Alaçam Dağları Karaçam Ormanlarının Liken Ölü Örtü pH'sının İrdelenmesi

Yıl 2011, Cilt: 61 Sayı: 2, 45 - 52, 01.06.2011

Orhan Sevgi H. Tecimen Gülşah Çobanoğlu Ece Sevgi Osman Yılmaz

Öz

Balıkesir-Kütahya arasında bulunan Alaçam Dağları’nda yürütülen bu çalışmada Karaçam
ormanlarında liken ölü örtüsünün pH özellikleri ile pH’nın değişimi üzerinde etkili olabilecek yükselti,
eğim, bakı, meşcere yaşı, kapalılık ve yetişme ortamı verimliliği (bonitet) gibi yetişme ortamı bileşenlerinin
etkileri ve pH değişimi ile arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Bu maksatla 5 yükselti basamağından, 3
eğim, 4 bakı, 3 yaş, 3 kapalılık ve 5 verimlilik sınıfı gruplarından toplam 115 örnek alandan örnekleme
yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, liken ölü örtüsünden örneklenen 115 alanın ortalama pH değeri
4.68, en düşük 4.39 ve en yüksek 5.52 olarak tespit edilmiştir. Bakı ve yükselti gruplarına göre liken ölü
örtüsünün pH değerleri birbirinden anlamlı farkla ayrılırken, meşcere özelliklerine göre farklar
bulunmuş olsa da bu farklar istatistiksel bakımdan anlamlı değildir. Sonuç olarak, liken ölü örtüsünün
pH’sında Karaçam ormanlarının meşcere özellikleri belirgin bir fark yaratmadığı, ancak bakı ve yükselti
gibi yetişme ortamı koşullarının liken ölü örtüsünün pH’sı üzerinde çok keskin olmamakla birlikte
etkisinin olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

pH, liken ölü örtüsü, Karaçam, yetişme ortamı

Kaynakça

• Arol, N., 1959. Bolu ve Civarında Bazı Göknar, Kayın, Çam Saf ve Karışık Meşcerelerinde Ölü Örtü Miktarı ile Besin Maddesi Muhtevası Üzerine Araştırmalar. Orman Umum Müdürlüğü Yayını, Yayın Sıra Nu: 301, Seri Nu: 3, Yenilik Matbaası.
• Brady, N. C. 1990. The Nature and Properties of Soils. ISBN 0-02-313361-9, Macmillan Pub. Co. New York.
• Berg, B. and C. Mc Claugherty, 2003. Plant Litter – Decomposition, Humus Formation, Carbon Sequestration. Springer – Verlag Berlin Heidelberg, Germany.
• Bergman, I., P. Lundberg, C. M. Preston and M. Nilsson, 2000. Degradation of 13C-U-glucose in Sphagnum majus litter: Responses to redox, pH, and temperature. Soil Science Society of America Journal. 64: 1368-1381.
• Çobanoğlu, G., E. Sevgi, O. Sevgi, H.B. Tecimen, Y.O. Yılmaz, A. Birkan, 2011. Alaçam Dağları Karaçam Ormanlarının Epifitik Likenleri (Balıkesir - Kütahya (İ.Ü. Orman Fak. Dergisi Baskıda)
• Deniz, M., 1993. Demirköy'de Sarıçam ve Karaçam Ağaçlandırma Alanlarının Toprak Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi.
• Dijkstra, F. A., 2003. Calcium mineralization in the forest floor and surface soil beneath different tree species in the northern US. Forest Ecology and Management. 175: 185-194.
• Eruz, E.,1984. Balıkesir Orman Baş Müdürlüğü Bölgesindeki Saf Karaçam Meşcerelerinin Boy Gelişimi ile Bazı Edafik ve Fizyografik Özellikler Arasındaki İlişkiler. İ.Ü.i Yayın No:3244, O. F. Yay Nu: 368.
• Fisher, R.F. and D. Binkley, 2000. Ecology and Management of Forest Soils, 3rd Ed. John Wiley & Sons Inc., New York, 489 pp.
• Gauslaa, Y. 1995. The Lobarion and Epiphytic Community of Ancient Forests Threatened By Acid Rain. Lichenologist. 27 (1): 59 – 76.
• Gerson, U. and M.R.D. Seaward, 1977. Lichen – Invertebrate Associations. Lichen Ecology, Editer; Mark, R. D. Seaward, Academic Press, pages; 69 – 120, ISBN; 0 12 634350 0.
• Gjerde, I., M. Sætersdal, J. Rolstad, K.O. Storaunet, H. H. Blom, V. Gundersen and E. Heegaard, 2005. Productivity-diversity relationships for plants, bryophytes, lichens, and polypore fungi in six northern forest landscapes. Ecography. 28: 705-720.
• Hauck, M., C. Dulamsuren and M. Mühlenberg, 2007. Lichen diversity on steppe slopes in the northern Mongolian mountain taiga and its dependence on microclimate. Flora. 202: 530-546.
• Hauck, M. 2010. Site factors controlling epiphytic lichen abundance in northern coniferous forests. Flora (Article in press).
• Hitch, C.J.B. and W.D.P. Stewart, 1972. Nitrogen fixation by lichens in Scotland. New Phytologist. 72 (3): 509-524.
• Huneck, S., 1999. The Significance of Lichens and Their Metabolites. Naturwissenschaften. 86: 559-570.
• Irmak, A. ve N. Çepel, 1974. Bazı Karaçam, Kayın, ve Meşe Meşcerelerinde Ölü Örtünün Ayrışma ve Humuslaşma Hızı Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Yayın Nu: 1973 Or. Fak. Yayın No: 204 Taş Matbaası İstanbul, 1974.
• Kalıpsız 1981. İstatistik Yöntemleri. İstanbul Üni. Yayın Nu: 2837, Orman Fak. Yayın Nu: 294.
• Kantarcı, M.D., 1987. Toprak İlmi. İ.Ü. Yayın Nu: 3444, O. F. Yayın Nu: 387.
• Karaöz, M.Ö., 1988. Belgrad Ormanı’nda bazı iğne yapraklı ve geniş yapraklı orman ekosistemlerinin önemli edafik özellikleri ile bitkisel kütle karakteristikleri bakımından karşılaştı- rılması. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri A. 38 (1): 157-190.
• Karaöz, M.Ö., 1991. Atatürk Arboretumu'ndaki Bazı İğne Yapraklı Plantasyonlarda Ölü Örtünün Kimyasal Özellikleri Üzerine Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri A. 41 (2): 68-86.
• Kuusinen, M 1996. Epiphyte Flora and Diversity on Basal Trunks of Six Old-Growth Forest Tree Species in Southern and Middle Boreal Finland. Lichenologist. 28 (5): 443-463.
• Laskowski, R., M. Niklińska and M. Maryański, 1995. The dynamics of chemical elements in forest litter. Ecology. 76 (5): 1393-1406.
• Makineci, E., 1993. Demirköy Meşe Ormanlarındaki Gençleştirme Yöntemlerinin Ekolojik Açıdan İncelenmesi. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Makineci, E.,1999. İ.Ü. Orman Fakültesi Araştırma Ormanındaki Baltalıkların Koruya Dönüştü- rülmesi İşlemlerinin Ölü Örtü ve Topraktaki Azot Değişimine Etkileri. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Nash III, T.H., 1996. Nutrients, Elemental Accumulation and Mineral Cycling. Lichen Biology, Edited by, Thomas H. Nash III, Cambridge pres, pages: 136-153, ISBN: 0 521 45368 2.
• Nieboer, E., D.H.S. Richardson and F.D. Tomassini, 1978. Mineral Uptake and Release by Lichens: An Overview. The Bryologist. 81 (2): 226-246.
• Özdamar, K., 2002. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi–1,2 SPSS– MINITAB. Kaan Kitabevi, ISBN: 975 – 6787 – 00 – 7.
• Pike, L.H. 1978. The importance of epiphytic lichens in mineral cycling. The Bryologist. 81 (2): 247-257.
• Poikolainen, J., 2004. Mosses, Epiphytic Lichens and Tree Barks as Biomonitors for Air Pollutants – Specifically for Heavy Metals in Regional Surveys. The Finnish Forest Research Enstitutü, Oulu University Pres.
• Salemaa, M., J. Derome and P. Nöjd, 2008. Response of boreal forest vegetation to the fertility status of the organic layer along a climatic gradient. Boreal Environmental Research. 13: 48-66.
• Şenol, Ş., 2004. Parametrik Olmayan İstatistiksel Yöntemler. Ege Ün. Fen Fak. Yayınları No: 190, 307 sayfa.
• Sevgi, O., 2003. Bayramiç İşletmesi’nde (Kaz Dağları) Karaçam’ın (Pinus nigra Arnold.) Yükseltiye Göre Beslenme Büyüme İlişkileri. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Sevgi, O. and H.B. Tecimen, 2008. Changes in Austrian Pine Forest Floor Properties in Relation with Alttitude in Mountainous Areas. Journal of Forest Science. 54: 2008 (7): 306-313.
• Sevgi, O., G. Çobanoğlu, H.B. Tecimen, E. Sevgi and O.Y. Yılmaz, 2009. Karaçam Ekosistemlerinde Kabuk Likenlerinin Ölü örtü Miktarları ve Ormanların Azot Beslenmesine Yaptığı Katkıların Belirlenmesi (İ.Ü. BAP Birimince 1527 numarayla desteklenen proje kesin raporu).
• Sevgi, O., O.Y. Yılmaz, S. Carus, T. Dündar, A. Kavgacı and H.B. Tecimen, 2010. Alaçam Dağları’nda Karaçam Ormanlarının Yükseltiye Göre Beslenme-Büyüme Modelleri ve Odununun Teknolojik Özellikleri” (TÜBİTAK tarafından 104 O 551 numaralı proje)
• Sillett, S.C., B. McCune, J.E. Peck, T.R. Rambo and A. Ruchty, 2000. Dispersal Limitations of Epiphytic Lichens Result in Species Dependent on Old-growth Forests. Ecological Applications. 10 (3): 789-799.
• Tecimen, H.B., O. Sevgi and E. Makineci, 2001. Investigations on Physical and Chemical Properties of Forest Floor in Turkey, Fifth International Conference on Wood Science, Technology and Forestry, p: 185-196 September 2001, Ljubljana, Slovenia.
• Vogt, K., C.C. Grier, C.E. Meier and M.R. Keyes, 1983. Organic matter and nutrient dynamics in forest floors of young and mature Abies amabilis stands in western Washington, as affected by fine-root input. Ecological Monographs. 53 (2): 139-157.
• Welke, S.E. and G.D. Hope, 2005. Influence of stand composition and age on forest floor processes and chemistry in pure and mixed stands of Douglas-fir and paper birch in interior British Columbia. Forest Ecology and Management. 219: 29-42.
• Zielonka, T. and G. Piatek, 2004. The herb and dwarf shrubs colonization of decaying logs in subalpine forest in the Polish Tatra Mountains. Plant Ecology. 172: 63-72.