İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ETKİSİ ALTINDA BURDUR GÖLÜ SU SEVİYESİ DEĞİŞİMLERİNİN İSTATİSTİKSEL OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 81 - 93, 27.03.2023

Murat Pınarlık , Abdulkadir İbiş , Zeliha Selek

https://doi.org/10.21923/jesd.1144586

Cited By: 1

Öz

Türkiye için küresel ısınma etkisi ile yağışların azalacağı, buharlaşma ve sıcaklık değerlerinin artacağı tahmin edilmektedir. Bu etkenler göz önüne alındığında göl, rezervuar gibi su kütlelerinde ciddi seviye ve hacim düşüşleri meydana gelebilecektir. Bu çalışmada, Burdur Gölü ele alınarak iklim değişikliği etkisi altında göl su seviyesindeki değişimler incelenmiştir. İlk olarak, 1975-2020 yılları arasındaki göl parametreleri ile iklim parametreleri arasındaki ilişki korelasyon yöntemi ile irdelenmiştir. Daha sonra, 2021-2050 yılları arasındaki göl seviye ve hacim değişim tahminlerine iklim projeksiyonu tahminleri eklenmiştir. İklim projeksiyonlarına göre sıcaklığın referans döneme göre %11,38 arttığı, yağışların %4,5 azaldığı ve buharlaşmanın ise %15 arttığı görülmüştür. Yapılan analizler sonucunda Burdur Gölü su seviyesinin 1975-2020 periyodunda düşüş trendinde olduğu ve bu durumun 2021-2050 periyodunda devam edeceği gözlenmiştir. Ayrıca, yapılan korelasyon analizleri sonucunda göl seviyesi ile buharlaşma arasında (-0,6452) negatif yönlü orta derecede anlamlı ilişki, göl seviyesi ile yağış arasında ise (-0,1066) negatif yönlü çok zayıf derecede ilişki olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, Korelasyon Analizi, Burdur Gölü, Doğrusal Enterpolasyon, Buharlaşma Etkisi

Teşekkür

Yazarlar Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü' ne vermiş oldukları destek için teşekkür eder.

STATISTICAL INVESTIGATION OF WATER LEVEL CHANGES IN BURDUR LAKE UNDER THE EFFECT OF CLIMATE CHANGE

Öz

It is estimated that precipitation will decrease and evaporation and temperature values will increase with the effect of global warming for Turkey. Considering these factors, serious level and volume decreases may occur in water bodies such as lakes and reservoirs. In this study, the changes in the lake water level under the effect of climate change were investigated by considering Burdur Lake. First of all, the relationship between lake parameters and climate parameters between 1975 and 2020 was examined by the correlation method. Then, climate projections estimates were added to the lake level and volume change estimates for the years 2021-2050. According to the climate projections, it was observed that the temperature increased by 11.38% compared to the reference period, the precipitation decreased by 4.5% and the evaporation increased by 15%. As a result of the analyzes made, it was observed that the water level of Burdur Lake was in a downtrend in the 1975-2020 period and this situation will continue in the 2021-2050 period. Besides, as a result of the correlation analysis, it was determined that there was a moderately significant negative relationship between the lake level and evaporation (-0.6452), and a very weak negative relationship between the lake level and precipitation (-0.1066).

Anahtar Kelimeler

Climate Change, Correlation Analysis, Burdur Lake, Linear Interpolation, Effect of Evaporation

Kaynakça

• Kanber, R., Baştuğ, R., Büyüktaş, D., Ünlü, M., Kapur, B., 2010. Küresel İklim Değişikliğinin Su Kaynakları ve TarımsalSulamaya Etkileri, TMMOB ZMO, Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-1, Ankara, 83-118.
• Küçükyaman, D., 2010. Kovada Gölü’nün hidrolojik ve meteorolojik kuralık analizi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman DemirelÜniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Mendelsohn, R., Nordhaus, W. D., Shaw, D., 1994. The impact of global warning on agriculture: A ricardian analysis,American Economic Review, 84/4, 753-771.
• Usta, A., 2016. Türkiye’nin su potansiyelinin belirlenmesi üzerine bir araştırma, Küresel Mühendislik Çalışmaları Dergisi. 3/2, 01-09.
• Aktaş, S., 2018. Eğirdir Gölü beslenme havzası ve gölün geleceği, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi FenBilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Göncü, S., Albek, E. A., Albek, M., 2017. Burdur, Eğirdir, Sapanca ve Tuz gölleri su seviyelerinin nonparametric istatistik yöntemler ile eğilim analizi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17/2 .555-570, Doi: 10.5578/fmbd.57389
• Bahadır, M., 2012. Kovada Gölü’nde seviye değişimlerinin istatistiksel analizi, Turkish Studies, 7/3, 441-452,Doi: 10.7827/TurkishStudies.3757
• Erginyürek, Y., 2018. Van Gölü kapalı havzasında yağış-akım analizleri ve göl seviye değişimi, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Zhang, G., Xie, H., Zhu, M., 2010. Water level changes of two Tibetan lakes Nam Co and Selin Co from ICESat altimetry data, 2010 Second IITA International Conference on Geoscience and Remote Sensing, 463-466, doi:10.1109/IITA-GRS.2020.5602644
• Fathian, F., Dehghan, Z., Eslamian, S., 2014. Analysis of water level changes in Lake Urmia based on data characteristics and non-parametric test, International Journal of Hydrology Science and Technology, 4/1, 18-38, Doi:10.1504/IJHST.2014.064398
• MAKÜ, 2012. Burdur Gölü’nün sorunları, çözümleri, yönetimi ve ekonomik potansiyeli Doğrudan faaliyet desteği proje sonuç raporu, Burdur. [İnternet]. Erişim:https://www.baka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/1557486317BurdurGoluSorunlaricozumleriYonetimiveEkonomikPotansiyeli.pdf, Son Erişim Tarihi: 05.08.2021.
• TÜBİTAK, 2009. Havza Koruma Eylem Planlarının Hazırlanması-Burdur Havzası, Türkiye Bilimsel ve Teknoloji Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi Çevre Enstitüsü, Kocaeli. [İnternet]. Erişim:https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/havza%20koruma%20eylem%20planlar%C4%B1/Burdur_Havzas%C4%B1.pdf , Son Erişim Tarihi: 05.08.2021.
• [İnternet]. Erişim: https://earthengine.google.com/, Son Erişim Tarihi: 21.02.2021.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, 2019. Burdur Havzası Nehir Havzası Yönetim Planı, Stratejik Çevresel Değerlendirme Kapsam Belirleme Raporu (Taslak), Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• DSİ, 2017. Burdur havzası master plan çalışması; Hidromark, DSİ Raporu, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara. [İnternet]. Erişim: iklim.tarimorman.gov.tr/NewCBS/, Son Erişim Tarihi: 21.02.2021.
• Terzi, Y., 2018. Temel İstatistik II Ders Notları. [İnternet]. Erişim:https://ist-fef.omu.edu.tr/tr/hakkimizda/ders-notlari/TEMEL%20%C4%B0ST%20II-2018.pdf, Son Erişim Tarihi: 05.08.2021.
• Vatansever, F., Doğalı, G., 2011. Klasik enterpolasyon yöntemleri ve yapay sinir ağı yaklaşımlarının karşılaştırılması, 6thInternational Advanced Technologies Symposium, Elazığ, 51-54.
• Ballı, C., 2019. İklim Değişikliğinin Kar Erimelerine ve Akımlarına Etkisinin Belirlenmesi Projesi, 2. EğitimÇalışması,[internet].Erişim:https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/Ta%C5%9Fk%C4%B1n%20SON/%C4%B0klim%20Projeksiyonlar%C4%B1-Veri%20Analizi_CBalli.pdf
• Vaheddoost, B., 2017. Urmiye Gölü su seviyesi için regresif stokastik modeller”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Davraz, A., Sener, E., Şener, Ş., Varol, S., 2014. Water Balance of the Eğirdir Lake and the Influence of Budget Components, Isparta, Turkey. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Doi:18. 10.19113/sdufbed.75568.
• Köle, M., 2014. Ankara Örneklemi Üzerinde Cumhuriyet Dönemi Su Kaynakları Yönetim Modelleri, Türkiye SosyalAraştırmalar Dergisi, 18(1), 69.
• Sabuncu, A., 2020. Burdur Gölü Kıyı Şeridindeki Değişiminin Uzaktan Algılama ile Haritalanması. Afyon Kocatepe University Journal of Sciences and Engineering. 20. Doi:10.35414/akufemubid.711653.
• Cattiaux, J., Douville, H., Peings , Y. ,2013. European temperatures in CMIP5: origins of present-day biases and future uncertainties. Climate Dynamics Vol. 41, 2889-2907.
• Ataol, M., 2010. Burdur Gölü’nde seviye değişimleri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7, 51-64.