Savaşların Değişen Yüzü: Vekâlet Savaş ve PKK vd. Uzantıları

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 90 - 106, 29.12.2024

Ayhan Nuri Yılmaz , Gevher Nesibe Kariptaş

Öz

Geleneksel anlamda devletlerarası çatışmaları ifade etmek için kullanılan savaş kavramı günümüzde bu anlamının çok daha ötesinde meydana gelen durumları ifade etmektedir. Savaş olgusu uluslararası ilişkilerin yapısından kaynaklı olarak zaman içerisinde evirilmiştir. Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve küreselleşme bu evrimde oldukça etkili parametrelerdir. Bu dönemden itibaren savaş olgusu önceki nesillerde yaşanandan daha ciddi bir değişim göstererek savaşın tanımı, aktörleri, taktikleri, stratejileri ve yürütülüş biçimlerinde kendini göstermiştir. Evirilen savaş olgusunun günümüzdeki türlerinden bir tanesi de vekâlet savaşlarıdır. Bu savaş türü, güçlü devletlerin kendilerine vekil olarak seçtikleri terör örgütleri aracılığıyla istediği bölgelere müdahale etmesi neticesinde doğmuştur. Bu çalışmada, önce savaş kavramının geçirdiği dönüşüm eski ve yeni savaşlar üzerinden değerlendirilmiştir. Daha sonra vekâlet savaşlarında vekil aktör olarak kullanılan örgütlerden biri olan PKK vd. uzantıları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Savaş, Vekalet Savaş, Terör Örgütleri, YPG

The Changing Face of Wars: Proxy War and PKK etc. Extensions

Öz

The concept of war, used to express interstate conflicts in the traditional sense, states to situations that occur much beyond this meaning at the present time. This phenomenon has changed over time owing to the conflictual nature of international relations. The end of the Cold War and globalization are very effective parameters in this evolution. Since the Cold War period, the phenomenon of war has shown itself in the definition such as actors, tactics, strategies and modes of conduct of war, showing a more serious change than was known in previous periods. One of the current types of the evolving concept of war is proxy wars. This type of war has emerged as a result of powerful states intervening in the regions they want through the terrorist organizations they have chosen as their proxies. In this study, the transformation of the concept of war was first evaluated on the basis of old and new wars. Later, the PKK, which is one of the organizations used as a proxy actor in proxy wars, and its other extensions were examined.

Anahtar Kelimeler

New Wars, Proxy War, Terrorist Organizations, YPG

Kaynakça

• Acun C ve Keskin B (2016) PKK’nın Kuzey Suriye Örgütlenmesi PYD/YPG, 7-43 Rapor (SETA Ankara).
• Akad, M. T. (2015). Tarihten Bugüne Gayrinizami Savaş. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Alca, D. (2020). Kim: Yeni Savaşlarda Asil Vekil Sorunu. Savunma Bilimleri Dergisi, 19(1), 25-48.
• Askeroğlu S. (27 Mart 2020). “Suriye İç Savaşının Onuncu Yılında Değişen Dengeler”. İram. Erişim Adresi: https://iramcenter.org/suriye-ic-savasinin-onuncu-yilinda-degisen-dengeler-20 .
• Ayaydın, E. (2015, 16 Haziran). İç Savaşın Paylaşılamayan Kapısı Tel Abyad. “Anadolu Ajansı”. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ic-savasin-paylasilamayan-kapisi-tel-abyad/36039 .
• Berman, E. & Lake, D. A. (Ed.). (2019), Proxy Wars: Suppressing Violence Through Local Agents, Cornell University Press.
• Bingöl, O. (2014). Birinci Dünya Savaşının Muharebenin Dönüşümündeki Rolü, Millî Güvenlik ve Askerî Bilimler Akademik Dergisi, 1(3), 1-31.
• Büyük Larousse (1986). Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. Sözlük ve Ansiklopedisi. İstanbul: İnterpress Basın ve Yayıncılık A.Ş.
• Clausewıtz, C. V. (2019). Savaş Üzerine. İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Coşar G. (2019). PKK Terör Örgütü'nün Kuruluşu, Faaliyetleri ve Türkiye’nin Mücadele Politikaları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Creveld, M. V. (1999). The Rise and Decline of the State. Cambridge University Press.
• Dabanlıoğlu Alanur, N. (2024). Davetle Müdahale Bağlamında Kuvvet Kullanmaya Verilen Rızanın Kuvvet Kullanma Yasağı ile Nasıl Bağdaştırılacağı Sorunsalı, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(1), 335-376.
• Deutsch, K. (1964). External Involvement in Internal Wars. Ed. H. Eckstein, Internal War: Problems and Approaches, 100–110, New York: Free Press of Glencoe.
• Diler, E. (2024, 5 Ekim). “Vekalet Savaşları”. Takvim. Erişim adresi: https://www.takvim.com.tr/yazarlar/ergun-diler/vekalet-savaslari-5961373 .
• Eker, S. (2015). Savaş Olgusunun Dönüşümü: Yeni Savaşlar ve Suriye Krizi Örneği. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2(1), 31-66.
• Ercan M. & Ayata A. (2018). Değişen Uluslararası Sistemde ABD’nin Ortadoğu Politikalarının Sürdürülebilirliği. Akademik Bakış Dergisi (69), 114-119.
• Erol, M. S. (2007). Uluslararası İlişkiler Aktörleri Olarak Terör Örgütleri. H. Çakmak (Der.). Terörizm içinde (s. 73-97). Ankara: Platin Yayınları.
• Erol, M. S. & Çelik, K. E. (2018). ABD’nin Suriye Politikasında Vekil Aktör Olarak Terör Örgütleri: YPG Örneği. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 14-45.
• Gök, A. (2021). Suriye ve Libya’da Meydana Gelen Çatışmaların Vekâlet Savaşı Teorisi Kapsamında Karşılaştırılması. Güvenlik Bilimleri Dergisi 10(1), 121- 150.
• Görücü, K. (14 Eylül, 2024). “ABD Başkanlık Seçimleri Türkiye’ye Nasıl Yansır”. Sabah. Erişim Adresi: https://www.sabah.com.tr/yazarlar/perspektif/kutluhan-gorucu/2024/09/14/abd-baskanlik-secimleri-suriyeye-nasil-yansir
• Gray, C. H. (1997). Postmodern War: The New Politics of Conflict. New York: Guilford Press
• Groh, T.L. (2019). Proxy War: The Least Bad Option. Stanford CA: Stanford University Press.
• Grotius, H. (1967). Savaş ve Barış Hukuku, (Çev. Seha L. Meray). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Gülşen, K. (2019). Paramilitarizm ve Kuvvetlerin Yerelleşmesi: Hamidiye Alayları ve Geçici Köy Koruculuğu Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Gürcan, M. (2012). Savaşın Evrimi ve Teorik Yaklaşımlar. İçinde A. Sandıklı (Der.), Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri. (s. 71-123). Ankara: Bilgesam Yayınları.
• Hammes T (2005). Insurgency: Modern Warfare Evolves İnto A Fourth Generation, Institute For National Strategic Studies National Defense University No:214. 1-8.
• Hammes, T. X. (2004). Colonel, US Marine Corps, The Sling and the Stone: On War in the 21st Century. St. Paul, MN: Zenith Press.
• Hanle, D. J. (1987). On terrorism: An Analysis of Terrorism as A Form Of Warfare, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
• Headquarters Department of the Army. (1992). FM 7-98 Operations, in Low-Intensity Conflict. Washington DC: U.S. Army Infantry School.
• Hrnčiar, M. (2017). Keystones of Irregular Warfare. N. Balcescu (Ed.), International Conference Knowledge-Based Organızatıon, 23(1), (150-154) içinde. Sibiu, Romanya: https://www.researchgate.net/publication/318730674_Keystones_of_Irregular_Warfare .
• Jayachandran, C. J. (2009). Evolution of War İnto The Fourth Generation: A Historical Perspective. CLAWS Journal, 161-183.
• Kaldor, M. (1999). New and Old Wars, Organized Violence in a Global Era. California: Stanford University Press.
• Kaldor, M. (2013). In Defence of New Wars, Stability: International Journal of Security and Development, 2(1), 1-16.
• Kalyas S. N. (2001), “New” And “Old” Civil Wars: A Valid Distinction?. World Politics, 54, 99-118.
• Karabulut, B. (2017). Uluslararası İlişkilerde Savaş Olgusunun Yaşadığı Dönüşüm: Hibrit Savaş ve Rusya Örneği. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 14(55), 115-130.
• Kerman, İ. & Efegil, E. (2017). Terör Örgütü PKK/PYD’nin Suriye’de İzlediği İç Savaş Stratejisinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 1(2), 162-198.
• Keskin, F. (1998). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma: Savaş, Karışma ve Birleşmiş Milletler. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
• Kibaroğlu, M. (2002). 11 Eylül’ün Ardından Strateji, Tehdit ve Caydırıcılık, Foreign Policy, 12(3), 30-38.
• Kurt, V. (2019). Arap İsyanları Sonrasında Ortadoğu’da Vekalet Savaşları: Yemen Örneği. International Journal of Political Science and Urban Studies, 7(1), 307-326.
• Liang, Q. & Xiangsui, W. (1999). Unrestricted Warfare. Beijing: PLA Literature and Arts Publishing House.
• Lind, W. S. (2004). Understanding Fourth Generation War. In Military Review, September –October, 12-16.
• Lind, W. S., Nightengale, K., Schmitt, J. F., Sutton, J. W. & Wilson, G. I. (1989). The Changing Face of War: İnto The Fourth Generation, Marine Corps Gazette, 22-26.
• Luvaas, J. (1999). Napoleon On the Art of War New York: The Free Press.
• Mevlütoğlu, M. A. (2015). Geleceğin Savaşları: Yakın Gelecekte Muharebe Alanları Nasıl Şekillenecek?. Sektör Değerlendirme Raporu. Thinktech STM Future Technology Institute.
• Mumford, A (2013b). Proxy Warfare (Polity Press, Cambridge).
• Mumford, A. (2013a). Proxy Warfare and The Future of Conflict. The RUSI Journal, 158(2), 40–46.
• Münkler, H. (2010). Yeni Savaşlar, (Çev. Z. A. Yılmazer), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Neculcea, C. A. (2020). Warfare Generations Romanıan Mılıtary Thınkıng (Ed.), Conventional and Unconventional in Warfare Evolution. (310-317) içinde. Bükreş, Romanya: https://en-gmr.mapn.ro/webroot/fileslib/upload/files/conferinta/2020/RMT_CONF_2020.pdf .
• Newman, E. (2004). The ‘New Wars’ Debate: A Historical Perspective Is Needed, Security Dialogue, 35(2), 173-189.
• Oğuz, Ş. & Çelik, K. E. (2018). Conflict in Syria: Is it a Proxy Warfare? Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 2(2), 44-69.
• Öz, T., & Çalışkanlar, T. M. (2020). Paralı Askerlerden Özel Askeri Şirketlere Savunma Yönetimi Teknolojileri Uygulamaları. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(34), 309-339.
• Özcan, M. (2020). Karma Güvenlik İkilemi ve Devlet Dışı Silahlı Aktörlerin Uluslararası Sistemdeki Rolü. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 22(2), 242-258.
• Özdemir, E. (2021). 11 Eylül Terör Saldırıları Sonrası ABD Gayrinizami Harp Anlayışının Değişimi. Güvenlik Strateji Dergisi, 17(39), 563-601.
• Özdemir, H. (2002). 11 Eylül: Post-Modern Savaşın Miladı Ya Da Dış Politika Mücadelelerinin Görünmeyen Boyutu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 57-159.
• Phillips, C. & Valbjørn, M (2018). What İs in a Name?’: The Role of (Different) Identities in the Multiple Proxy Wars in Syria. Small Wars & Insurgencies, 29(3), 414-433.
• Podder, S. (2013). Non-State Armed Groups and Stability: Reconsidering Legitimacy and Inclusion. Contemporary Security Policy, 34 (1),16-39.
• Sander O. (1998). Siyasi Tarih II. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sarı, B. (2019). Vekillikten Çatışmaya, Çatışmadan Ortaklığa: PKK-Suriye İlişkilerinin Değişen Karakteristiği. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8(1), 107-132.
• Seliktar, O. & Rezaei, F. (2020). Iran Revolution and Proxy Wars Springer International Publishing Palgrave Macmillan. https://eprints.lse.ac.uk/105463/1/lsereviewofbooks_2020_06_11_book_review_iran_revolution_and_proxy.pdf .
• Shane, S. (2012, 21 Eylül) “Iranian Dissidents Convince U.S. to Drop Terror Label”, NY Times. Erişim Adresi: https://www.nytimes.com/2012/09/22/world/middleeast/iranian-opposition-group-mek-wins-removal-from-us-terrorist-list.html
• Sımons G. (2010) Fourth Generation Warfare and The Clash of Civilizations. Journal of Islamic Studies, 21(1), 1-22. Sokullu, C. E. (2019). Savaş Türleri. Uluslararası İlişkiler Konseyi Güvenlik Yazıları Serisi, No 22, s. 1-12. doi: 10.13140/RG.2.2.31310.41283.
• Sur, M. (2006). Uluslararası Hukukun Esasları. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tahir, A. & Ejaz, K. (2018). Pakistan and Fourth Generation Warfare. Journal of Politics and International studies. 4(1), 43-56. Erişim Adresi: https://pu.edu.pk/images/journal/politics and International/PDF/4_v4_1_2018.pdf.
• Tan A (2019). ABD’nin Yeni Vekalet Savaşı Yöntemi. Erişim Adresi: https://www.sde.org.tr/alper-tan/genel/abdnin-yeni-vekalet-savasi-yontemi-kose-yazisi-9530.
• Taşdeler, N. H. (2009). Atatürk’ü Anma Günü Konuşması (10 Kasım 2009). İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• Taşdemir, F. (2006). Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Kuvvete Başvurma Yetkisi. Ankara: Usak Yayınları. Tel Abyad 'YPG Güçlerinin Eline Geçti, 2015. (15 Haziran). BBC News Türkçe. Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/06/150615_akcakale_ypg_tel_abyad
• Toffler, A. & Toffler H. (1993), War and Anti-War: Survival at the Dawn of the 21st Century, Boston: Little Brown.
• Toptaş, E. (2015). Gerilla Kontrgerilla Savaşı. (1. Baskı). Ankara: Kripto Yayınevi.
• Tör, Ö. (2020). Uluslararası Güç Mücadelesinde Evrimleşen Vekâlet Savaşları: Suriye Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Varlık, A. B. (2013). Savaşı Tanımlamak: Terminolojik Bir Yaklaşım. Avrasya Terim Sözlüğü, 1(2),114-129.
• Yalçınkaya H. (2010). Savaş: Farklı Disiplinlerde Yeni Yaklaşımlar. (1. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Yalçınkaya, H. (2004). Devletlerin Dış Politika Aracı Olarak Kullandığı Savaşın Soğuk Savaş Sonrası Değişimi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Yalçınkaya, H. (2019). Savaşın Değişimi ve Kuramsal Tartışmalar. Güvenlik Yazıları Serisi, (46), 1-8.
• Yalçınkaya, H., & Türkeş, K. (2008). Yirmi Birinci Yüzyılda Çatışma Alanlarında Görülen Yeni Unsurlar. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 4 (7), 55-89.