Öz
Polyester (PES) elyafı, yüksek üretim
miktarları nedeniyle tekstil endüstrisi için en önemli polimerlerden biridir.
Poli (butilen terephthalat) (PBT) lifleri, iyi esneklikleri ve kolay boyama
özellikleri olarak bilinen önemli aromatik polyesterlerdir. PBT, BDO (1,4
bütandiol) ile TPA veya DMT’nin polikondensasyon reaksiyonuyla üretilir, keriyer
olmadan dispers boyarmaddelerle düşük sıcaklıklarda kolayca boyanabilir ve çok
iyi esneklik özellikleri olarak bilinir. Genel olarak PBT elyafları, iç
çamaşırı, hazır giyim, aktif ve spor giyim eşyalarında, mayolarda, halılarda,
otomotiv ve ev döşemelerinde kullanılır. Seamless teknolojisi, performans,
işlevsellik ve konfor ile tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılayabilir. Bu
teknoloji, kesim ve dikme ürünlerinde bazı avantajlara sahiptir. Kusursuz
teknoloji, estetik değeri ve konforu artırır, vücudun daha özgür hareket
etmesine yardımcı olur, giysiye yumuşaklık verir ve dikişlerin yüzey
sürtünmesini en aza indirir. Dikişsiz makinelerde eldiven, şapka, çorap, kazak,
spor giyim üretilebilir. PBT elyafları dikişsiz spor giyim, tayt ve iç
çamaşırlarında kullanılabilir. Bu elyaflar, iyi esneklik özellikleri nedeniyle
dikişsiz spor giyimde polyester elyaflardan daha fazla esneklik, rahatlık ve
yumuşaklık sağlar. Dikişsiz teknolojide polyester elyaflar genellikle naylon,
elastan gibi başka elyaflarla birlikte kullanılır.
Bu çalışmada PBT/Naylon karışımı örme
seamless kumaşlar tek bir banyoda 98oC'de dispers, asit ve metal
kompleks boyarmaddelerle boyanmıştır. Bu kumaşların renk değerleri,
kolorimetrik özellikleri ve haslık özellikleri (sürtme ve yıkama haslığı)
araştırılmış ve karşılaştırılmıştır. Ayrıca, bu çalışmada tek banyolu ve çift
banyolu boyamalarda harcanan su tüketimleri ve maliyetler karşılaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Poli(bütilen tereftalat) lifi PBT elastik polyesterler kolay boyama elastikiyet seamless teknolojisi
Kaynakça
- Başer, İ. (2003), Elyaf bilgisi. Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Türkiye
- Trotman, E. R., & Trotman, S. R. (1984), Dyeing and chemical technology of textile fibres.
- Başer, İ., (1992), Elyaf Bilgisi, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, İstanbul.
- [4] Deopuno B.L, Alogirusamy R, Joshi M. and Gupto B., (2008), Chapter 1, Polyester and Polyamides, CRC Press; 1 edition, Cambridge, UK
- McIntyre J.E., (2004), Chapter 4, Synthetic Fibres: Nylon, Polyester, Acrylic, Polyolefin, Woodhead Publishing, Cambridge, UK
- Perepelkin K.E., (2001), Poly(ethylene Terephthalate) and Polyester Fibres – 60 th Anniversary of The First PatentPoliester Fibres abroad in the third millenium Fibre Chemistry, Vol 33, No.5, doi:10.1023/A:1013983922779.
- Chan C. H., Thomas S. and Thomas S., 2012, Poly(trimethylene terephthalate) – The New Generation of Engineering Thermoplastic Polyester , The New Generation of Engineering Thermoplastic Polyester.,
- PT online, https://www.ptonline.com/columns/pbt-and-pet-polyester-the-difference-crystallinity-makes
- Rivlin, J., (1992), The Dyeing of Textile Fibres Theory and Practice, Philadelphia, 170-175
- Bernstein, R. Derzon, D. K. ve Gillen K. T., (2005), Nylon 6.6 Accelerated Aging Studies: Thermal Oxidative Degradation and Its Interaction with Hydolyses, Polymer Degradation and Stability, 88, 480-488
- Quora, https://www.quora.com/What-is-the-difference-between-nylon-6-6-and-nylon-6-10
- Carr J. Textile Horizons (1988).
- Urgi, ( Haziran 2011), h t t p : / / w w w. l u r g i . c o m / w e b s i t e / f i l e a d m i n / p d f s / brochures/PBTProcess_en.pdf
- Yolaçan, G., 2006, “PBT ve Karışımlarının Boyanması”, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.,
- Lee M. S., Lee M., Wakida T., Saito M., Yamashiro T., NishiK., Inoue G, Ishida S., (2007), Ozone- Gas Treatment of Cationic Dyeable Polyester and Poly(butylene terephthalate) Fibers, Journal of Applied Polymer Science, Vol. 104, 2423–2429, DOI 10.1002/app.25978
- Tavanaie M. A., Shoushtari A. M., Goharpey F., 2010, Polypropylene/poly(butylene terephthalate) melt spun alloy fibers dyeable with carrier-free exhaust dyeing as an environmentally friendlier process, Journal of Cleaner Production 18, 1866-1871, doi:10.1016/j.jclepro.2010.08.003
- Ujhelyiova A., Bolhova E., Oravkinova J., Tinˇo R., Marcincin A., 2007, Kinetics of dyeing process of blend polypropylene/poliester fibres with disperse dye, Dyes and Pigments, 72 212- 216, doi:10.1016/j.dyepig.2005.08.026
- Zou H., Yi C., Wang L., Xu W., 2009, Mechanical and dyeability studies of poly (trimethylene-co-butylene terephthalate) copolymer filaments, Material
- Klancˇnik M., 2006, Dyeability of new polyesters, Color Technol. , 122 , 334 – 337 ,
- Vajnhandl S., Marechal A.M.L., 2005, Ultrasound in textile dyeing and the decolouration/ mineralization of textile dyes, Dyes and Pigments 6 5 , 8 9 - 1 0 1
- Yıldırım F.F., Yavaş A and Avinç O., 2012 b, Overview of Poly(buthylene terephtalate) fibres, Journal of Textiles and Engineer , Vol 19, no: 87
- Yıldırım F.F., Avinç O. and Yavaş A, 2012 a, Poly(trimethylene Terephthalate) Fibres Part 1: Production, Properties, End-use Applications, Enviromental Impact, Journal of Textiles and Engineer , Vol 19, no: 87
- Yıldırım F.Filiz, Kalaycı E., Avinç O.Ozan and Yavaş Arzu, 2015a, Color Fastness Properties Of Poly(Buthylene Terephthakate) Fibers Dyed In Ultrasonic Bath, 7th International Scientific – Professional Conference Textıle Science And Economy VII, Zrenjanin, Serbia, 25-31 th may, Sn; 42-48
- E.Kalaycı, Yıldırım F.Filiz, Yavaş Arzu ve Avinç O.Ozan, 2015, Poster Bildiri, “Polibütilen Tereftalat (Pbt) Liflerinin Mikrodalga Yöntemiyle Boyanmasından Elde Edilen Haslık Değerlerinin İncelenmesi”, Poster Bildiri, 15. Tekstil Teknolojisi ve Kimyasındaki Son Gelişmeler Sempozyumu 14-15-16 Mayıs 2015, Bursa
- Yıldırım F.Filiz, Kalaycı E., Avinç O.Ozan and Yavaş Arzu, Poster Bildiri, 2015b, Farklı Boyama Şartlarının Elastik Poliesterlerin Renk Özelliklerine Etkisi, Poster Bildiri, 15. Tekstil Teknolojisi ve Kimyasındaki Son Gelişmeler Sempozyumu 14-15-16 Mayıs 2015, Bursa
- Dye 1, http://www.worlddyevariety.com/disperse-dyes/disperse-yellow-114.html
- Dye 2, http://www.worlddyevariety.com/acid-dyes/acid-yellow-59.html
- Dye 3, https://www.chemsrc.com/en/searchResult/C.I.%20Acid%20Red%20414/
- Dye 4, http://www.worlddyevariety.com/acid-dyes/acid-yellow-79.html
Öz
Polyesters (PES) fibers are one of the most important
polymers for textile industry due to their large production amounts. Poly
(butylene terephthalat) (PBT) fibers are important aromatic polyesters known as
their good elasticity and easy dyeing properties. PBT is manufactured by again
polycondensation reaction with BDO (1,4-butanediol) and TPA or DMT, can be
easily dyed at low temperatures with disperse dyes without carrier and is known
as its very good elasticity properties. Generally PBT fibers are used in
intimate, ready-to-wear, active and sportswear apparels, swimwear, carpets,
automotive and home upholstery applications. Seamless technology is capable to
meet the needs of consumers with performance, functionality and comfort. This
technology has some advantages over the cutting and sewing. Seamless technology
improves the aesthetic value and comfort, fredom of body movement, gives
softness to the garment and minimizes the surface friction of the seams. In
seamless machines, gloves, hats, socks, sweaters, sportswear can be produced.
PBT fibers can be used in seamless sport wears, tights and intimates. These fibers
provide more elasticity, comfort and softness on seamless sportswear than
polyester fibers due to their good elasticity properties. In seamless
technology polyester fibers generally are used with other fibers such as nylon,
elastane.
In this study, PBT/Nylon blend knitted seamless fabrics
were dyed with disperse, acid and metal complex dyes at 98oC in one
bath. The color strength, colorimetric properties and fastness properties (rub
and wash fastness) of these fabrics are investigated and compared. Moreover, the
comparison of water comsumptions and costs of one and two baths dyeings is given
on this study.
Anahtar Kelimeler
poly (buthylene terephthalate) fiber PBT elastic polyesters easy dyeing elasticity seamless technology
Kaynakça
- Başer, İ. (2003), Elyaf bilgisi. Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Türkiye
- Trotman, E. R., & Trotman, S. R. (1984), Dyeing and chemical technology of textile fibres.
- Başer, İ., (1992), Elyaf Bilgisi, Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi, İstanbul.
- [4] Deopuno B.L, Alogirusamy R, Joshi M. and Gupto B., (2008), Chapter 1, Polyester and Polyamides, CRC Press; 1 edition, Cambridge, UK
- McIntyre J.E., (2004), Chapter 4, Synthetic Fibres: Nylon, Polyester, Acrylic, Polyolefin, Woodhead Publishing, Cambridge, UK
- Perepelkin K.E., (2001), Poly(ethylene Terephthalate) and Polyester Fibres – 60 th Anniversary of The First PatentPoliester Fibres abroad in the third millenium Fibre Chemistry, Vol 33, No.5, doi:10.1023/A:1013983922779.
- Chan C. H., Thomas S. and Thomas S., 2012, Poly(trimethylene terephthalate) – The New Generation of Engineering Thermoplastic Polyester , The New Generation of Engineering Thermoplastic Polyester.,
- PT online, https://www.ptonline.com/columns/pbt-and-pet-polyester-the-difference-crystallinity-makes
- Rivlin, J., (1992), The Dyeing of Textile Fibres Theory and Practice, Philadelphia, 170-175
- Bernstein, R. Derzon, D. K. ve Gillen K. T., (2005), Nylon 6.6 Accelerated Aging Studies: Thermal Oxidative Degradation and Its Interaction with Hydolyses, Polymer Degradation and Stability, 88, 480-488
- Quora, https://www.quora.com/What-is-the-difference-between-nylon-6-6-and-nylon-6-10
- Carr J. Textile Horizons (1988).
- Urgi, ( Haziran 2011), h t t p : / / w w w. l u r g i . c o m / w e b s i t e / f i l e a d m i n / p d f s / brochures/PBTProcess_en.pdf
- Yolaçan, G., 2006, “PBT ve Karışımlarının Boyanması”, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.,
- Lee M. S., Lee M., Wakida T., Saito M., Yamashiro T., NishiK., Inoue G, Ishida S., (2007), Ozone- Gas Treatment of Cationic Dyeable Polyester and Poly(butylene terephthalate) Fibers, Journal of Applied Polymer Science, Vol. 104, 2423–2429, DOI 10.1002/app.25978
- Tavanaie M. A., Shoushtari A. M., Goharpey F., 2010, Polypropylene/poly(butylene terephthalate) melt spun alloy fibers dyeable with carrier-free exhaust dyeing as an environmentally friendlier process, Journal of Cleaner Production 18, 1866-1871, doi:10.1016/j.jclepro.2010.08.003
- Ujhelyiova A., Bolhova E., Oravkinova J., Tinˇo R., Marcincin A., 2007, Kinetics of dyeing process of blend polypropylene/poliester fibres with disperse dye, Dyes and Pigments, 72 212- 216, doi:10.1016/j.dyepig.2005.08.026
- Zou H., Yi C., Wang L., Xu W., 2009, Mechanical and dyeability studies of poly (trimethylene-co-butylene terephthalate) copolymer filaments, Material
- Klancˇnik M., 2006, Dyeability of new polyesters, Color Technol. , 122 , 334 – 337 ,
- Vajnhandl S., Marechal A.M.L., 2005, Ultrasound in textile dyeing and the decolouration/ mineralization of textile dyes, Dyes and Pigments 6 5 , 8 9 - 1 0 1
- Yıldırım F.F., Yavaş A and Avinç O., 2012 b, Overview of Poly(buthylene terephtalate) fibres, Journal of Textiles and Engineer , Vol 19, no: 87
- Yıldırım F.F., Avinç O. and Yavaş A, 2012 a, Poly(trimethylene Terephthalate) Fibres Part 1: Production, Properties, End-use Applications, Enviromental Impact, Journal of Textiles and Engineer , Vol 19, no: 87
- Yıldırım F.Filiz, Kalaycı E., Avinç O.Ozan and Yavaş Arzu, 2015a, Color Fastness Properties Of Poly(Buthylene Terephthakate) Fibers Dyed In Ultrasonic Bath, 7th International Scientific – Professional Conference Textıle Science And Economy VII, Zrenjanin, Serbia, 25-31 th may, Sn; 42-48
- E.Kalaycı, Yıldırım F.Filiz, Yavaş Arzu ve Avinç O.Ozan, 2015, Poster Bildiri, “Polibütilen Tereftalat (Pbt) Liflerinin Mikrodalga Yöntemiyle Boyanmasından Elde Edilen Haslık Değerlerinin İncelenmesi”, Poster Bildiri, 15. Tekstil Teknolojisi ve Kimyasındaki Son Gelişmeler Sempozyumu 14-15-16 Mayıs 2015, Bursa
- Yıldırım F.Filiz, Kalaycı E., Avinç O.Ozan and Yavaş Arzu, Poster Bildiri, 2015b, Farklı Boyama Şartlarının Elastik Poliesterlerin Renk Özelliklerine Etkisi, Poster Bildiri, 15. Tekstil Teknolojisi ve Kimyasındaki Son Gelişmeler Sempozyumu 14-15-16 Mayıs 2015, Bursa
- Dye 1, http://www.worlddyevariety.com/disperse-dyes/disperse-yellow-114.html
- Dye 2, http://www.worlddyevariety.com/acid-dyes/acid-yellow-59.html
- Dye 3, https://www.chemsrc.com/en/searchResult/C.I.%20Acid%20Red%20414/
- Dye 4, http://www.worlddyevariety.com/acid-dyes/acid-yellow-79.html
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Mühendislik |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Aralık 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 31 - Özel Sayı II: |