's long-term development goals. Strategies for achieving these goals are frequently mentioned in development plans. The aim of this study is to analyze the development plans formed in Turkey within the framework of economic trends, the interaction in the country compared to global changes and macroeconomic developments and expectations in the world economy. On this basis, Turkey’s economic and social developments in the pre-plan period is discussed. Afterwards, the changes in the development plans is examined in depth according to selected keywords such as stable and strong economy, qualified people, rule of law, democratization/good governance, which were determined in the period 1985-2019-2023. The theories and approaches recognized from the emergence of development concept to the present were examined starting from the 1985-1989 period after the year 1984, and in this context, a content analysis was made regarding the goals and policies of current and future development plans.

Anahtar Kelimeler

Development, planning, macroeconomics

Kaynakça

• Acemoğlu, D. and Robinson, J. (2013). Why nations fail the origins of power, prosperity and poverty. London: Profile.
• Altıncı Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Altinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1990-1994.pdf
• Aslan, O. ve Yılmaz, M. (2021). Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Planları Kapsamında Eğitim Yapılarının Analizi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(1): 114-132.
• Bardakçı, S., Karagöz, Y. ve Dündar, S. (2019). On birinci kalkınma planında yer alacak öncelikli kalkınma politikalarına yönelik toplumsal bakış açısının incelenmesi: Tr72 bölgesinde bir uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70): 798-817.
• Beşinci Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Besinci-Bes-Yillik-Kalkinma-Plani-1985-1989.pdf
• Dokuzuncu Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Dokuzuncu_Kalkinma_Plani-2007-2013.pdf
• Erdem, M.S. ve Bozan, M. (2021). Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Ekolojik Turizmin Kalkınma Planları İçerisinde Değerlendirilmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1): 67-90.
• Kalkınma Planları. (2022). T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/
• Lewis, W.A. (1954). Economic development with unlimited supplies of labor. Manchester School Of Economic and Social Studies, 22: 139–91.
• On Birinci Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• Onuncu Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf
• Özaslan, M. (2006). 1980 Sonrası Türkiye’de Mekansal Gelişme Eğilimleri ve Yeni Sanayi Bölgelerinin Ortaya Çıkışı. State Planninning Organization, Ankara.
• Rostow, W.W. (1960a). Büyümenin Beş Aşaması-A Özeti”. Ekonomik Büyümenin Aşamaları: Komünist Olmayan Bir Manifesto. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Rostow, W.W. (1960b). Ekonomik Büyümenin Aşamaları: Komünist Olmayan Bir Manifesto. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Rostow, W. W. (1962). Ekonomik Büyümenin Aşamaları. Londra: Cambridge University Press.
• Sekizinci Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2022/07/Uzun_Vadeli_Strateji_ve_Sekizinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-2001-2005.pdf
• Sen, A. (2001). Economic development and capability expansion in historical perspective. Pacific Economic Review, 6(2): 179-191.
• Todaro, M.P. and Smith, S.C. (2020). Economic development. Pearson Publication, London, UK.
• Yedinci Kalkınma Planı, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Yedinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1996-2000.pdf