2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı'nın Dijital Vatandaşlık Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 28 - 38, 29.12.2018

Saim Turan Emine Karasu Avcı

Öz

Teknolojinin çok hızlı geliştiği
çağımızda toplumsal hayatımızı bilgisayar, internet, cep telefonu gibi kitle
iletişim araçları şekillendirmektedir. Bu durum teknolojinin toplumsal hayata
entegre olduğunun bir göstergesidir. Toplumlar artık teknolojinin ortaya
çıkardığı gelişim ve değişimlere ayak uydurmaya çalışmaktadır. Dijital
vatandaşlık kavramı da teknolojinin toplum hayatına etkisi sonucunda ortaya
çıkan vatandaşlığın yeni bir boyutudur. Bir vatandaşlık dersi olarak ortaya
çıkmış olan Sosyal Bilgiler dersi vatandaşlığın dijital boyutunun
kazandırılmasında önemli rolü bulunan bir derstir. Bu bağlamda bu araştırmanın
amacı, 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı'nda yer alan yetkinlikleri ve
programda yer alan değerler, beceriler ve kazanımların verildiği öğrenme
alanlarında dijital vatandaşlığı incelemektir. Araştırmada nitel araştırma
yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Elde edilen
veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim
Programı'nda "Matematiksel Yetkinlik
ve Bilim/Teknolojide Temel Yetkinlikler" ve "Dijital Yetkinlik" dijital vatandaşlıkla ilgili olan
yetkinlikler olarak tespit edilmiştir. "Araştırma, çevre okuryazarlığı, dijital okuryazarlık, finansal
okuryazarlık, harita okuryazarlığı, hukuk okuryazarlığı, kanıt kullanma, karar
verme, konum analizi, medya okuryazarlığı, mekânı algılama, politik
okuryazarlık, sosyal katılım, tablo, grafik ve diyagram çizme ve yorumlama,
yenilikçi düşünme ve zaman ve kronolojiyi algılama" doğrudan dijital
vatandaşlık ile ilişkilendirilebilen becerilerdir. "Bilimsellik ve dürüstlük" değerleri de doğrudan dijital
vatandaşlık ile ilişkilendirilebilen değerlerdir. "İnsanlar, Yerler ve Çevreler" ve "Bilim, Teknoloji ve Toplum" öğrenme alanları da dijital
vatandaşlık ile ilişkilendirilen öğrenme alanları olarak tespit
edilmiştir.   

Anahtar Kelimeler

dijital vatandaşlık, sosyal bilgiler, öğretim programı

Kaynakça

• Akpınar, M., ve Kaymakçı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626. Barcus, F.E. (1959). Communications content: Analysis of the research, 1900-1958, (Unpublished doctor’s dissertation). University of Illinois.
• Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York, NY: Routledge.
• Crowe, A. (2006). Technology, citizenship, and the social studies classroom: Education for democracy in a technological age. International Journal of Social Education, 21(1), 111.
• Çubukcu, A. ve Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 148-174.
• Doğanay, A. (2009). Değerler eğitimi. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Farmer, L. (2010). 21. Century standarts for information literacy. Leadership, 39 (4), 20- 22.
• Görmez, E. (2016). Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları Hakkındaki Görüşleri (Bir Durum Çalışması). Turkısh Studies, 11(21),125-144.
• Görmez, E. (2017). İlkokul sosyal bilgiler programının dijital vatandaşlık ve alt boyutları açısından yeterliliği. International Journal of Social Science 2,(60), 1-15. Hablemitoğlu, Ş. ve Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 39-54. Hancock B., Ockleford, E. and Windridge, K. (2009). An ıntroduction to qualitative research. The NIHR RDS for the East Midlands/Yorkshire & the Humber (Leicester) Department of Health Sci-ences University of Leicester.
• Heafner, T. L., ve Friedman, A. M. (2008). Wikis and constructivism in secondary social studies: Fostering a deeper understanding. Computers in the Schools, 25(3-4), 288-302.
• Karaduman, H., ve Özturk, C.(2014). The effects of activities for digital citizenship on students’ attitudes toward digital citizenship and their reflections on students’ understanding about digital citizenship. Journal of Social Studies Education Research, 5(1), 38-78.
• Karasu Avcı, E. (2017). The views about the graduate program of social studies teaching of the candidates of social studies teacher. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8 (27), 756-786.
• Lawson, R. (2001). İfade hürriyetini güvenceye almak: Avrupa insan hakları mahkemesi içtihatlarında üç eğilim. Liberal Düşünce Dergisi, 1(24),14-29.
• Lee, J. K., Doolittle, P. E., ve Hicks, D. (2006). Social studies and history teachers’ uses of non-digital and digital historical resources. Social Studies Research and Practice, 1(3), 291-311.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J. ve McNeal, R. S. (2007). Digital citizenship: The Internet, society, and participation MA:MIt Press.
• Nalbant, F. (2014). Türkiye’de vatandaşlık anlayışının gelişimi. Bildiriler Kitabı-I, 79.
• National Council for the Social Studies (NCSS). (1993). A vision of powerful teaching and learning in the social studies: Building social understanding and civic efficacy. Social Education, 57(5), 213-223.
• Nebel, M., Jamison, B., ve Bennett, L. (2009). Students as digital citizens on Web 2.0. Social Studies and the Young Learner, 21(4), 5-7.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Çev. Edt. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir, (3. Baskıdan Çeviri). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Peker Ünal, D. (2017). Bir Öğretim Programındaki Dijital Vatandaşlık Öğeleri ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Dijital Vatandaşlık Ögelerine Sahip Olma Durumları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 122-139.
• Ribble, M. ve Bailey, G. (2007). Digitalcitizenship in schools. Washington DC: The International Society for Technology in Education (ISTE).
• Risinger, C. F. (2006). Using blogs in the classroom: A new approach to teaching social studies with the internet. Social Education, 70(3), 130-147.
• Sarıbay, A. Y. (1992). Siyasal sosyoloji: bir çözümleme çerçevesi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Sunal, C. S. ve Haas, M. E. (2002). Social studies for the elementary and middle grades a constuctivist approach. Boston: Ally and Bacon.
• Üstel, F. (2005). Makbul vatandaş”ın peşinde ıı. meşrutiyet’ten bugüne vatandaşlık eğitimi. (5. baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Wiersma, W., ve Jurs, S. G. (2005). Research methods in education: An introduction. Washington D.C.: School Press.