Akaryakıt İstasyonları Özelinde Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik’in Aşamaları ve Uygulamaları

Yıl 2022, Cilt: 34 Sayı: 3, 445 - 460, 30.09.2022

Orhan Gökyay Gökberk Kara

https://doi.org/10.7240/jeps.1130567

Öz

Sanayinin gelişmesi, nüfusun artması, şehirleşme gereksinimi sonucunda daha çok enerjinin ve kimyasal maddenin tüketim ve kullanımının bir sonucu olarak akaryakıt istasyonlarının sayısı 1990’lı yıllara göre artan bir ivme göstermiştir. Enerji Piyasası Denetleme Kurulu (EPDK) 2022 verilerine göre Türkiye genelinde yaklaşık on üç bin lisanslı aktif akaryakıt istasyonu olduğu ve bu istasyonların faaliyetleri gereği yeraltı akaryakıt tanklarında sürekli olarak binlerce litre akaryakıt ürünleri barındırdıkları bilinmektedir. Akaryakıt istasyonlarının birçoğunun mücavir alan sınırları içerisinde olması, mevcut yeraltı akaryakıt tanklarının yaşlarının 10, hatta 20 yıl üzerinde olması, yeraltı ve yerüstü kaynaklarına yakın mesafede kurulmuş olmaları, gaz detektörü olmayan bodrum katlarının olması, yakıt istasyonlarında olası parlama, patlama, sızıntı gibi nedenlerle toprak ve yeraltı suyu kirliliği başta olmak üzere, çevre ve halk sağlığı açısından birçok potansiyel riski de beraberinde oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, 8.6.2010’de yayımlana ve 237 adet sektörü ve binlerce tesisi kapsayan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik (TKKNKKSDY)’in, faaliyetleri sebebiyle binlerce litre petrol ve türevi kimyasal barındıran akaryakıt istasyonlarının özelinde incelenmesi ve buralarda olası toprak ve yeraltı suyu kirliliğinde çevre ve halk sağlığı açısından TKKNKKSDY aşamalarının ortaya konmasıdır. Bu şekilde yaşanan zorlukları azalacağına ve olası kafa karışıklıklarını giderileceğine inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Petrol sızıntısı, Toprak ve yerlatı suyu kirliliği, Halk ve çevre sağlığı, Akaryakıt istasyonu, Toprak kirliliğinin kontrolü ve noktasal kirlenmiş sahalara dair yönetmelik

Kaynakça

• Güler, C. Petrol türevleri tarafından kirlenmiş akiferlerde uygulanan yerinde iyileştirme teknolojileri. Jeoloji Mühendisliği Dergisi Yıl: 2006Cilt: 30Sayı: 2ISSN: 1016-9172 / 2564-6753Sayfa Aralığı: 33 - 50
• Çoban, O., Kılınç N.Ş., Kılınç E.C. Sanayi Sektöründe Petrol Talebinin Fiyat ve Gelir Esneklikleri: OECD Ülkeleri Örneği. Bilig Güz 2017 Sayı 83 Sayfa Aralığı 259-279
• Hız, Ö. (2015) Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Kapsamında Petrol Kirliliğinin Tespiti ve Giderimi İçin Uygun Yöntem Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye
• TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, https://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/533511f3b63da8a_ek.pdf?tipi=78&turu=H&sube=2 , (Erişim Tarihi (22.4.2022).
• (Oil in the Sea: Inputs, Fates and Effects, 1985). National Research Council 1985. Oil in the Sea: Inputs, Fates, and Effects. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/314. Peterson, C. H., Rice, S. D., Short, J. W., Esler, D., Bodkin, J. L., Ballachey, B. E., & Irons, D. B. (2003). Long-term ecosystem response to the Exxon Valdez oil spill. Science, 302(5653), 2082-2086.
• Kerr ve Diğerleri 13 AUGUST 2010 VOL 329 SCIENCE www.sciencemag.org (English) By: Kerr RA, Science (New York, N.Y.) [Science], ISSN: 1095-9203, 2010 Aug 13; Vol. 329 (5993), pp. 734-5; Publisher: American Association for the Advancement of Science; PMID: 20705818, Veritabanı: MEDLINE PubMed
• Ünlü, S., & Alpar, B. (2006). Distribution and sources of hydrocarbons in surface sediments of Gemlik Bay (Marmara Sea, Turkey). Chemosphere, 64(5), 764-777.
• Temeltaş, S. (2006). Ham Petrol Bulaşmasının Toprağın Mikrobiyal Biyokütlesi Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• https://www.botas.gov.tr/uploads/dosyaYoneticisi/305323-botas-19.01.2022-tarihli-2.basin-ac%CC%A7iklamasi.pdf (Erişim Tarihi (22.4.2022). Kara H. (2015). Diyarbakır İli Petrol Üretim Sahalarının Çevre Sularına Olası Etkisi ve Elektrokoagülasyon Yöntemi Kullanılarak Arıtılabilirliğinin Araştırılması Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, 27605 sayılı Resmi Gazete, Haziran 8, 2010
• Gülçin, K. (2015). Türkiye'de Petrol Endüstrisi ve Finansal Yatırım Kararları, Niğde Üniversitesi.
• Tüysüz O. (1998). Petrol Jeolojisi Kitabı, İTÜ, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü.
• Uysal, A. (2006). Ham Petrol Fraksiyonlarının Biyolojik Bozunma Sonrası Fizikokimyasal Özelliklerinin Değişimi, Yüksek Lisans tezi, Isparta.
• Jussila, M.M. (2006), Kaksonen, A.H., Jussila, M.M.*, Lindström, K. & Suominen, L. Rhizosphere effect of Galega orientalis in oil-contaminated soil. Soil Biology & Biochemistry 38, 817-827.
• Şire, Y. (2006). Akaryakıt İstasyonlarının Çok Kriterli Verimlilik Analizi, Yüksek Lisans tezi, İstanbul.
• Sabate, J., Vinas, M., Solanas, A. M. (2004) Laboratory-scale bioremediation experiments on hydrocarboncontaminated soils. International Biodeterioration & Biodegradation 54, 19-25
• Reible D, Demnerova K (2002). Innovative approaches to the on-site assessment and remediation of contaminated sites. Springer Science & Business Media, Vol. 15
• Adeniyi, A.A. and Afolabi, J.A. (2002) Determination of Total Petroleum Hydrocarbons and Heavy Metals in Soils within the Vicinity of Facilities Handling Refined Petroleum Products in Lagos Metropolis. Environment International, 28, 79-82. https://doi.org/10.1016/S0160-4120(02)00007-7
• Solmaz S., Üstün G.E, Morsümbül T., (2009). Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, 2009 Davidson, J. M. and Creek D. N. 2000. Using the Gasoline additive MTBE in Forensic Enviromental Investigations. Enviromental Forensics, V. 1, 31-36.
• Barcelo, D. and Petrovic M. 2005. Seeking solution to problems caused by MTBE contamination. Analytical Chemistry, Vol. 24, No. 4, 275-277
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Çevre Denetimi İstastikleri: 2021 Haber Bülteni 19 / 04 / 2022 Saat: 15:00 Sayı: 7 https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/cevre-denetimi--8230-59463-20220419150246.pdf (Erişim Tarihi (24.4.2022).
• Dağhan, H., Öztürk, M., Hakeem, K. R., Sabir, M., & Mermut, A. R. (2015). Soil pollution in Turkey and remediation methods. Soil remediation and plants: prospects and challenges, 287-312.
• Flathman, P.E., Lanza, G.R., 1998. Phytoremediation: Current view on an emerging green technology. Soil Contam. 7 (4), 415–432.
• Glass, D., 1999a. http://www.dglassassociates.com/INFO/phy99exc.htm.