ANTALYA TARİHİ KENT MERKEZİ VE YAKIN ÇEVRESİNDEKİ MEKANSAL DEĞİŞİMİN GÜNÜMÜZ KENT FORMUNA ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 77 - 84, 05.10.2015

Engin Kepenek , Ziya Gençel , Berna Güç

Öz

Tarihi Kent merkezleri farklı kentsel kullanımların bir arada, birbiri ile yoğun ilişki içerisinde bulunduğu alanlardır. Tarihi kent merkezleri üzerindeki kültürel sosyal ve ekonomik katmanların doğru bir şekilde algılanması, kent kimliğinin de doğru bir şekilde algılanmasını ve buna uygun projelerin hayata geçirilmesini kolaylaştıracaktır. Geri kazanılması çok güç olan geleneksel değerlerin bulunduğu tarihi merkezlerde yapılan çalışmaların matematiksel bir zemine oturtulması bu nedenle ayrı bir öneme sahiptir.
Bu çalışmada, koruma altına alınmış, tarihsel süreç içerisinde birbirleriyle fiziksel ve sosyal bağları koparılmış olan Antalya Kaleiçi ve yakın çevresinin fiziksel özellikleri mekan dizim analizi ile oluşturulan model çerçevesinde incelenmektedir. Yapılı çevre ve öğelerinin insan hareketleri üzerine etkilerine matematiksel bir açıdan bakan mekan dizim analizi sayesinde birbirinden kopmuş kent parçalarının yeniden ilişkilendirilmesi ve potansiyellerinin yeniden belirlenmesi hedeflenmektedir.
Çalışma mevcut yaya hareketlerini ve potansiyellerinin belirlenmesi için, çalışma alanının tarihsel gelişiminin incelenmesi, yaya sayımları, kullanıcıların yapılı çevreden ne ölçüde etkilendiklerini belirlemek üzere gerçekleştirilen soru formlarının uygulanması ve diğer istatistiki bilgilerin toplanması ile devam etmiştir. Mekan dizim metodunun alana uygulamasında depthmap adlı bilgisayar programından, istatistiksel analizlerin yapılması için SPSS adlı programdan faydalanılmıştır. Mekan dizim metodu ile alan içerisinde ulaşım hiyerarşisinin kurgulanmasında ve aynı zamanda bölgenin ana düğüm noktalarının yeniden tespit edilmesinde yararlar sağlanmıştır. Yapılan korelasyon ve regresyon analizleri yardımı ile çalışmada kullanılan değişkenlerin yaya hareketleri üzerine etkileri belirlenebilmiştir.
Bu çalışma, bağı kopartılmış ve yalıtılmış alanların yeniden canlandırmasına yönelik doğrudan kararlar alan bir son ürün olarak görülmemeli; Antalya Kent merkezinin tarihsel gelişimi sürdükçe yapılacak olan diğer tüm yenileşme çalışmalarına bir ön çalışma niteliğinde matematiksel bir altlık olarak ele alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Aktüre, S. 1975, 17. Yüzyıl Başından 18. Yüzyıl Ortasına Kadarki Dönemde Anadolu Osmanlı Şehrinde Şehirsel Yapının Değişme Süreci, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Dergisi Cilt:1, Sayı:1.
• Antalya Emniyet Müdürlüğü, 2009. 2009 Yılına Ait Suç Kayıtları, Antalya.
• Cerasi, M.M. 1999, Osmanlı Kenti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Çil, E, Bir Kent Okuma Aracı Olarak Mekân Dizim Analizinin Kuramsal ve Yöntemsel Tartışması 2006, Ytü Mim. Fak. E-Dergisi, Cilt 1, Sayı 4.
• Çimrin, H. 2007, Bir Zamanlar Antalya, Tarih, Gözlem Ve Anılar, Antalya Ticaret Ve Sanayi Odası, Antalya, Cilt 1 ve Cilt 2
• Desyllas, J, Duxbury, E, 2001, Axial Maps And Visibility Graph Analysis", İn Proceedings Of The 3rd International Symposium On Space Syntax, Georgia Institute Of Technology, Atlanta, Georgia.
• Güçlü, M. 1997, 20.Y.Y.’in İlk Yarısında Antalya Şehri 1908-1950
• Gül, M. 2006, Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası, Ankara
• Kepenek, E. et al., 2015. SDU-JESD-5413-77-84
• Hillier, B., Hanson, J., The Social Logic Of Space, Cambridge University Press, Cambridge, 1984.
• Hillier, B., (1996). Space İs The Machine, Cambridgeuniversity Press, Cambridge.
• Karakuş, P., 2007. İzmir Kültürpark’ının, İzmirliler Açısından Anlamı Ve Kültürpark Hakkındaki Temsilleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
• Lefebvre, H, The Production Of Space, Oxford: Basil Blackwell, Çev. Donald-Nicholson-Smith, 1991.
• Özer, Ö., 2006. Yaya Hareketleri Ve Mekan İlişkisi: İstanbul Galata Bölgesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İtü Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Süer, A. 2006, The Analysis of Historical / Cultural Pattern Development And Conservation Plans of Antalya Kaleiçi, Master Thesis, İzmir.
• Süzen, S. 1998, Kentsel Sit Alanlarında Taşınmaz Kültür 18.Madde Uygulaması; Antalya Haşimişcan Mahallesi Örneği, Ankara. Yönelik
• Space Syntax Laboratory (2006). Margate Historic Core—Report on the Space Syntax Study. Report preparedfor North Kent Architecture Centre, The Bartlett School of Graduate Studies, University College London, London
• Tankut G., Esmer Ö., Balamir M., Çopur Ü. 1980-1987, Kaleiçi Koruma ve Geliştirme Planı ODTU, Ankara
• Tarihi Kentler Birliği, 2008, Tarihi Ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması Antalya Büyükşehir Belediyesi Sunumu, Antalya.
• Yağcı, Ö. 2009, Antalya Tarihi Kent Merkezi Gelişim Süreci, Planlama Dergisi, TMMOB Şehir Plancıları Odası, Antalya
• Yılmaz, L. 2002, Antalya. Bir Ortaçağ Türk Şehrinin Mimarlık Mirası ve Şehir Dokusunun Gelişimi (16. Yüzyılın Sonuna Kadar), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.