KAMU BİNALARI: ENGELLİLERİN DONATI VE MOBİLYA KULLANIMINA YÖNELİK YAŞAM ANALİZİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 3, 329 - 337, 25.12.2015

Hamza Çınar Ali Arslan Ahmet Öztürk Ramazan Bülbül

Öz

Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi’ne göre “Herkes, yaşama hakkına sahiptir.” Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Beyannamesi’ne göre “Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.” Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına göre, “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir” maddelerine göre bireylerin yaşam hakkını kullanabilmesi için gereken koşulların sağlanması devletin asli görevidir. Ayrıca “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir” ibareleri ile ulusal ve uluslar arası bildirgelerde herkesin yaşama hakkı resmi olarak güvence altına alınmıştır. Gelişmiş ülke örneklerinde eşitlik kavramının etkisiyle engelli bireylerin yaşam koşullarının ve sosyal hayatlarının geliştirilmesine yönelik kamu ve özel sektörlerde hizmetler sunulmakla engelli bireylerin de diğer bireyler gibi ihtiyaçlarını kendilerinin karşılayabileceği düşünülüp herkes tarafından kullanılabilecek ortamlar oluşturulmaktadır.

Buradan hareketle bu çalışmada, gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer alan ve Avrupa Birliğine aday ülke Türkiye’de yaşayan engelli bireylerin yaşam hakkı kavramı çerçevesinde yaşam kalitesi, kamu iç ve dış mekânlarında kullanım kolaylığı veya zorluğu tespit edilerek engelli bireylerin yaşamlarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda başkent Ankara alan çalışması olarak seçilmiş ve bu kentte yaşayan, çalışan tekerlekli sandalye kullanıcıları ile görme engelli bireylere yönelik iki farklı kurumda anketler uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, kamu binalarının kullanımında tekerlekli sandalye kullanıcıları ve görme engelli bireylerin ciddi sorunlar yaşadığı, memnuniyet durumlarının ise son derece düşük olduğu tespit edilmiş, devletin rollerinin ise kullanıcılarının yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik son derece sınırlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görme engelli bireyler Tekerlekli sandalye kullanıcıları İç ve dış mekân Kamu binaları Devletin rolü

Kaynakça

• Aksoy, M., 2015. Engelliler Politikası, http://spakutuphane.blogspot.com.tr/p/engellile r-politikas.html 27.08.2015.
• Anonim, 2004. Avrupa Komisyonu Engelliler Konferansı, Engelliler İçin Eşit Fırsatlar: İşbirliği ve Ortaklık, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Müdürlüğü, Sofya, Bulgaristan.
• Anonim, 2005. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 2. Özürlüler Şurası, Yerel Yönetimler ve Özürlüler, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Ankara
• Artar, Y., Karabacakoğlu, Ç., 2003. Ortez ve Tekerlekli Sandalye’nin Üretimi, Standartları ve Pazar Potansiyeli”,Milli Prodüktivite Merkezi, Ankara, 18-30.
• Atala, E., 1993. Çevre Tasarımı ve Normların Bedensel Engelliler Açısından Değerlendirilmesi Üzerine Teorik Bir Yaklaşım”, Yüksek Lisans, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara21-34.
• Aysoy, M., 2004. Özürlüler Politikası, Açı Kitaplar, İstanbul,14-16, 28-30, 49-52, 77-78.
• Çalık, S., 2004. Özürlülüğün ölçülmesinde metodolojik yaklaşmalar Araştırması, Öz –veri, 1(2)303-331. Türkiye Özürlüler
• Çınar, H., ve Erdem, H. E., 2008. Yaşam Hakkı: Tekerlekli Sandalye Kullanıcılarının Konut İç Mekân Donatı Elemanları ve Mobilya Kullanımı, Politeknik Dergisi, Cilt:11 Sayı: 2 s.169-174, 2008.
• Erdem, H. E., 2007. Ankara’da İç ve Dış Mekan Tasarımlarında Kullanıcılarının Yaşam Analizi, Yüksek Lisans, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaleli, E.E., 2002. Türkiye’de Tekerlekli Sandalye Engellileri İçin Konut İç Mekanları Ve Donatı Elemanları’nın Tasarımına Bir Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversites Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara32-40,71-79,150-160, 180-186.
• Kayıhan H., Çetin, B., Tayfur, A., vd. 2013. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, (1):2, 110
• Özkeskin, M., 2000. Bedensel Özürlülerin Ev ortamının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 5-15.
• Rawlings, B., 1991. Observation as a Method of Collecting Data, Research Seminar Series, The Institute of Advenced Studies, Manchester Polytechnic, Manchester, 21-25.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 61. Madde. Ankara, 1982.
• United Nations, 1948. The Universal Declaration of Human Rights. Fiftieth Anniversary of the Universal Declaration of Human Rights 1948 – 1998. General Assembly resolution 217 A (III) of 10 December 1948.
• United Nations, 2003. Human Rights and Disability, Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights - Geneva, Switzerland.
• WHO 2015, İnternet. http://www.who.int/topics/ disabilities/en/ 26.08.2015.
• Yıldız, B., 2003. Engelliler İçin Dış Mekan Tasarım Özellikleri, Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,1-6, 15-25, 37-50, 55-68. Lisans Tezi, Ankara