INVESTIGATION OF THE EFFECTS OF INDIGO AND CLAY DYED DENIM GARMENT MODELS ON SHRINKAGE AMOUNTS

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 3, 687 - 708, 30.09.2025

Deniz Küçük , Nilşen Sünter Eroglu

https://doi.org/10.21923/jesd.1430512

Öz

Denim, one of the fabric weaving types used in the ready-made clothing sector, is widely used today. The most important feature of the denim fabric structure is that it is produced from 100% cotton yarn. Within the scope of the study, 2 skirts and shirts were produced in the same mold measurements from 2 different denim fabrics, indigo and clay dyed. The same amount of stone, temperature and time of stone washing was applied to all 4 products produced. The clothes produced were selected from among the models frequently preferred in the ready-made clothing sector. Width and length measurements were taken from the clothes that were produced. After the measurement process, stone washing was applied to the products. After the application process, measurements were taken from the samples again and the effects of washing on the product were observed. Similarly, the breaking strength measurements of the denim fabrics used before and after stone washing were made and statistically evaluated. The shrinkage behaviors of the fabric and clothes as a result of washing and the reasons for this shrinkage effect were examined. As a result of the study, it was observed that the temperature and pumice stone applied during the washing process caused deformation, there was more shrinkage in clay-dyed denim fabrics, the fabric strength was higher in the warp direction, and the stresses formed during garment sewing and ironing processes had an effect on the shrinkage values.

Anahtar Kelimeler

Denim , Clay Dyeing , Indigo Dyeing , Stone Washing , Tensile

İNDİGO VE KİL DENİM BOYAMA TÜRLERİNE AİT GİYSİ MODELLERİNİN ÇEKME MİKTARLARINA ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Öz

Hazır giyim alanında kullanılan kumaş dokuma türlerinden biri olan denim günümüzde oldukça yaygın kullanılmaktadır. Denim kumaş yapısının en önemli özelliği %100 pamuk ipliğinden üretilmesidir. Çalışma kapsamında indigo ve kil boyama olmak üzere 2 adet farklı denim kumaştan aynı kalıp ölçülerinde 2 etek ve gömlek giysi üretimi yapılmıştır. Üretilen 4 ürüne de aynı taş miktarı, sıcaklık ve sürede taş yıkama işlemi uygulanmıştır. Üretilen giysiler, hazır giyim sektöründe sıklıkla tercih edilen modeller arasından seçilmiştir. Üretimleri gerçekleşen giysilerin üzerinden genişlik ve uzunluk ölçüleri alınmıştır. Ölçü alma işleminden sonra ürünlere taş yıkama işlemi uygulanmıştır. Uygulama işleminden sonra numune üzerlerinden yeniden ölçü alınarak yıkamanın ürün üzerine bırakmış olduğu etkiler gözlemlenmiştir. Benzer şekilde taş yıkama öncesi ve sonrası kullanılan denim kumaşlara ait kopma mukavemeti ölçümleri yapılmış ve istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Yıkama sonucu kumaş ve giysilere ait çekme davranışları ve bu çekme etkisinin kaynaklandığı sebepler incelenmiştir. Çalışma sonucunda, yıkama işleminde uygulanan sıcaklık ve ponza taşının deformasyona sebep olduğu, kil boyalı denim kumaşlarda daha fazla çekme olduğu, çözgü yönünde kumaş mukavemetinin daha fazla olduğu, giysi dikiminde oluşan gerilmelerin ve ütü işlemlerinin çekme değerlerine etkisi olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denim , Kil Boyama , İndigo Boyama , Taş Yıkama , Çekme

Teşekkür

Bu çalışma kullanılan denim kumaşların temini ve yıkama işleminde yardımcı olan Maritaş Denim ailesine Gizem Yaşar hanıma teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Acar, A. (2005). Denim kumaş hatalarının optimizasyonuna yönelik çözüm önerileri. Yayınlanmış Tez: Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Adıgüzel, O., & Aydınlı, C. (2016). ISO 9001 Kalite yönetim sisteminin bilişim sektöründe faaliyet gösteren firmaların işletme performansı üzerine etkileri: Ankara ili örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 366.
• Akın, G., Koca B. (2002). Ergonomide antropometrinin önemi. Standard Dergisi, 490, 43-46.
• Annapoorani, S. G. (2017). Introduction to denim. Sustanability in Denim. Woodhead Publishing. 4. doi:10.1016/B978-0-08-102043-2.00001-0.
• Arıkan, T., Çavuşoğlu, B., Alver, Y., Çil, Z., Akkaya, M., & Karagüzel Kayaoğlu, B. (2015). Farklı endüstriyel yıkama proseslerinin denim kumaşların mukavemet ve fiziksel özelliklerine etkisi. Tekstil ve Mühendis, 22(100), 55, 60, 66.
• Baykuş, D. & Oğulata, R. (2019). Denim kumaşlarda özlü iplik kullanımının elastikiyet ve kalıcı uzama özelliklerine etkisi. Tekstil ve Mühendis, 26(116), 373. doi:10.7216/1300759920192611610.
• Bayraktar, T. (1996). Konfeksiyonda kalite optimizasyonu, yıkamanın pantolonlara etkisi. Yayınlanmış Tez: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Bağıran, İ. C. (2011). Denim yıkamada karşılaşılan sorunlar ve bunlara yönelik çözüm önerileri. Yayınlanmış Tez: Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Cakmak, A. (2013). The evaluation of physical and comfort performance of various denim cloths. İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology.
• Çakmak, Z. F. (2008). Denim yüzeylerden üretilen bayan pantolununda yüzey esneme kabiliyeti olan kumaş yapılarının model ve kalıp etkileri. Yayınlanmış Tez: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Çivitçi, Ş., & Çakmak, Z. F.(2009). Effects of fabiıc constructions on pattern design in women trousers. Textile and Apparel, 19(4), 316. https://dergipark.org.tr/en/pub/tekstilvekonfeksiyon/issue/23636/251761 adresinden erişildi.
• Dalbaşı, E. S., & Özçelik Kayseri, G. (2018). Denim kumaşlarda farklı yıkama işlemlerinin kumaşların fiziksel özellikleri üzerindeki etkilerinin araştırılması. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33 (1), 199-208.
• Doba Kadem, F., & Gülşen Bakıcı, G. (2016). Denim kumaşların dikiş performansları üzerine deneysel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31 (1), 143-148.
• Duyar, İ. (2009). Giysi Konstrüksiyonunda Kullanılan Ölçülerin Antropometrik Açıdan İncelenmesi. Vocational Education, 4(3), 118-129.
• Ersoy, B., Dikmen, S., Günay, A., & Evcin, A. (2014). Bazik mavi-16 boyarmaddesinin kil üzerine adsorpsiyonu. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(2), 30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejosat/issue/5382/73013 adresinden erişildi.
• Gönül, E. A., & Benli, B. (2021). Maden atıklarının sürdürülebilir manyetik pigment olarak tekstil sektörüne geri kazanımı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 29(2), 119. doi:10.31796/ogummf.834537.
• Jahan, I. (2017). Effect of fabric structure on the mechanical properties of woven fabrics. Advance Research in Textile Engineering, 2(2), 1018.
• Karazincir, E., & Duru Baykal, P. (2014). Seçilmiş denim kumaşta yıkama türünün kumaş mukavemeti ve uzaması üzerindeki etkilerinin araştırılması. Tekstil ve Mühendis , 21 (94), 20. doi:10.7216/130075992014219403.
• Kawahito, M. (2006). Natural and synthetic indigo color in silk and cotton cloth. Sen'i Gakkaishi, 62(1), 43. doi:10.2115/fiber.62.1.
• Kurt, Ç. (2007), Müller Kalıp Sistemi 36-42 Beden, Temel Beden ve Temel Kol Kalıplarının Antropometrik Ve Ergonomik Uyumunun İncelenmesi Ve Geliştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Giyim Endüstirisi Ve Giyim Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı, Konya, Türkiye.
• Küçük, D. (2024), Denimde kullanılan farklı kumaş yapılarından model üretimi ve kalıp tasarımına etkilerinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Maritaş. (2021). Cilt irritasyon test raporu formu. Hacettepe Üniversitesi, Eczacılık Meslek Bilimleri Bölümü, Farmakoloji Anabilim Dalı. Ankara.
• Maritaş. (2022). Ekolojik ürün sertifikası. Maritaş Denim Sanayi ve Ticaret A. Ş. Kahramanmaraş.
• Meksi, N., Ben Ticha, M., Kechida, M., & Mhenni, M. F. (2012). Using of ecofriendly α-hydroxycarbonyls as reducing agents to replace sodium dithionite in indigo dyeing processes. Journal of Cleaner Production, 24, 149. doi:10.1016/j.jclepro.2011.11.062.
• Muratoğlu, Y.& Kılınç, N. (2004). Erkek Giysi Üretimi, Bizim Büro Yayınevi, Ankara
• Nergis, A., & Oğulata, R. (2017). Taş yıkamanın denim kumaş performansı üzerindeki etkilerinin araştırılması. Tekstil ve Mühendis, 24 (107), 161, 170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teksmuh/issue/31309/341294 adresinden erişildi.
• Oğuz, A., & Ustasüleyman, T. (2016). Analitik hiyerarşi sürecini kullanarak Iso 9001: 2008’e dayalı kalite yönetim sistemi ile müşteri memnuniyeti arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 26.
• Özdil, N. (2008). Stretch and bagging properties of denim fabrics containing different rates of elastane. Fibres & Textiles in Eastern Europe, 16(1), 63. http://www.fibtex.lodz.pl/66_17_63.pdf adresinden erişildi.
• Paul, R. (2015). Denim and jeans: an overview. Denim, 4. doi:10.1016/B978-0-85709-843-6.00001-9.
• Rogowsky, R. A. (2007). Commercial availability of fabric & yarns in AGOA countries: certain denim. Washington. 3. https://books.google.co.uk/books?id=eSppIiV5j3k&pg=PA17#v=onepage&q&f=false adresinden erişildi.
• Salazar, J. B. (2010). Fashioning the historical body: the political economy of denim. Social Semiotics, 20(3), 293,296. doi:10.1080/10350331003722851.
• Seyrek Kurban, N., & Babaarslan, O. (2019). Süper Streç Denim Kumaşların Özelliklerine Dair Literatür İncelemesi. Tekstil Ve Mühendis, 26(113), 104-115.
• Shalwan, A., & Yousif, B. F. (2013). In state of art: mechanical and tribological behaviour of polymeric composites based on natural fibres. Materials & Design, 48, 14-24.
• Stepkowska, E., & Jefferis, S. (1992). Influence of microstructure on firing colour of clays. Applied Clay Science, 6(4), 319,321. doi:10.1016/S0169-1317(09)90007-2.
• Tamtürk, H. (2007). Pamuklu dokuma kumaşlara uygulanan seçilmiş ön terbiye işlemlerinin kumaş performansına etkisi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Toksöz, M., & Mezarcıöz, S. (2013). Denim kumaşlara uygulanan özel yıkama uygulamaları. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 28 (2), 142, 146. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cukurovaummfd/issue/22789/243217 adresinden erişildi.
• TS EN ISO 13934-1, (2024). Tekstil- Kumaşların Gerilme Özellikleri- Bölüm 1:En Büyük Kuvvetin ve En Büyük Kuvvet Altında Boyca Uzamanın Şerit Yöntemiyle Tayini, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Uygur, A. (1987). İndigo ile boyanmış pamuklu mamüllerin aşındırma baskı araştırmaları. Tekstil ve Mühendis, 1, 301. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teksmuh/issue/12928/156312#article_cite adresinden erişildi.
• Ünal, C. (2018). Denim pantolon üretiminde ölçü değişimlerinin incelenmesi. 2nd International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies. Samsun. 496. http://www.set-science.com/manage/uploads/ISAS2018-Winter_0039/SETSCI_ISAS2018-Winter_0039_0094.pdf adresinden erişildi.