Yaşlılarda Klinik Beslenme ve Sıvı Durumu: Kanıta Dayalı Uygulama Önerileri

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 188 - 199, 25.12.2020

Merve Keleş , Meryem Yavuz Van Giersbergen

Öz

Yaşlı bireyler yetersiz besin tüketimleri ve beslenme sorunlarından dolayı toplumda beslenmelerine dikkat etmesi gereken risk taşıyan kişiler arasında yer almaktadır. Yaşlılarda yeterli ve uygun beslenme şekli, yeterli sıvı alımı sağlığın korunmasında ve geliştirilmesinde, yaşam kalitesinin yükseltilmesinde önemlidir. Yetersiz beslenme ve sıvı kaybı yaşlılarda sıklıkla ihmal edilen sorunlardır. Yaşlı bireylerde yetersiz beslenme ve sıvı alımının az olması enfeksiyon oranları ve basınç yaralarının artması, hastanede kalış süresinin uzaması, böbrek fonksiyonlarının azalması ve ölüm oranının artması ile ilişkilidir. Kliniklerde bakım verilen yaşlı bireylerin beslenme ve sıvı alma durumları ile ilgili risklerin belirlenmesi önemlidir. Yeterli beslenmenin sağlanamadığı durumlarda oral, enteral ve/veya parenteral beslenme desteği faydalı olabilir. Yaşlılarda yetersiz beslenme, sıvı kaybının önlenmesi, tedavisi multidisipliner bir yaklaşımı gerektirir. Hemşire, hekim ve diyetisyen işbirliği ile yaşlıların beslenme girişimlerinin planlanması, beslenme ve sağlık durumlarının periyodik olarak değerlendirilmesi, bedenin sıvı durumunu takip etmek için vücut ağırlığının izlenmesi, yetersiz beslenme ve sıvı kaybı tedavisinde önem taşımaktadır.
Bu makalede Avrupa Klinik Beslenme ve Metabolizma Derneği tarafından geliştirilen ‘’Yaşlılarda Klinik Beslenme ve Hidrasyon Üzerine ESPEN Rehberi’’ (2019) ile ilgili öneriler okuyucular ile paylaşılacaktır. Bu rehberin önerileri kliniklerde yaşlı bireylere bakım veren hemşire ve sağlık ekibine uygulamalarını gözden geçirmelerinde kaynak oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılarda hidrasyon, Yaşlılarda klinik beslenme, Beslenme yöntemleri

Kaynakça

• Aksoydan, E. (2008). Yaşlılık ve Beslenme. T.C. Sağlık Bakanlığı. Yayın No: 726 ISBN : 978-975-590-242-5 Baskı : Klasmat Matbaacılık Ankara file:///C:/Users/lenovo/Downloads/_Ekutuphane_kitaplar_A%201.pdf
• Arıoğul, S. (2013). Yaşlılarda Malnütrisyon Kılavuzu. Akademik Geriatri Derneği. Ankara
• Baz, S., Ardahan, M. (2016). Yaşlılarda Malnütrisyon ve Hemşirelik Yaklaşımları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 147-153
• Bratlund C V., O’Donoghue CR., Rocchiccioli JT. (2010). Dehydration and dysphagia. Challenges in the older adult. J Med Speech Lang Pathol, 18(3), 1-10 Camina-Martín MA., De Mateo-Silleras B., Malafarina V., Lopez-Mongil R., Niño-Martín V., López-Trigo JA, et al. (2015). Nutritional status assessment in geriatrics. Consensus declaration by the Spanish society of geriatrics and gerontology nutrition work group. Maturitas.
• Cemali, M., Cemali, Ö., Zafer, E. (2018). Nutritional Status, Physical Performance and Fatigue in Geriatrics. Clinical Nutrition, 37, 180
• Cindemir C. (2008). Yeterli Ve Dengeli Beslenmenin Önemi. Medimagazin. 17 Eylül 2008 https://www.medimagazin.com.tr/guncel/tr-yeterli-ve-dengeli-beslenmenin-onemi-11-666-16852.html
• Güleç, E. (2013). Bakımevlerinde Kalan Yaşlı Bireylerin Sıvı Alım Durumları ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Gürkan, A., Gülseven, B. (2013). Enteral Beslenme Bakımda Güncel Yaklaşımlar. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 16(2)
• Hodgkinson B., DipNsg DE., Wood J. (2003). Maintaining oral hydration in older adults. A systematic review. International Journal of Nursing Practice, 9(3), 19-28
• Hooper L., Bunn D., Jimoh FO. (2014). Fairweather-Tait SJ. Water-loss dehydration and aging. Mechanisms of Ageing and Development, 136-137, 50-58
• Kıray Vural, B., Zencir, G., İnci, F. (2018). Üç Farklı Yerleşim Alanında Yaşlıların Beslenme Durumunun İncelenmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 3(2): 1-7
• Mentes, J. (2006). Oral Hydration in Older Adults: Greater awareness is needed in preventing, recognizing, and treating dehydration. American Journal of Nursing.
• Mistura, L., D’Addezio, L., Turrini, A. (2016). Beverage Consumption Habits in Italian Population: Association with Total Water Intake and Energy Intake. Nutrients, 8(11), 674
• Miller, HJ. (2015). Dehydration in the Older Adult. Journal of Gerontological Nursing, 41(9), 8-13
• M, Mercanlıgil., Seyit.(2008).Yaşlılıkta Beslenme Desteği. Beslenme ve Diyet Dergisi. 35(2), 63-72
• Lochs H., Allison S. P., Meier R., Pirlich M., Kondrup J., Schneider S., Pichard C. (2006). Introductory to the ESPEN Guidelines on Enteral Nutrition: Terminology, Definitions and General Topics. Clinical Nutrition. 25(2), 180-186
• Özgüneş, G. (2013). Huzurevinde Yaşayan Yaşlılarda Beslenme Durumunun Taranması: Tarama Testleri Kıyaslaması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Hacettepe Üniversitesi
• Pekcan, G. (2008). Beslenme Durumunun Saptanması. T.C. Sağlık Bakanlığı. Yayın No: 726 ISBN:978-975-590-242-5 Baskı: Klasmat Matbaacılık Ankara https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/A%2014.pdf
• Rashid, I., Tiwari, P., & Lehl, S. S. (2020). Malnutrition among elderly a multifactorial condition to flourish: Evidence from a cross-sectional study. Clinical Epidemiology and Global Health.
• Saka, B., Kaya, O., Ozturk, G. B., Erten, N., & Karan, M. A. (2010). Malnutrition in the elderly and its relationship with other geriatric syndromes. Clinical Nutrition. 29 (6), 745-748
• Saruhan, S., Pekcan, G. (2001). Yaşlılarda Antropometrik Yöntemlerle Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi, Boy Uzunluğu ve Vücut Ağırlığının Saptanmasında Denklemler. Beslenme ve Diyet Dergisi. 30(2), 32-41
• Smoliner C., Norman K., Scheufele R., Hartig W., Pirlich M., Lochs H. (2008). Effects of food fortification on nutritional and functional status in frail elderly nursing home residents at risk of malnutrition. Nutrition, 24 (11-12), 1139-1144
• Sobotka L., Schneider SM., Berner YN., Cederholm T., Krznaric Z., Shenkin A. et al. (2009). ESPEN Guidelines on Parenteral Nutrition. Geriatrics. Clinical Nutrition. 28(4), 461-466
• Streicher, M., Themessl-Huber, M., Schindler, K., Sieber, C. C., Hiesmayr, M., & Volkert, D. (2017). Who receives oral nutritional supplements in nursing homes? Results from the nutrition day project. Clinical Nutrition. 36(5), 160-1371
• Rakıcıoğlu, N. Yaşlılık Döneminde Sağlıklı Beslenme. http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/geriatri_2009/20.pdf
• Rubino M., Jin J., Gramlich L. (2018). Nutritional Assessment in Adults. In: Reference Module in Biomedical Sciences. Division of Gastroenterology. University of Alberta. Canada. 709-716
• TR Beslenme Raporu. (2015). Yaşlılık Döneminde Beslenme.Geriatri Derneği. Eğitim Serisi No.1 www.beslenme.gov.tr http://gidabilgi.com/Kategori/Detay/yaslilik-doneminde-beslenme-02c5bf
• Volkert D., Beck AM., Cederholm T., Cruz-Jentoft A., Goisser S., Hooper L, et al. (2019). ESPEN Guideline on Clinical Nutrition and Hydration in Geriatrics. Clinical Nutrition, 38(1), 10-47
• Üstündağ, H. (2001). Total Parenteral Beslenme. Yoğun Bakım Hemşireleri Dergisi 5(1), 41-43
• Yabancı, N., Akdevelioğlu, Y., Rakıcıoğlu, N. (2012). Yaşlı Bireylerin Sağlık ve Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 40(2), 128-135
• Yentür, E. (2011). Beslenme durumunun değerlendirilmesi. Klinik Gelişim Dergisi, 24(1), 1-4.
• Yeşildemir, Ö., Tek, N.A. (2018). Enteral Beslenme Desteği: Farklı Geriatrik Hastalıklarda Endikasyonlar, Uygulama Yolu ve Ürün Tercihi. Türkiye Klinikleri Journal Health Science, 3(1), 71-9