GİRESUN-PİRAZİZ ARASINDA KARADENİZ SAHİL YOLUNA BAĞLI KIYI ÇİZGİSİ DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL PLAJ OLUŞUMLARI

Yıl 2021, , 150 - 166, 30.03.2021

Ahmet Apaydın , Murat Durmaz

https://doi.org/10.21923/jesd.817317

Cited By: 1

Öz

2007 yılında hizmete giren ve Samsun’dan Sarp sınır kapısına kadar uzanan Karadeniz Sahil Yolu (KSY), Giresun-Piraziz arasındaki bölgede bazı yerlerde karadan, bazı yerlerde deniz doldurularak inşa edilmiştir. KSY bazı yerlerde plajları daraltırken, yol kapsamında inşa edilen mahmuz şeklindeki dalgakıranların etkisiyle mevcut plajlar deniz yönünde genişlemiş, hatta yeni plajlar oluşmuştur. Mahmuz bulunmasına rağmen bazı yerlerde plaj oluşumu gerçekleşmemiş veya diğer yerlere göre daha yavaş bir oluşum söz konusudur. Kıyı boyunca farklı durumların gelişmesinde T mahmuz şeklindeki dalgakıranların ve balıkçı barınaklarının etkisi ile birlikte akarsularla sediment taşınımı, akarsu ağızlarında akarsu ile dalga etkileşimi ve özellikle deniz batimetrisi önemli parametrelerdir. Batimetrinin derin olduğu yerlerde (örneğin Piraziz sahili) ve büyük akarsu (Batlama ve Pazar Suyu) ağızlarında mahmuzlara rağmen plaj oluşumunun gerçekleşmemesi veya oluşum hızının çok yavaş olması bu iki faktörün etkisindendir.

Plaj oluşum hızının en yüksek olduğu Giresun şehir plajları 2006 yılından 2020 yılına kadar alansal olarak iki buçuk kat genişlemiş ve kıyı çizgisi 60-85 m ilerlemiştir. Bu süre içinde yıllık ortalama ilerleme hızı 4,3 m ile 6 m arasında değişmektedir. Bu plajın tamamında kıyı çizgisindeki ilerleme hızı son üç-beş yıldaki gibi devam ederse en geç 2028 yılında kıyı çizgisinin mahmuz uçlarına ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Sahil Yolu (KSY), kıyı çizgisi, plaj oluşumu, dalgakıran, Giresun

Teşekkür

Bu çalışmada kullanılan zaman serilerinin üretiminde kullanılan uydu görüntülerine erişimi sağlayan CNES/Airbus ve Maxar Technologies ile Google firmalarına teşekkür ederiz. Verilerin hazırlanmasında ve sayısallaştırmalarda katkı sağlayan Hacettepe Üniv. Elektrik-Elektronik Müh. Öğrencisi Can Durmaz’a teşekkür ederiz.

COASTLINE CHANGES AND RECENT BEACH FORMATIONS BETWEEN GIRESUN AND PIRAZIZ CONNECTED WITH THE BLACK SEA COASTAL ROAD

Öz

Having put in service in 2007, the Black Sea Coastal Road (KSY) ranging from Samsun to the Sarp border gate was constructed over land and by filling the coast in some places between Giresun and Piraziz. Although KSY narrowed the beaches in some places, some of them expanded towards the sea and even new beaches have been formed as a result of the T-shaped groynes, constructed within the scope of the road. In some places, any new beach has not occurred or the formation is slower although groynes. Together with the effect of T-shaped groynes and fishermen shelters, sediment transport by rivers, interaction between waves and rivers flow and particularly bathymetry are important parameters for varying situations along the coast. The lack or very slow speed of formation in places where bathymetry is deep (for example Piraziz beach) and in the mouths of large rivers (Batlama and Pazar Suyu) is the effect of the last two factors.

Having the highest rate, Giresun city beaches have expanded two and a half times and coastline has advanced 60-85 m from year 2006 to 2020. During this period, the annual average advance rate varies between 4.3 m and 6 m. If the advance rate continues with the same rate as in the last 3-5 years, it is estimated that the coastline will reach the groyne ends at the latest by 2028.

Anahtar Kelimeler

Black Sea Coastal Road, Coastline, Beach formation, Groyne, Giresun

Kaynakça

• Akça, N., 2004. Kıyı kenar çizgisinin tespiti ve uygulama sorunları, Türkiye Kıyı ve Deniz Alanları V. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları Bildiriler Kitabı, 4-7 Mayıs, Adana, 275-284.
• Akyol, N., Tüfekçi, M., Seyhan, K. ve Demir, O., 1997. Türkiye’de kıyıların kullanımı ve kamu yararı ilişkileri: Trabzon ili kıyı kullanımı ve sonuçları, Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları 1. Ulusal Konferansı, 24-27 Haziran 1997, Ankara. cilt.00, no.0, 195.
• Apaydın, A., Sargın, A., Keleş, A., Özbek, T., Karadeniz, C., 2019. Boğaçay Projesinin (Antalya) Yeraltısularına ve Konyaaltı Plajına Olası Olumsuz Etkileri, 72. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiriler kitabı, 28 Ocak-1 Şubat 2019, 767-771.
• Arslan, E.S ve Özalp, A.Y., 2018. Kıyı Alanlarının Rekreasyonel Amaçlı Alternatif Kullanımının Artvin Örneğinde İrdelenmesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20 (1): 43-52, DOI: 10.24011/barofd.384215.
• Avcı, V. ve Sunkar, M., 2018. Bulancak’ta (Giresun) sel ve taşkın olaylarına neden olan Pazarsuyu, İncüvez, Kara ve Bulancak derelerinin morfometrik analizleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 2, 15-41. Avcı, V. ve Sunkar, M., 2015. Giresun'da sel ve taşkın oluşumuna neden olan Aksu Çayı ve Batlama Deresi havzalarının morfometrik analizleri, Coğrafya Dergisi, İstanbul Üniv. Edebiyat Fak., Sayı 30, Sayfa 91-119, İstanbul, 2015 Basılı Nüsha ISSN No: 1302-7212.
• Aykut, N.O.; Doğan, U., Ata E., Arı A., 2005. GPS ile kıyı çizgisinin belirlenmesi, Karaburun örneği, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, Mühendislik Ölçmeleri STB Komisyonu 2. Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, 23-25 Kasım 2005, İTÜ–İstanbul.
• Ciritci D., Türk, T., 2019. Automatic Detection of Shoreline Change by Geographical Information System (GIS) and Remote Sensing in the Goksu Delta, Turkey, Journal of the Indian Society of Remote Sensing (February 2019), 47(2):233–243, https://doi.org/10.1007/s12524-019-00947-1(0123456789().,-volV)(0123456789,-().volV).
• Demirkıran, O., Cebeci, İ, Cebel H., Başkan, O., Köşker Y., Özkaya, M., 2018. Kar erimelerinden kaynaklanan süspanse sediment taşınımının belirlenmesi, Toprak-Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü, TAGEM-BB-090203A-4, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, 51.
• Dipova, N., 2016. Antalya Konyaaltı sahilinde kıyı erozyonu tehlikesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, cilt.7, 223-231.
• Dipova, N., 2005. Antalya falezlerinde gözlenen stabilite problemleri, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası yayını, 29-2, 11-26.
• Duru, B., 2003. Kıyı politikası. Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, Tezler Dizisi: 13, ISBN 975-7400-16-5, Ankara, 317 s.
• ESRI, 2020. OCEAN Basemap (ESRI), Data Center for Digital Bathymetry, Viewer,https://maps.ngdc.noaa.gov/viewers/iho_dcdb/
• ESRI, 2020. OCEAN Basemap (ESRI), Data Center for Digital Bathymetry, Viewer, https://maps.ngdc.noaa.gov/viewers/iho_dcdb/
• GDAL, 2020. Coğrafi veri erişimi ve dönüşümü için bilgisayar yazılımı, https://gdal.org
• GeoPandas, 2020. Python programlama dili ile coğrafi analizler ve dönüşüm yazılımı, https://geopandas.org
• Giresun Valiliği, 2012. Giresun İl Çevre Durum Raporu, Giresun Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 111 s. (webdosya.csb.gov.tr)
• Google Earth Pro (2020). Uydu görüntüleri ve 3D topografyayı birlikte sunan küre uygulama yazılımı, https://www.google.com.tr/intl/tr_ALL/earth/versions/#earth-pro
• Google Earth Pro, 2020. Uydu görüntüleri ve 3D topografyayı birlikte sunan küre uygulama yazılımı, https://www.google.com.tr/intl/tr_ALL/earth/versions/#earth-pro
• Gökçe, T. ve Özcan M., 2014. Kıyı rehabilitasyonu ve yapay plaj uygulamaları, 8. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, 7-8 Kasım 2014 İstanbul, 963-973.
• Güney Y., Polat S., 2015. Uzaktan Algılama Verileri ile Kıyı Çizgisi Değişiminin Belirlenmesi: Aliağa ve Çandarlı Örneği, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 11-17.
• Kadıoğlu, Y., 2004. Akçaabat'ta şehirleşme ve şehirsel fonksiyonlar', Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 9, Sayı:11, Erzurum, s.226.
• Kadıoğlu, Y. ve Güner, Ö., 2018. Kıyı çizgisi değişimine etkileri açısından Yoroz Burnu-Sera Deresi arasındaki kıyı sanat yapıları (2002-2016), Studies Of The Ottoman Domain, Volume-Cilt: 8/Issue-Sayı: 15, 41-54.
• Kadıoğlu, Y., Güner, Ö., Özkan, G., 2019. Kocadere Deltasında (Muğla/Ören) Kıyı Çizgisi Değişimi (1964-2014), Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 68, 379-385, www.sosyalarastirmalar.com, Issn: 1307-9581.
• Kırkgöz, M.S., 2002. Kıyı Erozyonunun Boyutları, TMH - Türkiye Mühendislik Haberleri, 420-421–4 22, 4-6. Mahboob MA and Atif I., 2016. Coastlıne Change Detectıon Usıng Moderate Resolutıon Satellıte Imagery: A Case Study Of Makran Coast, Arabıan Sea, Pakistan, Sci.Int.(Lahore),28(1),273-277, ISSN 1013-5316; CODEN: SINTE 8.
• Özçelik M., 2017. Kıyı Alanlarının Kullanılmasında Kıyı Kenar Çizgisinin Önemi: Eğirdir Yerleşim Alanı Örneği, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5(3), 595 – 600, e-ISSN: 1308-6693.
• Sesli, F.A., Akyol, N., İnan, H.İ., 2002. Coğrafi bilgi sistemleri ile kıyı kenar çizgisi–mülkiyet ilişkilerinin incelenmesi, Türkiye Sekizinci Esri ve Erdas Kullanıcıları Grubu Toplantısı, 6-7 Haziran 2002, ODTÜ, Ankara, www.avesis.erciyes.edu.tr
• Süme, V., 2007.Rize İyidere-Çayeli arasındaki “t” mahmuzların kıyı koruma açısından incelenmesi, 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, 25-28 Ekim 2007, İzmir, cilt.1, no.1, 142.
• Şimşek, D.S., Korkut A.B., 2009. Kıyı şeridi rekreasyon potansiyelinin belirlenmesinde bir yöntem uygulaması: Tekirdağ Merkez ilçe örneği, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 6 (3), 315-327.
• Uzun, A. 2000., Karadeniz sahil yolunun doğal kıyılar üzerindeki etkileri ve ulaşım sorununa coğrafî bir bakış, OMÜ Fen Ed. Fak. Dergisi, Coğrafya Serisi, Sayı:1, Samsun, 59-80.
• Uzun, A., l998., Kıyı hukuku açısından Karadeniz kıyılarımız, Jeomorfoloji Dergisi, No. 21, 60-64, Ankara.
• Yılmaz, C., 2005. Kızılırmak deltasında meydana gelen erozyonun coğrafi analizi, TURQUA - Türkiye Kuvaterner Sempozyumu V, (02–03 Haziran 2005), Bildiriler Kitabı, (Editörler: O. Tüysüz-M. K. Erturaç), İstanbul Teknik Üniversitesi, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü Yayını, 227–234, İstanbul.
• Yurt, R., 2013. İklim Değişikliği ve Plansız Kentleşmenin Giresun Şehrinde Yol Açtığı Sel Felaketleri, TMMOB. Taşkın ve Heyelan Sempozyumu, 24-26 Ekim 2013, Trabzon, Bildiriler kitabı 173-190.