Investigation of Postgraduate Studies on the Subject of Comics

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 217 - 267, 30.12.2023

Süleyman Temur

https://doi.org/10.52974/jena.1311051

Öz

The use of contemporary teaching materials has been clearly stated in the revised curriculum in line with the constructivist approach. Depending on this situation, the importance of the materials to be used in the learning and teaching process has increased in order to create an effective classroom climate. As a matter of fact, these teaching materials actively involve students in the process and help them build their own learning and achieve permanent learning. One of these teaching materials is comics. As a matter of fact, comics are a multifunctional teaching material in which text and visuality are blended and presented to the reader. For this reason, it was aimed to determine the trends of graduate studies on the subject of comics and to increase the awareness of education staff about comics. In the research, document analysis was used as a data collection tool within the scope of qualitative method. The findings were subjected to content and descriptive analysis. As a result of the research, it was concluded that the postgraduate studies on the subject of comics were mostly published at the master's level, in Turkish in 2022, in Istanbul University, Social Sciences Institute and Graphics Department. In addition, it is seen that the most qualitative method is used as the research methodology, the test/survey/scale is used the most as the data collection tool, and the t-test is used the most in the predictive category in the data analysis technique. In terms of sampling method, it was observed that purposive sampling was used the most in qualitative design, the sample group was 5-8 in primary education and the sample size was in the range of 101-300. Based on all these data, some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

comics, graduate studies, methodological analysis, tendency

Çizgi Roman Konusu Üzerine Yapılmış Lisansüstü Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Yapılandırmacı yaklaşım doğrultusunda revize edilen öğretim programlarında çağdaş öğretim materyallerinden yararlanılması açıkça ifade edilmiştir. Bu duruma bağlı olarak günümüzde etkili sınıf iklimi oluşturmak amacıyla öğrenme ve öğretme sürecinde kullanılacak materyallerin önemi de artmıştır. Nitekim öğretim materyalleri öğrencileri sürece aktif bir şekilde dahil ederek kendi öğrenmelerini inşa etmesine ve kalıcı öğrenmeler gerçekleşmesine yardımcı olmaktadır. Bu öğretim materyallerinden birisi de çizgi romanlardır. Nitekim çizgi romanlar yazı ve görselliğin harmanlanarak okuyucuya sunulduğu çok fonksiyonlu bir öğretim materyalidir. Bu nedenle araştırmada çizgi roman konusu ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların eğilimlerinin belirlemesi ve eğitim çalışanlarının çizgi roman konusunda farkındalığının artırılması amaçlanmıştır. Araştırmada nitel yöntem kapsamında veri toplama aracı olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular içerik ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda çizgi roman konusu ile ilgili hazırlanan lisansüstü çalışmaların en fazla yüksek lisans düzeyinde, 2022 yılında, Türkçe dilinde, İstanbul üniversitesinde, sosyal bilimler enstitüsünde ve grafik anabilim dalında yayınlandığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırma metodolojisi olarak en fazla nitel yöntemin kullanıldığı, veri toplama aracı olarak en fazla test/anket/ölçek, veri analiz tekniğinde ise en fazla kestirimsel kategoride t-testinin kullanıldığı görülmektedir.Örnekleme yöntemi bakımından ise en fazla nitel desende amaçlı örneklemenin kullanıldığı, örneklem grubunun en fazla ilköğretim 5-8 olduğu ve örneklem büyüklüğünün ise 101-300 aralığında bulunduğu gözlemlenmiştir. Tüm bu verilerden hareketle bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

çizgi roman, lisansüstü çalışmalar, yöntem bilimsel analiz, eğilim

Kaynakça

• Ada, S., Baysal, Z. N., & Kadıoğlu, H. (2009). Projeye dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumlarına ve görsel sunu uygulamalarına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10/3, 89-96.
• Adıgüzel, O. C. & Ergünay, O. (2012). Türkiye’de değerler üzerine gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme perspektifinden incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 18-33.
• Akdağ, S. (2013). Uzaktan öğretimle sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman kullanımının öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal öğrenmelerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Akdağ, S. (2013). Uzaktan öğretimle sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman kullanımının öğrencilerin bilişsel ve duyuşsal öğrenmelerine etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Akman, M. & Uçar, T. F. 82019). Bugünün ve geleceğin grafik tasarımı. Journal of Akdeniz Sanat, 14(25), 9-21.
• Altun, E. & Özsevgeç, T. (2016). 2005-2015 yılları arasında argümantasyon üzerine yapılan lisansüstü tezlerin içerik analizi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 4(2), 141-154.
• Altunbay, M., & Önal, A. (2018). Kültürel kimlik inşaasında çizgi roman: karşılaştırmalı bir inceleme (Red Kit ve Tommiks örneklemi). Türk ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(16), 333-349.
• Arslankara, V. B. & Usta, E. (2020). Tasarım ilke, öğeleri ve öğretim araçları. İçinde S. Dinçer (Ed.), Öğretim teknolojileri (s. 63-91). Pegem Akademi.
• Ataç, M. (2023). Yaratıcı düşünmenin desteklendiği yapılandırmacı yaklaşıma uygun öğretimin 11. sınıf öğrencilerinin kimyasal tepkimelerde enerji konusundaki kavramalarına ve çizimlerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Baş, G. & Beyhan, Ö. (2012). Türkiye'de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(24), 55-74.
• Başımoğlu, M. (2009). Çizgi romanda mimari kurgunun temsili [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Başol, G. (2006). 2001-2006 yılları arasında Türkiye'de eğitim alanında belli başlı indeksli dergilerde yayımlanan araştırma makalelerin metodolojik bakımdan değerlendirilmesi [Bildiri sunumu]. XV. Eğitim Bilimleri Kongresi: 13–15 Eylül 2006. Muğla Üniversitesi, Muğla, Türkiye.
• Batu, M. & Yapıcıoğlu Ayaz, Y. (2018). Bilimsel araştırmalarda sosyal medya ile ilgili “Yeniyi” Bulmak: Lisansüstü tezlerine yönelik bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 284-301.
• Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus Open, 2, 8-14.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Allyn and Bacon.
• Bolat, Y. (2016). Türkiye’de 2005-2015 yılları arasında mesleki ve teknik eğitim alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (8), 151-167.
• Bolat, Y. ve Tekin, M. (2017). Üstün yeteneklilerin eğitimi araştırmalarında eğilimler: Yöntem bilimsel bir analiz. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 609-629.
• Borich, G. D. (2017). Etkili öğretim yöntemleri. (B. Acat, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Brooks, J. G. ve Brooks, M. J. (1993) The Case for Constructivist Classrooms. ASCD Alexandria
• Cacim, S. (2018). İşbirlikli ve geleneksel öğretim yöntemlerinin voleybol dersinin öğretiminde karşılaştırmalı olarak incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Cantek, L. (2002). Türkiye’de çizgi roman. İletişim Yayınları.
• Cantek, L. (2010). Çizgi roman: Kareler, balonlar, resimli bantlar. Varlık, 1232.
• Carry, S. (2004). Going graphic: Comics at work in the multilingual classroom. Heinemann.
• Ceran, K. (2014). Çizgi-roman nedir? Çizgili hayat kılavuzu. İletişim Yayınları.
• Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev.). Edam.
• Çiçek Şentürk, Ö. (2020). Argümantasyon destekli eğitici çizgi romanların öğrencilerin çevreye yönelik ilgi, motivasyon ve akademik başarılarına etkisi ile öğrenci deneyimleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Çiltaş, A., Güler, G. & Sözbilir, M. (2012). Mathematics education research in Turkey: A content analysis study. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(1), 574-578.
• Demirci, S. (2019). Dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde kavramsal anlamaya etkisinin karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Dündar, H. & Hareket, E. (2017). Türkiye’de çocuk hakları bağlamında yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin incelenmesi . MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 77-94.
• Eisner, W. (1974). Comic books in the library. School Library Journal, 21(2), 75-79.
• Eisner, W. (1985). Comics & sequential art. Poorhouse Press.
• Erdem-Süren, S. (2019). 6. sınıf beden eğitimi ve spor dersi voleybol ünitesinin yapılandırmacı yaklaşımı temel alan etkileşimli video öğretim yöntemi ve spor eğitimi modeli ile öğretilmesinin öğrencinin erişi ve tutumuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Erşahan, O. (2016). Yapılandırmacı yaklaşımı temel alan etkileşimli video öğretim yönteminin 7. sınıf öğrencilerinin iş ve enerji konusu ile ilgili bilişsel ve duyuşsal öğrenmelerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Goetz, J. C., & LeCompte, M. D. (1984). Ethnography and qualitative design in educational research. Academic Press.
• Gökçek, T., Babacan, F. Z., Kangal, E., Çakır, N., & Kül, Y. (2013). 2003-2012 yılları arasında Türkiye’de karma araştırma yöntemiyle yapılan eğitim çalışmalarının analizi. International Journal of Social Science, 6(7), 435-456.
• Grix, J. (2010). The foundations of research. Palgrave Macmillan.
• Gülbahar, Y., & Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar konusunda bir içerik analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 93-111.
• Gürsoy, H. C. (2018). Kitap okuma alışkanlığının kazandırılmasında yardımcı bir araç olarak çizgi romanların kullanılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi.
• Haugaard, K. (1973). Comic books: Conduits toculture? Reading Teacher, 27, 54-55.
• Huang, H. M., Rauch, U. & Liaw, S. S. (2010). Investigating learners’ attitudes toward virtual reality learning environments: Based on a constructivist approach. Computers & Education, 55, 1171–1182.
• Hutchinson, K. (1949). An experiment in the use of comics as instructional material. Journal of Educational Sociology, 23/4, 236-245.
• İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kocatepe Üniversitesi.
• Jonassen, D. H. (1994). Thinking technology toward a constructivist design model. Education Technology, 34/4, 34-37.
• Kaba, G., Şin, M. & İlhan, G. O. (2020). Eğitimde dijital çizgi roman tasarımı: Etkin vatandaş Bilge. Jass StudiesThe Journal of Academic Social Science Studies, (83),107-123.
• Kapkın, B. , Çalışkan, Z. & Sağlam, M. (2018). Türkiye’de 1999-2017 yılları arasında değerler eğitimi alanında yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16 (35), 183-207.
• Karaçeper, S. (2018). Dijital teknoloji ve grafik tasarımda yenilikler. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 4 (8), 73-83.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87.
• Karagöz, B. (2018). Eğitici Çizgi romanların ışığında okuduğunu anlama stratejilerinin kullanımı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 637-661.
• Karakuş, F. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde oluşturmacı öğrenme ve otantik değerlendirme yaklaşımlarının öğrencilerin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarına ve kalıcılığa etkisi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3/36, 124-141.
• Karakuş, U. (2020). Öğrenme öğretme sürecinde materyallerin işlevi ve görsel materyallerin tasarımı. İçinde A. Sezer (Ed.), Coğrafya öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (3. Baskı., s. 55-71). Pegem Akademi.
• Karcıoğlu, R. (2020). Disleksi tanısı almış ve almamış çocuklarda çizgi roman ve hikaye kitaplarında okuduğunu anlamanın karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Pegem A Yayıncılık.
• Kazu, İ. Y. & Çam, H. (2019). Öğretmen yeterliliği ve nitelikleri üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1349-1367.
• Kazu, İ. Y. & Yıldırım, D. (2020). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi: Bir içerik analizi çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(34), 421-449.
• Kireççi, Ü. (2018). Çizgi romanın dili ve yapısı. İçinde E. G. Naskali (Ed.), Çizgi roman kitabı, (s. 139-193). Kitabevi Yayınları.
• Koenke, K. (1981). The careful use of comic books. Reading Teacher, 34, 592-595. Kurtdede Fidan, N. & Öner, Ö. (2018). Değerler eğitimine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin İncelenmesi. International Journal of Field Education, 4(1), 1-17. DOI: 10.32570/ijofe.388289
• Lanyi, R. L. (1979). Trina, queen of the underground cortoonists; An interview. Journal of Popular Culture, 12/4, 737.
• Lüle Mert, E. (2018). Türkçe eğitiminde yapılandırmacı yaklaşım bağlamında anlama eğitimi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 306-323.
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing Qualitative Research. Sage.
• Morgan, D. L. (1996). Focus groups as qualitative research (16. Baskı). Sage publications
• Orçan, A. (2013). Çizgi roman tekniği ile geliştirilen bilim-kurgu hikâyelerinin öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin ve fiziğe ilişkin tutumlarının gelişimine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ozan, C. & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
• Özer, S. (2019). Yapılandırmacı yaklaşımla tasarlanan gerçekçi matematik öğretiminin; erişi, öğrenme kalıcılığı ve öğrenci görüşleri üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Özkefeli, D. (2017). Türkiye'de gazetelerde yayınlanan çizgi roman tarihi ve örnekleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods evaluation. Sage.
• Pritchard, A. (2017). Ways of learning: Learning theories for the classroom. Routledge.
• Şekerci, H. (2021). Yapılandırmacı yaklaşım kavramına ilişkin sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerinin metaforlar aracılığı ile incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 18(1)766- 795.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M., & Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Silverman, D. (2016). Qualitative research. Sage.
• Sözbilir, M., Gül, Ş., Okçu, B., Yazıcı, F., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L., & Atilla, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241.
• Strauss, A. L., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Sage Publications, Inc.
• Topkaya Y. & Doğan, Y. (2020). The effect of educational comics on teaching environmental ıssues and environmental organizations topics in 7th grade social studies course: A mixed research. Education and Science, 45(201), 167-188.
• Topkaya, Y. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinde eğitici çizgi roman kullanımının bilişsel ve duyuşsal öğrenmelere etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Topkaya, Y. (2016a). Doğal çevreye duyarlılık değerinin aktarılmasında kavram karikatürleri ile eğitici çizgi romanların etkililiğinin karşılaştırılması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/34, 259-272.
• Topkaya, Y. (2016a). Eğitici çizgi romanların çevre sorunlarına yönelik bilişsel ve duyuşsal öğrenmeler üzerindeki etkisi. Eğitim ve Bilim, 41/187, 199-219.
• Topkaya, Y., & Şimşek, U. (2017). Görsel bir öğretim materyali: Eğitici çizgi roman. İçinde (R. Turan, & H. Akdağ, Edt.), Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar III (s.201-220). Pegem Akademi. Tuncer, N. (1993). Çizgi roman ve çocuk (1. Baskı). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Türkal, B. (2018). Oluşturma ve uygulama açısından sosyal bilgiler öğretiminde bir öğretim materyali olarak çizgi roman kullanımı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tutar, H. & Erdem, A. T. (2022). Örnekleriyle bilimsel araştırma örnekleri ve SPSS uygulamaları (2.Baskı). Seçkin.
• Tutar, M., Kurt, M. & Karamustafaoğlu, O. (2017). Fen bilimleri eğitimindeki beyin temelli öğrenme araştırmalarının incelenmesi 2000-2015 yılları arası. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 236-249.
• Uçmak, A. (2010). Grafik anlatım diliyle farklılık gösteren grafik romanlardan Sandman ve Kabuki. Sanat- Tasarım Dergisi, 1(1), 23-30.
• Ünal, O. (2018). Sosyal bilgiler dersinde eğitici çizgi roman kullanımının öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Whitsed, N. (2004). Learning and teaching. Health Information & Libraries Journal, 21 (1), 74-77.
• Yaylak, E., & İnan, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitimde sosyal medyanın kullanılmasına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 1-32.
• Yazlık, D. Ö. (2020). Matematik öğretmeni adaylarının cabri yazılımıyla çalışma yaprakları tasarlama süreci ile bunların geometri öğretiminde kullanılması üzerine görüşleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3),1291-1334.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12 Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Y. (2020). Genç tenis sporcu adaylarında geleneksel öğretim yöntemlerine karşın farklılıkla öğretim yönteminin tenise özgü beceri görsel reaksiyon ve hareketlilik üzerine etkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yüksel, A., Mil, B., & Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin? (3 baskı). Detay Yayıncılık.