The Mediator Role of Self-Efficacy in the Relationship between School Counselors' Levels of Intercultural Sensitivity and Social Justice

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 143 - 157, 11.07.2025

Merve Demir

https://doi.org/10.32568/jfce.1659663

Öz

School counselors have an ethical obligation to respect and be sensitive to students' differences and cultural diversity. Advocating for more socially just and equitable practices in the education system is a requirement of counselors' professional identity. In recent years, the events in Turkey's near and far neighborhood have increased its cultural diversity. Therefore, school counselors' advocacy competencies and efforts for social justice in schools have become even more critical. This study examined the mediating role of school counselor self-efficacy in the relationship between intercultural sensitivity and social justice levels of school counselors. The survey was conducted with 347 school counselors, and data was collected using the Social Justice Scale, Intercultural Sensitivity Scale and The School Counselors SelfEfficacy Scale. As a result of the study, it was found that self-efficacy had a partial mediating effect on the relationship between intercultural sensitivity and social justice levels of school counselors. In line with these results, future directions for increasing the effectiveness of school counselors' advocacy efforts for social justice are discussed. It was suggested to include practices that improve competencies in intercultural sensitivity in psychological counsellor training programmes, to provide supervision support to school psychological counsellors and to plan in-service training activities to increase their self-efficacy.

Anahtar Kelimeler

Intercultural sensitivity , school counselor , school counselor self-efficacy , social justice.

Okul Psikolojik Danışmanlarının Kültürlerarası Duyarlılık ve Sosyal Adalet Düzeyleri Arasındaki İlişkide Öz Yeterliğin Aracı Rolü

Öz

Okul psikolojik danışmanlarının öğrencilerin bireysel farklılıklarına ve kültürel çeşitliliğine saygı duyması ve duyarlı olması etik bir yükümlülüktür. Eğitim sisteminde sosyal olarak daha adil ve eşitlikçi uygulamalar için savunuculuk yapmak, psikolojik danışmanların profesyonel kimliklerinin bir gereğidir. Son yıllarda, Türkiye’nin yakın ve uzak çevresinde meydana gelen olaylar kültürel çeşitliliği artırmıştır. Bu nedenle okul psikolojik danışmanlarının okullardaki sosyal adalet için savunuculuk yeterlilikleri ve çabaları daha da önemli hale gelmiştir. Bu çalışmada okul psikolojik danışmanlarının kültürlerarası duyarlılık ve sosyal adalet düzeyleri arasındaki ilişkide okul psikolojik danışmanı öz yeterliğinin aracı rolünü incelenmiştir. 347 okul psikolojik danışmanı ile yürütülen çalışmada veriler, Sosyal Adalet Ölçeği, Kültürlerarası Duyarlılık Ölçeği ve Okul Psikolojik Danışmanı Öz Yeterlik Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmanın sonucunda okul psikolojik danışmanlarının kültürlerarası duyarlılık ve sosyal adalet düzeyleri arasındaki ilişkide öz yeterliğinin kısmi aracılık etkisinin olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda okul psikolojik danışmanlarının sosyal adalet için savunuculuk çabalarının etkililiğini artırmanın gelecekteki yönleri ve yolları tartışılmıştır. Psikolojik danışman eğitim programlarına kültürlerarası duyarlılığı geliştiren uygulamaların eklenmesi, okul psikolojik danışmanlarına süpervizyon desteği sağlanması ve öz yeterliklerini artırmaya yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerinin planlanması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul psikolojik danışmanı , sosyal adalet , kültürlerarası duyarlılık , okul psikolojik danışmanı öz yeterliği

Kaynakça

• American Psychological Association. (2003). Guidelines on multicultural education, training, research, practice, and organizational change for psychologists. American Psychologist, 38, 377-402. https://doi.org/10.1037/0003-066x.58.5.377
• American Counseling Association. (2005). ACA code of ethics. Alexandria, VA: Author.
• American Counseling Association. (2014). ACA code of ethics. Alexandria, VA: Author.
• American School Counselor Association. (2019). ASCA school counselor professional standards & competencies. https://www.schoolcounselor.org/getmedia/a8d59c2c-51de-4ec3-a565a3235f3b93c3/SC-Competencies.pdf
• American School Counselor Association. (2021). ASCA student standards: Mindsets and behaviors for student success. https://www.schoolcounselor.org/getmedia/7428a787-a452-4abb-afec-d78ec77870cd/Mindsets-Behaviors.pdf
• Bakioğlu, F. (2018). Psikolojik danışman adaylarının özyeterlikleri ile kültüre duyarlılıkları, cinsiyet rolleri ve bilinçli farkındalıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Bakioğlu, F., & Türküm, A. S. (2019). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma özyeterliklerinin çeşitli betimsel özellikleri açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 178-190. https://doi.org/10.17556/erziefd.460584
• Bandura, A (1977). Self–efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1-26. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.1
• Banks, J. A. (2015). Cultural diversity and education: Foundations, curriculum, and teaching. Routledge.
• Bardhoshi, G., & Um, B. (2021). The effects of job demands and resources on school counselor burnout: self-efficacy as a mediator. Journal of Counseling & Development, 99(3), 289-301. https://doi.org/10.1002/jcad.12375
• Bekiroğlu, O., & Balcı, Ş. (2014). Kültürlerarası iletişim duyarlılığının izlerini aramak: İletişim fakültesi öğrencileri örneğinde bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 35, 429-459. https://doi.org/10.21563/sutad.187110
• Bemak, F., & Chung, R. C. Y. (2005). Advocacy as a critical role for urban school counselors: Working toward equity and social justice. Professional School Counseling, 196-202.
• Bemak, F., & Chung, R. C. (2008). New professional roles and advocacy strategies for school counselors: A multicultural/social justice perspective to move beyond the nice counselor syndrome. Journal of Counseling and Development, 86(3), 372-381. https://doi.org/10.1002/j.1556-6678.2008.tb00522.x
• Bennett, M. J. (1986). A developmental approach to training for intercultural sensitivity. International Journal of Intercultural Relations, 10(2), 179-196. https://doi.org/10.1016/0147-1767(86)90005-2
• Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28. https://doi.org/10.1080/07481756.2005.11909766
• Bodenhorn, N., Wolfe, E. W., & Airen, O. E. (2010). School counselor program choice and self-efficacy: Relationship to achievement gap and equity. Professional School Counseling, 13(3), 65-74. https://doi.org/10.1177/2156759X1001300304
• Butts, C. M., & Gutierrez, D. (2018). Dispositional mindfulness and personal distress as predictors of counseling self-efficacy. Counselor Education and Supervision, 57(4), 271-284. https://doi.org/10.1002/ceas.12116
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, E., Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2022). Bilimsel araştırma yöntemleri (Scientific research methods). Pegem Akademi.
• Chen, G. M., & Starosta, W. J. (1997). A review of the concept of intercultural sensitivity. Human Communication, 1(1), 1-16.
• Chen, G. M., & Starosta, W. J. (2000). The development and validation of the intercultural sensitivity scale. Human Communication, 3(1), 3-14.
• Cengiz, E. (2023). Bir adalet kritiği: John Rawls’ın adalet anlayışı hakkında. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 556-579. http://dx.doi.org/10.16953/deusosbil.1191723
• Cırık, I. (2015). Psychometric characteristics of the social justice scale’s Turkish form and a structural equation modeling. Eurasian Journal of Educational Research, 61, 23-44. http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2015.61.2
• Deardorff, D. K. (2015). A 21st century imperative: Integrating intercultural competence in tuning. Tuning journal for higher education, 3(1), 137-147.
• Doll, W. J., Xia, W., & Torkzadeh, G. (1994). A confirmatory factor analysis of the end-user computing satisfaction instrument. MIS quarterly, 453-461.
• Elmalı, R. R. (2020). Sosyal hizmet uzmanlarının kültürlerarası duyarlılık ile çeşitlilik ve sosyal adalet düzeylerinin incelenmesi: Sosyal hizmet uzmanları derneği örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Erkan, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz-yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Ernst, K. A. (2012). Self-efficacy, attachment, and school counselor service delivery [Unpublished doctoral dissertation]. University of George Washington.
• Fouad, N. A., Gerstein, L. H., & Toporek, R. L. (2006). Social justice and counseling psychology in context. R. L. Toporek, L. H. Gerstein, N. A. Fouad, G. Roysircar ve T. Israel (Eds.), in Handbook for social justice in counseling psychology: Leadership, vision, and action (s. 1-16). Sage Publications, Inc.
• George, D., & Mallery, P. (2021). IBM SPSS statistics 27 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Goodman, L. A., Liang, B., Helms, J. E., Latta, R. E., Sparks, E., & Weintraub, S. R. (2004). Training counseling psychologists as social justice agents: Feminist and multicultural principles in action. The Counseling Psychologist, 32, 793-837. https://doi.org/10.1177/0011000004268802
• Hair, J. F, W. C Black, Babin, B. J., & Anderson R. E. (2010). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective, (7th ed.) Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Hammer, M., R., Bennett, M. J., & Wiseman, R. (2003). Measuring intercultural sensitivity: The intercultural development inventory. International Journal of Intercultural Relations, 27(4), 421‐443. https://doi.org/10.1016/S0147-1767(03)00032-4
• Hodges, S. (2001). University counseling centers at the twenty-first century: Looking forward, looking back. Journal of College Counseling, 4, 161-173.
• House, R., & Sears, S. (2002). Preparing school counselors to be leaders and advocates: A critical need in the new millennium. Theory into Practice, 41(3), 154–162. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4103_3
• Johnson, L. S. (2003). The diversity imperative: Building a culturally responsive school ethos, Intercultural Education, 14(1), 17-30. https://doi.org/10.1080/1467598032000044629
• Kağnıcı, D. Y. (2015). Psikolojik danışman eğitiminde cinsel yönelim olgusunun irdelenmesi: Benim Çocuğum Filmi. Türk Psikoloji Danışma ve Rehberlik Dergisi, 44, 83-95.
• Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. İlköğretim Online Dergisi, 16(4), 1768-1776. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.342990
• Kağnıcı, D. Y., & Denizli, S. (2018). Examining mental health professionals’ social justice attitudes in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 18(75), 19-36. https://doi.org/10.14689/ejer.2018.75.2
• Karaırmak, Ö. (2015). Psikolojik danışma alanında değişen paradigma: Kültüre duyarlı ve hak savunucusu psikolojik danışman eğitimi. F. Kurter ve J.S. Mattis. Türkiye’de uygulamacıların gözüyle psikolojik danışmada kültüre duyarlı olma içinde (s. 362-385) İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
• Kılıç, C., Tonga, Z., & Kaya, F. (2022). Psikolojik danışmanların çokkültürlü psikolojik danışma yeterlikleri, sosyal adalet ve eşcinsellik tutumları. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 66-76. https://doi.org/10.54614/AUJKKEF.2022.907485
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). New York, NY, US: Guilford Press.
• Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179–218. https://doi.org/10.1177/0011000098262001
• Lee, C. C. (2005). Urban school counseling: Context, characteristics, and competencies. Professional School Counseling, 8(3), 184-188.
• Miller, M. J., & Sendrowitz, K. (2011). Counseling psychology trainees' social justice interest and commitment. Journal of Counseling Psychology, 58(2), 159. https://doi.org/10.1037/a0022663
• Mullen, P. R., & Lambie, G. W. (2016). The contribution of school counselors’ self-efficacy to their programmatic service delivery. Psychology in the Schools, 53(3), 306-320. https://doi.org/10.1002/pits.21899
• Na, G. (2012). Relationship between school counselor multicultural counseling competence and self-efficacy in working with recent immigrant students [Unpublished doctoral dissetation]. University of Maryland.
• Nilsson, J. E., & Schmidt, C. K. (2005). Social justice advocacy among graduate students in counseling: An initial exploration. Journal of College Student Development, 46(3), 267-279. https://doi.org/10.1353/csd.2005.0030
• Ng, K. M. (2012). Internationalization of the counseling profession and international counseling students. International Journal for the Advancement of Counselling, 34(1), 1-4.
• Ratts, M., D Andrea, M., & Arredondo, P. (2004). Social justice counseling: Fifth "force" in field. Counseling Today, 47(1), 28-30.
• Ratts, M. (2006). Social justice counseling: A study of social justice counselot training in CACREP [Unpublished doctoral dissertation]. University of Oregon State.
• Rodríguez Izquierdo, R. M. (2021). Does service learning affect the development of intercultural sensitivity? A study comparing students’ progress in two different methodologies. International Journal of Intercultural Relations, 82, 99-108. https://doi.org/10.1016/j.ijintrel.2021.03.005
• Sharpley, C. F., & Ridgway, I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees' counselling skills performance. British Journal of Guidance & Counselling, 21(1), 73-81. https://doi.org/10.1080/03069889308253643
• Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Self-efficacy and work-related performance: A meta-analysis. Psychological bulletin, 124(2), 240.
• Sutton, J. M., & Fall, M. (1995). The relationship of school climate factors to counselor self-efficacy. Journal of Counseling and Development, 73, 331-336.
• Topkapı, N. (2020). 21. yüzyıl psikolojik danışman yeterlilikleri. Ş. Işık (ed), Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik içinde (s. 37-56). Pegem Akademi.
• Torres-Harding, S. R., Siers, B., & Olson, B. D. (2012). Development and psychometric evaluation of the Social Justice Scale (SJS). American journal of community psychology, 50, 77-88. https://doi.org/10.1007/s10464-011-9478-2
• TÜİK. (2021). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500. Erişim Tarihi: 18 Nisan 2023. UNICEF. (2019). UNICEF 2019 yıllık faaliyet raporu. https://www.unicef.org/turkiye/media/10451/file/UNICEF%202019%20Y%C4%B1ll%C4%B1k%20Faaliyet%20Raporu.pdf. Erişim Tarihi: 28 Mart 2023.
• Üstün, E. (2011). Öğretmen adaylarının kültürlerarası duyarlılık ve etnikmerkezcilik düzeylerini etkileyen etmenler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2024). Türkçe öğreticilerinin kültürlerarası duyarlılıkları: iletişim yeterliği, duygusal zekâ ve öğretmen öz yeterliğinin yordayıcı rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi, Trabzon.