Endüstri 4.0 ve İnovasyon Etkileşiminin Uluslararası Literatürdeki Yansımaları: Bibliyometrik Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 59 - 80, 22.12.2023

Zehra Binnur Avunduk

Öz

Amaç: Günümüzde teknolojinin baş döndürücü bir şekilde gelişmesiyle üretim yönetiminde Endüstri 4.0 çağı yaşanmaktadır. Endüstri 4.0 ise her geçen gün farklı yeniliklerin keşfedilmesi ve uygulanmasıyla hızla gelişmektedir. Bu nedenle Endüstri 4.0 ve inovasyon etkileşiminin uluslararası düzeyde incelenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı Endüstri 4.0 ve inovasyon arasındaki etkileşimi keşfetmek ve literatürü nicel olarak kapsamlı bir şekilde tarama imkânı veren bibliyometrik analiz yöntemiyle önemli konu ve kavramlara ilişkin bilgiler sunmaktır.
Yöntem: Araştırma yöntemi olarak kullanılan bibliyometrik analiz tekniği, Web of Science Core Collection veri tabanından elde edilen makale verilerine VOSviewer programıyla uygulanmıştır. Yıl, ülke, yazar ve kaynak gibi bibliyometrik parametrelere dayanan mevcut literatürün haritalandırılması yapılmıştır. Araştırma kapsamında yer alan makaleler, anahtar kelime birlikteliği ve bibliyometrik eşleştirme analizine dayalı olarak kümelenmiştir.
Bulgular: Araştırma sonucunda anahtar kelime birlikteliğine dayalı sekiz küme tespit edilmiştir. Endüstri 4.0 ve inovasyon alanındaki farklı temaları temsil eden kümeler incelenerek, açık inovasyon, sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomi, dijitalleşme ve teknoloji, yönetimsel & örgütsel konular, Endüstri 4.0, bilgi yönetimi, risk ve performans, kalkınma olarak adlandırılmıştır.
Özgün değer/Çıkarımlar: Literatürde birbirinden ayrılmaz olan Endüstri 4.0 ve inovasyon kavramının nasıl ele alındığı, hangi temaların ön plana çıktığı ve hangi konularda araştırma açıklarının bulunduğunu tespit etmek, araştırmacılara ve uygulayıcılara ileriki çalışmalar için bir öngörü oluşturabilecektir. Bu konuda kapsamlı bir inceleme yapılması, araştırma eğilimleri hakkında akademisyenler ve uygulayıcılara güncel bilgi sağlaması bakımından katkı sağlamaktadır. Çalışmanın bir diğer katkısı ise, uluslarararası literatürde Endüstri 4.0 ile ele alınan farklı inovasyon türlerinin neler olduğunu ortaya çıkararak, ulusal literatürde pek rastlanmayan inovasyon türlerine dikkat çekmesidir. Bir çıkarım olarak, akıllı üretim sistemlerine sahip şirketlerin, akıllı fabrikada yüksek kaliteli ürün ve hizmet üretimini sürdürürken müşterilerin talepleriyle başa çıkabilmek amacıyla inovasyon yaparken iş modellerini değiştirmeleri ve tüketici davranışındaki değişikliklere yanıt verebilirliği arttırmak için esnek değer zinciri anlayışına geçiş yapmaları gerekli bir hale geldiği ifade edilebilir. Özellikle KOBİ’lerdeki üretim süreçlerinin Endüstri 4.0 teknolojisiyle hızla uyumlu hale getirilmesi Türkiye’nin küresel rekâbet üstünlüğü sağlaması açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnovasyon, Endüstri 4.0, teknoloji, bibliyometrik analiz, Web of Science Core Collection

Reflections of Industry 4.0 and Innovation Interaction in International Literature: A Bibliometric Analysis

Öz

Amaç: Günümüzde teknolojinin baş döndürücü bir şekilde gelişmesiyle üretim yönetiminde Endüstri 4.0 çağı yaşanmaktadır. Endüstri 4.0 ise her geçen gün farklı yeniliklerin keşfedilmesi ve uygulanmasıyla hızla gelişmektedir. Bu nedenle Endüstri 4.0 ve inovasyon etkileşiminin uluslararası düzeyde incelenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı Endüstri 4.0 ve inovasyon arasındaki etkileşimi keşfetmek ve literatürü nicel olarak kapsamlı bir şekilde tarama imkânı veren bibliyometrik analiz yöntemiyle önemli konu ve kavramlara ilişkin bilgiler sunmaktır.
Yöntem: Araştırma yöntemi olarak kullanılan bibliyometrik analiz tekniği, Web of Science Core Collection veri tabanından elde edilen makale verilerine VOSviewer programıyla uygulanmıştır. Yıl, ülke, yazar ve kaynak gibi bibliyometrik parametrelere dayanan mevcut literatürün haritalandırılması yapılmıştır. Araştırma kapsamında yer alan makaleler, anahtar kelime birlikteliği ve bibliyometrik eşleştirme analizine dayalı olarak kümelenmiştir.
Bulgular: Araştırma sonucunda anahtar kelime birlikteliğine dayalı sekiz küme tespit edilmiştir. Endüstri 4.0 ve inovasyon alanındaki farklı temaları temsil eden kümeler incelenerek, açık inovasyon, sürdürülebilirlik ve döngüsel ekonomi, dijitalleşme ve teknoloji, yönetimsel & örgütsel konular, Endüstri 4.0, bilgi yönetimi, risk ve performans, kalkınma olarak adlandırılmıştır.
Özgün değer/Çıkarımlar: Literatürde birbirinden ayrılmaz olan Endüstri 4.0 ve inovasyon kavramının nasıl ele alındığı, hangi temaların ön plana çıktığı ve hangi konularda araştırma açıklarının bulunduğunu tespit etmek, araştırmacılara ve uygulayıcılara ileriki çalışmalar için bir öngörü oluşturabilecektir. Bu konuda kapsamlı bir inceleme yapılması, araştırma eğilimleri hakkında akademisyenler ve uygulayıcılara güncel bilgi sağlaması bakımından katkı sağlamaktadır. Çalışmanın bir diğer katkısı ise, uluslarararası literatürde Endüstri 4.0 ile ele alınan farklı inovasyon türlerinin neler olduğunu ortaya çıkararak, ulusal literatürde pek rastlanmayan inovasyon türlerine dikkat çekmesidir. Bir çıkarım olarak, akıllı üretim sistemlerine sahip şirketlerin, akıllı fabrikada yüksek kaliteli ürün ve hizmet üretimini sürdürürken müşterilerin talepleriyle başa çıkabilmek amacıyla inovasyon yaparken iş modellerini değiştirmeleri ve tüketici davranışındaki değişikliklere yanıt verebilirliği arttırmak için esnek değer zinciri anlayışına geçiş yapmaları gerekli bir hale geldiği ifade edilebilir. Özellikle KOBİ’lerdeki üretim süreçlerinin Endüstri 4.0 teknolojisiyle hızla uyumlu hale getirilmesi Türkiye’nin küresel rekâbet üstünlüğü sağlaması açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnovasyon, Endüstri 4.0, teknoloji, bibliyometrik analiz, Web of Science Core Collection.

Etik Beyan

Makalede ikincil veri kullanıldığı için etik kurul belgesine ihtiyaç duyulmamaktadır.

Kaynakça

• Akbari, M., Khodayari, M., Khaleghi, A., Danesh, M., & Padash, H. (2020). Technological innovation research in the last six decades: a bibliometric analysis. European Journal of Innovation Management.