Boreava Orientalis Jaub. et Spach. Bitkisinin Meyvaları Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar

Yıl 1978, Cilt: 8 Sayı: 1, 0 - 0, 01.06.1978

Mekin Tanker Muallâ Yenen

https://doi.org/10.1501/Eczfak_0000000244

Öz

Bütün Anadolu'da yaygı n olarak bulunan Boreava orientalis Jaub.
et Spach. (Cruciferae) bitkisi, bol miktarda sabit ya ğ içermektedir.
Çok kolay yetişen ve bu nedenle gerekti ğinde kolayca ve büyük
ölçüde kültürü yapılabilecek bir bitki olduğundan, bu çalışma, meyva
ve tohumlardan elde edilecek sabit ya ğın eczacılık yönünden değerlendirilmesi
amac ıyla seçildi ve sürdürüldü. MATERYAL ve YÖNTEM
Boreava orientalis bitkisi, 1972 ve 1973 temmuz ile 1976 haziran
aylarında Ankara—Beypazar ı ve Atatürk Orman Çiftli ği yol kenarlarındaki
tarlalardan toplandı .
Morfolojik ve anatomik incelemeler için ayrılan taze meyva,
tohum ve çiçek örnekleri, 70 °lik etanol içinde sakland ı .
Cruciferae familyasını n Dialypetalae alt sınıfinın özelliklerini
taşıyan Boreava cinsinin iki türü bulunmaktad ır (1,2). B. orientalis
Jaub. et Spach. ve B. aptera Boiss. et Heldr. türleri petallerinin şekli
ve meyva büyüklüklerinin farkl ı olması nedeniyle birbirlerinden kolaylıkla
ayırdedilebilirler (2). B. orientalis'te petaller spatulat, meyvalar
büyük (8-10 mm x 7 mm) ve 4 kanatlı , tepede piramidal ve akut tur. B. aptera' da ise petaller oblong—lanseolat, meyva daha küçük (7
mm x 3 mm) ve kanatsız olup 3 kosta ta şır (2, 3).
B. aptera az bulunan, endemik bir türdür, daha çok yüksek yerlerde,
Burdur'da ve Antalya'da (Elmal ı ovası , 1050 m) rastlanmıştır
(2). Bugün için, bitkinin yabani olarak yaln ızca Türkiye'de yeti ştiği
anlaşılmaktadır.
B. orientalis bitkisine, 300 m den 1600 m ye kadar, tarlalarda ve
yol kenarlarında rastlanır. Istanbul'un doğusu, Bilecik (300 m),
Kütahya (Gediz—Çavdarhisar, 1100 m), Afyon (Ac ıgöl, 800-900 m),
Antalya (Elmalı), Konya (Çumra, 900 m; Aksaray, 1000 m), Ni ğde
(Ulukışla, 1430 m), Ankara (A.O. Çiftli ği, 900 m), Çankırı—Kalecik,
Kastamonu (Tosya, Kavakçe şme), Tokat (Artova), Sivas—Kayseri
(1400 m), Kayseri ovası (1107 m), Mara ş (Elbistan, 1100 m), Elazığ
(Hazar gölü, 850 m), Erzurum'da (Horasan, 1600 m) rastlanm ıştır (2).
Kimyasal çalışmalar için, gölgede kurutulup, değirmende toz
haline getirilmiş meyva ve tohumlar kullan ıldı .
Önce bir düze kimyasal tepkime ile, örnekte bulunabilecek etken
maddelerin varlığı araştırıldı . Bu tepkimeler sonucu, Cruciferae
familyası için karakteristik olan senevol heterozitlerinin bulunmad ığı
anlaşıldı . Yine örneğin kardenolit ve protoalkaloitleri içermedi ği,
ancak protein taşıdığı saptandı .
Daha sonra yap ılan nitel analizlerle, kuru drogda kuruma kayb ı ,
kül ve asitte erimeyen kül ile sabit ya ğ miktarları saptandı .
Çok miktarda elde edilen sabit ya ğın fiziksel ve kimyasal özelikleri
incelendi ve sabit yağı oluşturan yağ asitleri gaz kromatografisi
yardımıyla saptandı . Sabunlaşmayan kısmı n içerdiği sterol ise, digitonin
ile çöktürme yöntemi uygulanarak ayr ıldıktan sonra asetilli
türevi hazırlanıp, ergime noktası tayin edildi. IR spektrumları ve ince
tabaka kromatografisi yard ımıyla kesin teşhis yapıldı .
Aynı zamanda sabit ya ğın toksik etkileri de araştırıldı

Pharmacognosic Researches on the Fruits of Boreava orientalis Jaub. et Spach.

Öz

On the fruits and seeds of Boreava orientalis Jaub. et Spach.; which
is widely spread all over Anatolia, have been analyzed from morphological
and anatomical standpoints. Amounts of loss on drying, ash
and acid—insoluble ash, as required by codex and pharmacopeia, have
been determined as 5.65 %, 2.83 % and 0.30 %, respectively.
Air dried fruits and seeds of B. orientalis have been extracted with
petroleum ether (b.p. 40-60°C) and a clear, yellow colored oil, at a
proportion of 16.42 % has been obtained. The physical and chemical
properties of this oil have been determined. These properties are:
d20 = O .9221 , [ oc] 20
--F 0° .1084, n25 1 .4770; acid value 1.34,
D D
acidity 2.39, saponification value 184.21, ester value 182.87, iodine
value 120.64, peroxide value 61.78, thiocyanogen value 81.54, hexabromide
value 63.75, total fatty acids 91.33 % and unsaponifiable
matter 2.09 %.
In order to determine the components of the oil, methyl esters
of the fatty acids have been prepared and injected to gas—liquid chro matography. The fatty acids have been determined by using a column
filled with 10 % DEGS -I- 2% Epikote. However, stearic and
oleic acids in this column have seen as a single peak at the same retention
time and for this reason have been separated with 20 % Apiezon
L column. According to the chromatograms, the follo wing fatty
acids with the shown percentages are found in the oil: heptanoic (0.51
%), caprilic (0.25 %) nonanoic (0.38 %), capric (0.38 %), lauric
(0.63 %), miristic (0.38 %), palmitic (6.44 %), stearic (4.41 %), oleic
(23.75 %), linoleic (19.82 %), linolenic (25.63 %), arachidic (6. 82
%), and behenic (7.45 %).
The unsaponifiable matter contains sterol and this has been precipitated
as sterol digitonozid. By means of m.p., IR spectra and
thin layer chromatography, it has been determined to be P--sitosterol.
Experiments run on mice have proven that the oil has no acute
or chronical toxicity.