Neoliberalleşme ve Küreselleşme Bağlamında Eski Sanayi Alanlarının Yenilenmesi: Londra Docklands ve Hamburg Hafencity Örnekleri

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 85 - 97, 01.05.2023

Semina Akyapı

https://doi.org/10.53472/jenas.1266932

Öz

20.yy’ın sonlarına doğru kent merkezleri hizmet sektörünün gözde noktalarına dönmüş, ağır sanayi ise üretim sisteminin değişimine, kentlerde yaşanan çevresel problemlere ve işçi maaşlarının yüksekliğine bağlı olarak kent merkezlerinden taşınmıştır. Ortaya çıkan eski sanayi alanlarının nasıl yenileneceği ise yeni bir uğraş konusu olmuştur. 1980’lerde neoliberal ekonomik düzenle, postfordist üretim tarzıyla ve yeni teknolojilerle büyüyen küreselleşme, küresel kentleri yaratmıştır. Kentsel yenileme ise bu yeni küresel kent yaklaşımıyla paralel bir minvale girmiştir. Bu çalışmanın amacı da 1970’lere kadar ticarete kattıkları güçle kilit yerler olan sanayi alanlarının âtıl hale gelmesine etken olan faktörleri ve söz konusu bu sanayi alanlarında gerçekleştirilen yenileme projelerindeki politikaları ortaya koymaktır. Çalışmada öncelikle kentsel yenilemenin ne olduğu ve 1980 öncesine kadarki gelişim süreci açıklanmıştır. Daha sonrasında ise kentsel yenilemeyi 1980’lerden sonra faklı bir yöne eviren, neoliberalleşme ve küreselleşme paradigmalarıyla sanayi alanları için prestij projeleri haline getiren sürecin perde arkası açıklanmıştır. Docklands ve Hafencity alanları sanayi desantralizasyonu sonucu eski misyonunu kaybetmiş iki bölge olarak 1970 gelişmelerinin ilk tesir ettiği yerlerden biri olan Avrupa Kıtasında yer almaları, küresel ve metropoliten kentler olmaları, çalışma için incelemeye tabi tutulmak adına yeterli bir literatüre sahip olmaları sebebiyle seçilmiştir. Özellikle Londra Docklands’ın eski liman-sanayi yenilemelerinde öncülerden biri olarak kabul edilmesi seçilmesi için önemli bir kriter olmuştur. Hafencity Projesi ise dünyanın en büyük imar alanı sayılan Hamburg’da yer alması açısından önemli bir projedir.

Anahtar Kelimeler

kentsel yenileme, liman alanı, sanayi alanı, küreselleşme, neoliberalizm

Renewal of Old Industrial Areas in the Context of Neoliberalization and Globalization: Examples of London Docklands and Hamburg Hafencity

Öz

Towards the end of the 20th century, the city centers turned into the favorite spots of the service sector, and heavy industry moved from the city centers due to the change in the production system, environmental problems in the cities and the high wages of the workers. How to renew the emerging old industrial areas has become a new issue. Globalization, which grew with the neoliberal economic order, postfordist mode of production and new technologies in the 1980s, created global cities. Urban renewal, on the other hand, has entered a parallel line with this new global city approach. The aim of this study is to reveal the factors that caused the industrial areas, which were key places to become idle with the power they added to trade until the 1970s, and the policies in the renewal projects carried out in these industrial areas. In the study, first of all, what urban renewal is and the development process before 1980 is explained. Afterwards, the behind-the-scenes of the process that transformed urban renewal in a different direction after the 1980s and turned it into prestige projects for industrial areas with neoliberalization and globalization paradigms is explained. Docklands and Hafencity are two regions that have lost the old mission as a result of industrial decentralization. They were chosen because they are global and metropolitan cities, they are located in the European Continent where the development of 1970 was first affected, they have sufficient literature to be examined for the study. In particular, it has been an important criterion for London Docklands is considered one of the pioneers in old port-industry renovations. The Hafencity Project, on the other hand, is an important project in that it is located in Hamburg, which is considered the world's largest construction area.

Anahtar Kelimeler

Urban renewal, port area, ındustrial area, globalization, neoliberalism

Kaynakça

• Akyol, İ. (2010). Kent İçerisinde Kullanım Dişi Kalmakta Olan Endüstriyel Alanlarda Kentsel Dönüşüm - Kartal Kentsel Dönüşüm Projesi ve Hamburg Hafencity Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Lisans Bitirme Ödevi.
• Astoc Architects and Planners. Masterplan Hafencıty Hamburg. https://astoc.de/en/projects/urban-planning/masterplan-hafencity-hamburg Erişim Tarihi: Aralık 2022.
• Begeç, H. (2020). Küresel Kentler ve Kentsel politikalar Bağlamında Gökdelenler. Yapı Mimarlık Tasarım Kültür Sanat Dergisi, https://yapidergisi.com/kuresel-kentler-ve-kentsel-politikalar-baglaminda-gokdelenler/ Erişim Tarihi: Mart 2023.
• Bruns-Berentelg, J. (2014). Hafencity Hamburg-İdentity, Sustainability And Urbanity. Hafencity Discussion Paper, 3, 1-34.
• Dalbay, S. (2019). Liberal Politikalardan Neoliberal Politikalara: Sosyal Devletin Dönüşümü. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (74), 46-68.
• Ercan, M. A. (2016). Endüstri-Sonrası Kentlerin Değişen ve Dönüşen Kamusal Mekânları Changing and Transforming Public Spaces af Post-Industrial Cities. Planlama, 26(3), 193–203.
• Erden, Y. D. (2003). Kentsel yenileşmede bir araç olarak dönüşüm projeleri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Geniş, Ş. (2011). Küreselleşme, kent ve kültür. İdealKent, 2(3), 48-61.
• Feriotto, M. (2015). The Regeneration Of London's Docklands: New Riverside Renaissance Or Catalyst For Social Conflict? [Unpublished Master's Thesis]. University of Padova.
• Hafencity (2021, Octaber). Daten & Fakten. Erişim Adresi: https://www.hafencity.com/_Resources/Persistent/6/d/3/4/6d344d06e9286ba43ec65cbc12715b41f66a8377/HafenCity_Daten%20und%20Fakten%20DE.pdf Erişim Tarihi: Aralık 2022.
• Hazneder, B. (2008). Yenilenen Kentsel Kullanımlar Doğrultusunda Kent İçindeki Endüstri Alanlarının Dönüşüm Süreci-Ruhr Bölgesi ve Hafencity Hamburg Örnekleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• İ.B.B Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü. Hafencity Kentsel Yenileme Projesi. http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/Birimler/KentselDonusumMd/Documents/hakkinda/Dunya_Ornekleri.pdf Erişim Tarihi: Aralık 2022.
• Kollewe, J. (2015, 28 January). Canary Wharf Timeline: From The Thatcher Years To Qatari Control. TheGuardian. https://www.theguardian.com/business/2015/jan/28/canary-wharf-timeline-london-building-docklands-thatcher
• Köksüz, Ü., & Baz, İ. (2019). Rotterdam, Kop Van Zuid Kentsel Dönüşüm Projesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(2), 41-48.
• Köse, H. Ö. (2004). Küreselleşme Sürecinde Devletin Yapısal ve İşlevsel Dönüşüm. Sayıştay Dergisi, (49), 3-46.
• Kuşçu, Ç. (2018). Kentsel Rejenerasyon Projelerinde Kamusal Mekân Üretme Politikaları: Hamburg Hafencity Projesi Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Lisans bitirme ödevi.
• LDDC (Londra Docklands Development Corporation) (1997, July). LDDC Monograph: Initiating Urban Change. http://www.lddc-history.org.uk/beforelddc/index.html Erişim Tarihi: Kasım 2022.
• LDDC (Londra Docklands Development Corporation) (1998a, March). LDDC Publication: Regeneration Statement. http://www.lddc-history.org.uk/regenstat/index.html Erişim Tarihi: Kasım 2022.
• LDDC (Londra Docklands Development Corporation) (1998b, March). LDDC Monograph: Attracting investment - Creating Value Establishing a Property Market in London Docklands http://www.lddc-history.org.uk/property/index.html Erişim Tarihi: Kasım 2022.
• Meyhöfer, D. (2014). HafenCity Hamburg Waterfront. Juniusverlag GmbH, Hamburg. Özden, P. P. (2001). Kentsel Yenileme Uygulamalarında Yerel Yönetimlerin Rolü Üzerine Düşünceler ve İstanbul Örneği. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (23-24), 255-270.
• Roberts, P. (2000). The Evolution, Definition And Purpose Of Urban Regeneration. In P. Roberts and H. Sykes (Eds.), Urban Regeneration, (p. 9-36). London, Sage Publications.
• Şahin, Ç. (2020). Kapitalizm-Mekân İlişkisi: Fordist ‘Sanayi/İşçi’Kenti İle Post-Fordist ‘Küresel/Hizmet’Kenti Karşılaştırması Üzerinden Bir Değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (79), 237-275.
• Şenses, F. (2004). Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat mı, Engel mi?. Kalkınma ve Küreselleşme, 1, 13-54.
• Tanış, F. (2015). The Waterfront Regeneratıon Projects And Contemporary Desıgn Approaches Of European Port Cıtıes [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Istanbul Technical University.
• Tümtaş, S., & Ergun, C. (2016). Küreselleşme ve Kentlere Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 135-150.
• Yılmaz, S. (2015). Kentsel Dönüşüm Projelerinin Yaşam Kalitesine Etkisi İstanbul Karaköy Salıpazarı Örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Wardle, M. & Mainelli, M. (2022). The Global Financial Centres Index 32. The Global Finance Centres Index (GFCI)-Long Finance.