ÇOCUK OYUN ALANLARININ EVRENSELLİK ÖLÇÜTLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ: FENERBAHÇE-PENDİK SAHİL ŞERİDİ ÖRNEĞİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 3, 575 - 582, 25.12.2015

Begüm Bayraktaroğlu Arzu Büke

Öz

“Mümkün olan en çok sayıda ve çeşitlilikte bireyin kullanabileceği ürün, yapı ya da çevre tasarımı” olarak tanımlanan evrensel tasarım anlayışı günümüzde giderek önem kazanmaktadır. Bu tasarım yaklaşımında, yapılı çevredeki engelleri ortadan kaldıran erişilebilir tasarımdan farklı olarak; yapay çevre tasarlanırken yaş, cinsiyet, kültür, fiziksel beceri gibi farklılıklar gözetilmeden tüm bireyler için erişilebilir olma tasarımın temel girdilerinden biri olarak yer almaktadır. Böylece özürlüler, yaşlılar ve çocuklar gibi grupların dezavantajlı bir durumda kalmasına neden olan yapay çevrede yapılan özel tasarımlar yoluyla, bu grupların diğerlerinden soyutlanması da önlenmiş olmaktadır.
Çocukların gelişimlerinde önemli rol oynayan oyun alanları da, tüm yapay çevre bileşenleri gibi farklı yaş gruplarındaki ve farklı becerilere sahip çocuklar göz önüne alınarak tasarlanmalıdır. Böylece her çocuk bir arada ve eşit olanaklardan yararlanarak oyun oynama, iletişim kurma, sağlıklı fiziksel aktivite gerçekleştirme ve öğrenme fırsatına sahip olacaktır.
Bu bağlamda çalışma, İstanbul Anadolu Yakası’nda yaya kullanımına açık en uzun sahil şeridinde yer alan çocuk parklarının mevcut durumunu ve erişilebilirliğe uygunluğunu saptamak amacındadır. Çalışma alanı kesintisiz yaya aksının mevcut olduğu Fenerbahçe ile Pendik arasındaki kısım ile sınırlı tutulmuştur. Bu aksta yer alan oyun parkları analiz edilerek eksiklikler saptanmış; Türkiye’den ve dünyadan örneklerle öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Evrensel tasarım Oyun parkları Erişilebilirlik Özürlü çocuklar

Kaynakça

• Aksoy, Y., 2011. Çocuk Oyun Alanları Üzerine Bir Araştırma Istanbul, Isparta, Eskişehir, Erzurum, Kayseri, Ankara, Zonguldak ve Trabzon İlleri Örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6, 82-106.
• City of Harrisonburg Virginia, http://www.harrisonburgva.gov/dream-cometrue-playground, 30.008.2015.
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, 1989. http://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/2 0512--Cocuk-Haklarina-Dair-Sozlesme.pdf, 29.08.2015.
• Çukur, D., 2009. Çocuk Dinlenimi Açısından Oyunun Önemi ve Konut Yakın Çevresinde Oyun Dğerini Artırıcı Mekânsal Düzenlemeler. Ege Mİmarlık, 69, 14-17.
• Emmett, M., 2012. Universally Designed Playgrounds: An Outdoor Play Place For All. http://soundideas.pugetsound.edu/cgi/viewcont ent.cgi?article=1039&context=ms_occ_therapy, 25.08.2015.
• Ergun, N., 2011. Bedensel Engellilerde Sportif Aktiviteler ve Klasifikasyon. I. Uluslararası Katılımlı Engellilerde Beden Eğitim ve Spor Kongresi Kongre Kitabı, 42-47.
• Gündem Kıbrıs, 2010. http://www.gundemkibris.com/ilk-engelsiz-parklefkosada-acildi-81130h.htm, 23.08.2015.
• Howard, J., 1996. Teacher-Facilitated Microcomputer Activities: Enhancing Social Play and Affect In Young Children With Disabilities. Journal of Special Education Technology, 13, 36-47.
• Land Planning & Design Associates, 2014. http://lpda.net/?post_type=portfolio&p=169, 30.08.2015.
• Mace, R., L., Hardie, G., J., Place, J., P., (1991). Accessible Environments: Toward Universal Design. Design Intervention: Toward a More Humane Architecture, Von Nostrand Reinhold, New York.
• Make Space 4 Play, http://www.yourcityourcity.com/category/view/ about, 27.08.2015.
• Nilüfer Belediyesi Bursa, 2014. http://www.nilufer.bel.tr/haber-2353niluferde_oyun_engel_tanimaz_parkinin_temelleri_ atildi#PopupGoster[popup]/0/, 22.08.2015.
• NCSU (Center for Universal Design), 1997. The Principles of Universal Design, Ver. 2.0, North Carolina State University, Raleigh, NC.
• Ostroff, E., (2001). Universal Design: The New Paradigm. In: Preiser, W.F.E., Ostroff, E, (eds.), Universal Design Handbook, New York, NY: McGraw-Hill; 19.1–19.16.
• Prellwitz, M., Skar, L., 2007. Usability Of Playgrounds For Children With Different Abilities. Occupational Therapy International, 14(3), 144-155.
• Special Education Degrees, 2014. 30 Most Impressive Accessible and Iclusive Playgorunds. http://www.special-education-degree.net/30most-impressive-accessible-and-inclusiveplaygrounds/, 29.08.2015.
• Tamm, M., Skar, L., 2000. How I Play: Roles and Relations In The Play Situations Of Children With Restricted Disabilities. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 7, 174–182.
• Tandoğan, O., 2014. Çocuk İçin Daha Yaşanılır Bir Kentsel Mekân: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar. Megaron, 9(1), 19-33.
• Yenibinyıl’ın Dünya Çocukları Sayısal Çocuk Uyarı Raporu, 2000. http://www.cocukvakfi.org.tr/resource/pdf/Rap orlar/4yenibinyilin_dunya_cocuklari_raporu.pdf, 23.08.2015.
• Yılmaz, S., Bulut, Z., 2003. Kentsel Mekânlarda Çocuk Oyun Alanlarının Yeri ve Önemi: Erzurum Örneği. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_ Egitim_Dergisi/158/yilmaz.htm, 22.08.2015.
• Yuill, N., Strieth, S., Roake, C., Aspden, R., Todd, B., (2006). Brief Report: Designing A Playground For Children With Autistic Spectrum Disorders- Effects On Playful Peer Interactions. Journal of Autism Developmental Disorder, 37, 1192-1196.