QUALITY CONTROL STUDIES ON SOME SESAME OIL SAMPLES SOLD IN PHARMACIES AND HERBALISTS

Yıl 2025, Cilt: 49 Sayı: 1, 71 - 78, 20.01.2025

Halilibrahim Aykut Şahin , Gülen İrem Kaya

https://doi.org/10.33483/jfpau.1461873

Öz

Objective: “Fixed oils; are mixtures obtained from natural sources and cause various physiological effects internally and externally in the body. Depending on the plant from which they are obtained, fixed oils contain substances such as free fatty acids, their glycerol esters, aromatic compounds, phenolic compounds, phytosterols, and vitamins. It is not always possible to obtain accurate information about the source and quality of fixed oils sold in the market. Fixed oils of pharmacopoeial quality should be preferred as therapeutic agents in phytotherapy and as carrier oils in aromatherapy. Sesame oil, one of these fixed oils, is used internally in phytotherapy to treat constipation, especially dyschezia, while externally it is used as a massage oil in rheumatic pain and as an emollient in dry skin diseases. Due to these activities and its use in phytotherapy; it is aimed to evaluate the compliance of some sesame oil samples sold in pharmacies and herbalists with the Turkish Pharmacopoeia 2017.
Material and Method: In this study, on 6 different commercial sesame oil samples sold in pharmacies and herbalists, acidity, peroxide number, unsaponifiable substance values, relative density and refractive index determinations were made. Alkaline impurities and cottonseed oil search tests as foreign oil were also carried out which are amongst the Turkish Pharmacopoeia 2017 monograph on sesame oil in our study. In addition, sesame oil samples were compared with different oil samples using the Thin Layer Chromatography (TLC) method
Result and Discussion: According to the data obtained as a result of pharmacopoeia analyzes carried out on samples; It was recorded that 2 of the analyzed sesame oil samples comply with all quality values specified in the pharmacopoeia. No alkaline impurities and cottonseed oil were detected in any oil samples. In the study, conducted using TLC, it was concluded that one oil sample may have been adulterated with a different oil. As an example, the results of the pharmacopoeial analysis of the sesame oils have revealed that many sesame oils available in the market are not of pharmacopoeial quality.

Anahtar Kelimeler

Fixed oil, pharmacopoeia analysis, phytotherapy, Turkish Pharmacopoeia

Proje Numarası

TYL-2019-20588

ECZANE VE AKTARLARDA SATILAN BAZI SUSAM YAĞI ÖRNEKLERİ ÜZERİNDE KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI

Öz

Amaç: Sabit yağlar; doğal kaynaklardan elde edilen ve vücutta dahilen ve haricen çeşitli fizyolojik etkilere sebep olan karışımlardır. Sabit yağlar elde edildiği bitkiye bağlı olarak serbest yağ asitleri, bunların gliserol esterlerini, aromatik bileşikler, fenolik bileşikler, fitosteroller ve vitaminler gibi bileşenleri içerirler. Piyasada satılan sabit yağların kaynağına ve kalitesine dair doğru bilgiye ulaşmak her zaman mümkün olmamaktadır. Fitoterapide terapötik ajan olarak ve aromaterapide taşıyıcı yağ olarak, farmakope kalitesinde olan sabit yağlar tercih edilmelidir. Sabit yağlardan biri olan susam yağı fitoterapide dahilen kabızlık, özellikle de diskezi tedavisinde kullanılırken, haricen romatizmal ağrılarda masaj yağı olarak ve cilt kuruluğuna bağlı rahatsızlıklarda yumuşatıcı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmamızda etkileri ve fitoterapide kullanımlarından yola çıkılarak, eczane ve aktarlarda satılan bazı susam yağı örneklerinin Türk Farmakopesi 2017’ye uygunluğunun değerlendirilmesi hedeflenmiştir.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada eczane ve aktarlarda satılan 6 farklı ticari susam yağ örneği üzerinde Türk Farmakopesi 2017’de susam yağı için belirtilen; genel özelliklerden, asit değeri, peroksit sayısı, % sabunlaşmayan madde miktarı, bağıl yoğunluk ve kırılım imleci tayinleri yapılmıştır. Çalışmamızda ayrıca yağın içindeki alkali safsızlıklar ve yabancı yağ olarak pamuk tohumu yağı arama testleri yürütülmüştür. Bunun yanında susam yağı örnekleri ile farklı yağ örnekleri ince tabaka kromatografisi (İTK) yöntemiyle karşılaştırılmıştır.
Sonuç ve Tartışma: Piyasadan temin edilen numunelerle yapılan farmakope analizleri sonucunda elde edilen veriler ışığında; analizi yapılan susam yağı örneklerinden 2 tanesinin farmakopede belirtilen bütün kalite değerlerine uyduğu görülmektedir. Hiçbir yağ örneğinde alkali safsızlık ve pamuk tohumu yağı tespit edilmemiştir. İTK ile yapılan çalışmada bir susam yağı örneğinin farklı bir yağ ile karıştırılmış olabileceği sonucuna varılmıştır. Örnek olarak temin edilip çalışılan susam yağlarının yapılan farmakope analizleri sonuçları, piyasadaki pek çok susam yağının farmakope kalitesinde olmadığını ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Farmakope analizi, fitoterapi, sabit yağ, Türk Farmakopesi

Etik Beyan

Etik Kurul Beyanına gerek bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Koordinatörlüğü

Proje Numarası

TYL-2019-20588

Teşekkür

Bu çalışma Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Koordinatörlüğü tarafından (TYL-2019-20588) desteklenmiştir.

Kaynakça

• 1. Chakraborthy, G.S., Sharma, G., Kaushik, K.N. (2008). Sesame indicum: A review. Journal of Herbal Medicine and Toxicology, 2(2), 15-19.
• 2. Pusadkar, P., Eswaran, K., Bonde, S., Mohite, N. (2015). Sesame (Sesamum indicum L.) importance and its high quality seed oil: A review. Trends in Biosciences, 8(15), 3900-3906.
• 3. Hwang, L.S., (2005). Sesame Oil. In: F. Shahidi (Ed.) Bailey’s Industrial Oil and Fat Products, (pp. 537-574). John Wiley and Sons, New York. [CrossRef]
• 4. Martinchik, A.N. (2011). Nutritional value of sesame seeds. Voprosy Pitaniia, 80(3), 41-43.
• 5. Pongracz, G., Weiser, H., Matzinger, D. (1995). Tocopherole-antioxidantien der natur. European Journal of Lipid Science and Technologie, 97(3), 90-104. [CrossRef]
• 6. Türk Gıda Kodeksi Bitki Adı ile Anılan Yemeklik Yağlar Tebliği (Tebliğ No: 2012/29), (2001). From https://www.resmigazete.gov.tr. Erişim tarihi: 23.08.2020.
• 7. Namiki, M. (2007). Nutraceutical functions of sesame: A review. Critical Reviews in Food Science and Nutrition.,47 (7), 651-673. [CrossRef]
• 8. Wijesundera, C., Ceccato, C., Fagan, P., Shen, Z. (2008). Seed roasting improves the oxidative stability of canola (B. napus) and mustard (B. juncea) seed oils. European Journal of Lipid Science and Technology, 110(4), 360–367. [CrossRef]
• 9. Şahin, G. (2014). Türkiye'de üretimi azalan önemli bir yağ bitkisi susam. Journal of the Human & Social Science Researches, 3(2),404-433. [CrossRef]
• 10. Baydar, H. (2005). Susamda (Sesamum indicum L.) verim, yağ, oleik ve linoleik tipi hatların tarımsal ve teknolojik özellikler. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2), 267-272.
• 11. Hänsel, R., Sticher, O. (2007). Pharmakognosie-Phytopharmazie., Medizin Verlag, Springer, Heidelberg, p.761.
• 12. Kurt, C. (2024). Some effects of sesame (Sesamum indicum) on health. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 12(7), 1231-1237. [CrossRef]
• 13. Namiki M. (1995). The chemistry and physiological functions of sesame. Food Reviews International, 11(2), 281-329. [CrossRef]
• 14. Healthcare, T. (2004). PDR for Herbal Medicines, Montvale, New Jersey, p.688.
• 15. Aluganti Narasimhulu, C., Burge, K.Y., Doomra, M., Riad, A., Parthasarathy, S. (2018). Primary prevention of atherosclerosis by pretreatment of low-density lipoprotein receptor knockout mice with sesame oil and its aqueous components. Scientific Reports, 8(1), 12270. [CrossRef]
• 16. Chen, P.R., Chien, K.L., Su, T.C., Chang, C.J., Liu, T.L., Cheng, H., Tsai, C. (2005). Dietary sesame reduces serum cholesterol and enhances antioxidant capacity in hypercholesterolemia. Nutrition Research, 25(6), 559-567. [CrossRef]
• 17. Aslam, F., Iqbal, S., Nasir, M., Anjum, A.A. (2019). White sesame seed oil mitigates blood glucose level, reduces oxidative stress and improves biomarkers of hepatic and renal function in participants with type 2 diabetes mellitus. Journal of the American College of Nutrition, 38(3), 235-246. [CrossRef]
• 18. Heidari-Soureshjani, R., Gholipour, A., Obeidavi, Z., Jafari, A., Abbasi, S., Madmoli, Y. (2016). Bactericidal and bacteriostatic effect of sesame oil olive oil and their synergism on Escherichia coli in vitro. Advanced Herbal Medicine, 2(4), 7–12.
• 19. Harikumar, K.B., Sung, B., Tharakan, S.T., Pandey, M.K., Joy, B., Guha, S., Krishnan, S., Aggarwal, B.B. (2010). Sesamin manifests chemopreventive effects through the suppression of NF-kappa B-regulated cell survival, proliferation, invasion, and angiogenic gene products. Molecular Cancer Research, 8(5), 751-761. [CrossRef]
• 20. Jan, K.C., Ku, K.L., Chu, Y.H., Hwang, L.S., Ho, C.T., (2010) Tissue distribution and elimination of estrogenic and anti-inflammatory catechol metabolites from sesaminol triglucoside in rats. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58(13), 7693–7700. [CrossRef]
• 21. Anagnostis, A., Papadopoulos, A.I., (2009). Effects of a diet rich in sesame (Sesamum indicum L.) pericarp on the expression of oestrogen receptor alpha and oestrogen receptor beta in rat prostate and uterus. British Journal of Nutrition, 102(5), 703–708. [CrossRef]
• 22. Lee, S.Y., Ha, T.Y., Son, D.J., Kim, S.R., Hong, J.T. (2005). Effect of sesaminol glucosides on beta-amyloid-induced PC12 cell death through antioxidant mechanisms. Neuroscience Research, 28, 186-189. [CrossRef]
• 23. Um, M.Y., Ahn, J.Y., Kim, S., Kim, M.K., Ha, T.Y. (2009). Sesaminol glucosides protect beta-amyloid peptide induced cognitive deficits in mice. Biological and Pharmaceutical Bulletin, 32(9), 1516-1520. [CrossRef]
• 24. Çapan, Y., Savaşer, A., Kantarcı, A.G., Karataş, A., Karasulu, E., Bilensoy, E., Baloğlu, E., Acartürk, F., Eroğlu, H., Karasulu, H.Y., Özgüney, I., Özer, K.Ö., Çetin, M., Özyazıcı, M., Demirel, M., Çelebi, N., Yüksel, N., Gürsoy, R.N., Şahin, S., Çalış, S., Güngör, S., Takka, S., Pehlivan, S., Çomoğlu, T., Uğurlu, T., Eldem, T., Özkan, Y., Erginer, Y., Devrim, B., Köse Özkan, C., Şengel Türk, C.T., Taş, Ç., Cengiz Başaran, E., Homan Gökçe, E., Badıllı, F.U., Büyükköroğlu, G., Sedef Erdal, M., Kaynak, M.S., Kılıçarslan, M., Üstündağ Okur, N., Kerimoğlu, O., Karavana, S.Y., Aktaş, Y., Sezgin Bayındır, Z., Şenyiğit, Z., Yücel Ç., Yenilmez Akıl, E., Demirbolat, G.M., Berkman, M.S., İnal, Ö., Saka, O. M., Yurdasiper, A., Eşim, Ö., Rençber, S., Tuncay Tanrıverdi, S., Tort, S., Yazıksız, Y., Sönmez, İ., Pınarbaşı, O., Aytekin, E., Akkuş, Z.B., Doğan, S.S., Arıca Yegin, B., Hasçiçek, C., Teksin, Z.Ş. (2018). Türk Farmakopesi 2017, T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Ankara, p.4135.
• 25. Stahl, E., Schild, W. (1981). Pharmazeutishe Biologie 4. Drogen Analyse II: Inhaltstoffe und Isolierungen. Gustav Fisher Verlag, Stuttgart, p.297-300.
• 26. Ademola Olaleye, A., Alhaji Adamu, Y., Lawan, U. (2019). Effects of Temperature change on the physico-chemical properties of sesame seed oil. Science Journal of Analytical Chemistry, 7(1), 13. [CrossRef]
• 27. Joint FAO/WHO Food Standards Programme, Codex Alimentarius Commission. Food and Agriculture Organization of the United Nations : World Health Organization Rome. (2019). From https://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/tr/. Erişim tarihi: 23.08.2020.
• 28. Borchani, C., Besbes, S., Blecker, C., Attia, H. (2010). Chemical characteristics and oxidative stability of sesame seed, sesame paste, and olive oils. Journal of Agricultural Science and Technology, 12, 585-596.
• 29. Benítez-Benítez, R., Ortega-Bonilla, R.A., Martin-Franco, J. (2016). Comparison of two sesame oil extraction methods: Percolation and pressed. Biotecnoloía en el Sector Agropecuario y Agroindustrial, 14(1), 10-18. [CrossRef]
• 30. Özcan, M. (1993). Yüksek lisans tezi. Susam, susam yağı ve tahinde fiziksel-kimyasal analizler ve yağ asitleri bileşiminin belirlenmesi. Gıda Bilimi ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.