Menopoz ile İlişkili Semptomlara Yönelik Kanıta Dayalı Uygulamaların İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 167 - 174, 25.12.2020

Ebru Bekmezci Kamile Altuntuğ

Öz

Menopoz, 12 aylık amenorenin ardından adet kanamasının kalıcı olarak kesilmesi durumudur. Kadınların doğal üreme döngüsünün sonunu işaret eden önemli bir yaşam evresidir. Kadınlar arasında değişmekle birlikte genellikle ortalama görülme yaşının 51 olduğu belirtilmektedir. Menopoz döneminde kadınlar tarafından birçok semptom bildirilmekte ve ortaya çıkan bu semptomlar kadınlarda fizyolojik, mental, sosyal ve cinsel yönden birçok değişime neden olmaktadır. Kadınların sosyodemografik, obstetrik ve evlilik özelliklerinin de menopoz semptomlarının ortaya çıkmasında etken olduğu belirtilmektedir. En çok görülen semptomlar arasında vazomotor semptomlar, genitoüriner sendrom, uyku bozuklukları, psikolojik değişiklikler ve osteoporoz gibi belirtiler yer almaktadır. Bireyin yaşam kalitesini ve işlevselliğini etkileyen bu semptomlara yönelik çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Tedaviye karar vermeden önce kadınlara tedaviler hakkında bilgi verilmeli ve en uygun yönteme birlikte karar verilmelidir. Hormon tedavisi, biyolojik hormon tedavisi, bilişsel davranışçı terapi, davranış değişiklikleri, hipnoz, egzersiz, gevşeme teknikleri bu tedavilerden bazılarıdır. Bunların yanında bazı bitkilerinde menopoz semptomları üzerinde yararlı olabileceği belirtilmektedir. Menopozal semptomların önlenmesi ve tedavisinin kanıta dayalı uygulamaların kullanılması ile sağlanabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle kanıta dayalı uygulamaların sağlık profesyonelleri tarafından kullanılması bakım kalitesinin arttırılmasına ve etkin bakım verilmesinde son derece önemlidir. Hasta ile en çok zaman geçiren meslek grubu olan hemşireler başta olmak üzere, tüm sağlık profesyonellerinin kanıta dayalı uygulamalar yapması, araştırması ve uygulamalara aktarabilmesi büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Menopoz, Postmenopoz, Premenopoz

Kaynakça

• ACOG. (2014). ACOG Practice bulletin no. 141: management of menopausal symptoms. Obstetrics and gynecology, 123(1), 202-216. doi:10.1097/01.AOG.0000441353.20693.78.
• Al-Akoum, M., Maunsell, E., Verreault, R., Provencher, L., Otis, H., & Dodin, S. (2009). Effects of hypericum perforatum (St. John's wort) on hot flashes and quality of life in perimenopausal women: a randomized pilot trial. Menopause (New York, N.Y.), 16(2), 307-314. doi:10.1097/gme.0b013e31818572a0.
• Ameratunga, D., Goldin, J., & Hickey, M. (2012). Sleep disturbance in menopause. Internal Medicine Journal, 42(7), 742-747. doi:10.1111/j.1445-5994.2012.02723.x.
• Bachmann, G., & J Santen, M. (2020). Treatment of genitourinary syndrome of menopause (vulvovaginal atrophy). UptoDate, Erişim Adresi: https://www.uptodate.com/contents/treatment-of-genitourinary-syndrome-of-menopause-vulvovaginal-atrophy.
• Biehl, C., Plotsker, O., & Mirkin, S. (2019). A systematic review of the efficacy and safety of vaginal estrogen products for the treatment of genitourinary syndrome of menopause. Menopause (New York, N.Y.), 26(4), 431-453. doi:10.1097/gme.0000000000001221.
• Bozkurt, Ö. D., & Sevil, Ü. (2016). Menopoz ve cinsel yaşam. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(4), 497-503.
• Casper, F. R. (2019). Clinical manifestations and diagnosis of menopause. UptoDate, Erişim Adresi: https://www.uptodate.com/contents/clinical-manifestations-and-diagnosis-of-menopause? search= menopause%20 symptom%20treatment&source=search_result&selectedTitle=3~150& usage_type=default &display_rank =3#H313304539.
• Cintron, D., Lipford, M., Larrea-Mantilla, L., Spencer-Bonilla, G., Lloyd, R., Gionfriddo, M. R., Murad, M. H. (2017). Efficacy of menopausal hormone therapy on sleep quality: systematic review and meta-analysis. Endocrine, 55(3), 702-711. doi:10.1007/s12020-016-1072-9.
• Cody, J. D., Jacobs, M. L., Richardson, K., Moehrer, B., & Hextall, A. (2012). Oestrogen therapy for urinary incontinence in post-menopausal women. The Cochrane database of systematic reviews, 10, CD001405-CD001405. doi:10.1002/14651858.CD001405.pub3.
• Cramer, H., Lauche, R., Langhorst, J., & Dobos, G. (2012). Effectiveness of yoga for menopausal symptoms: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Evid Based Complement Alternat Med, 863905. doi:10.1155/2012/863905.
• Daley, A., Stokes‐Lampard, H., Thomas, A., & MacArthur, C. (2014). Exercise for vasomotor menopausal symptoms. Cochrane Database of Systematic Reviews (11). doi:10.1002/14651858.CD006108.pub4.
• Dodin, S., Blanchet, C., Marc, I., Ernst, E., Wu, T., Vaillancourt, C., Maunsell, E. (2013). Acupuncture for menopausal hot flushes. Cochrane Database of Systematic Reviews (7). doi:10.1002/14651858.CD007410.pub2.
• Faubion, S. S., Larkin, L. C., Stuenkel, C. A., Bachmann, G. A., Chism, L. A., Kagan, R., Kingsberg, S. A. (2018). Management of genitourinary syndrome of menopause in women with or at high risk for breast cancer: consensus recommendations from the north american menopause society and the international society for the study of women's sexual health. Menopause (New York, N.Y.), 25(6), 596-608. doi:10.1097/gme.0000000000001121.
• Formoso, G., Perrone, E., Maltoni, S., Balduzzi, S., Wilkinson, J., Basevi, V., et al. (2016). Short‐term and long‐term effects of tibolone in postmenopausal women. Cochrane Database of Systematic Reviews (10). doi:10.1002/14651858.CD008536.pub3.
• Gaudard, A., Silva de Souza, S., Puga, M. E. S., Marjoribanks, J., da Silva, E. M. K., & Torloni, M. R. (2016). Bioidentical hormones for women with vasomotor symptoms. Cochrane Database of Systematic Reviews (8). doi:10.1002/14651858.CD010407.pub2.
• Gönenç, İ., & Koç, G. (2019). Menopoz dönemine yönelik uygulanan eğitim programının kadınların menopoza yönelik tutumlarına etkisi. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 29-33.
• Gün, Ç., & Demirci, N. (2015). Menopozda bitkisel tedavi kullanımı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 24(4), 520-530.
• Huang, A. J., Phillips, S., Schembri, M., Vittinghoff, E., & Grady, D. (2015). Device-guided slow-paced respiration for menopausal hot flushes: a randomized controlled trial. Obstetrics and Gynecology, 125(5), 1130-1138. doi:10.1097/AOG.0000000000000821.
• Kagan, R., Kellogg-Spadt, S., & Parish, S. J. (2019). Practical treatment considerations in the management of genitourinary syndrome of menopause. Drugs & aging,36(10), 897-908. doi:10.1007/s40266-019-00700-w.
• Karakoç, H., Özerdoğan, N., & Uçtu, A. K. (2017). Menopozla ilgili genitoüriner sendrom. Jinekoloji Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 14(3), 122-126.
• Karanth, L., Chuni, N., & Nair, N. S. (2019). Antidepressants for menopausal symptoms. Cochrane Database of Systematic Reviews (9). doi:10.1002/14651858.CD013417.
• Kazandı, M., & Akman, L. (2007). Postmenopozal kadınlarda Tibolon'un tolerebilitesi, vajinal kanama oranı ve meme semptomları. Ege Tıp Dergisi, 46(3), 141-144.
• Kilci, Ş., & Ertem, G. (2019). Menopozda semptom yönetiminde kullanilan kanita dayali uygulamalar. Sakarya Üniversitesi Holistik Sağlık Dergisi, 2(3), 36-54.
• Lethaby, A., Ayeleke, R. O., & Roberts, H. (2016). Local oestrogen for vaginal atrophy in postmenopausal women. Cochrane Database of Systematic Reviews (8). doi:10.1002/14651858.CD001500.pub3.
• Levin, V. A., Jiang, X., & Kagan, R. (2018). Estrogen therapy for osteoporosis in the modern era. Osteoporosis International, 29(5), 1049-1055. doi:10.1007/s00198-018-4414-z.
• Mitchell, C. M., Reed, S. D., Diem, S., Larson, J. C., Newton, K. M., Ensrud, K. E., Guthrie, K. A. (2018). Efficacy of vaginal estradiol or vaginal moisturizer vs placebo for treating postmenopausal vulvovaginal symptoms: a randomized clinical trial. JAMA Intern Med, 178(5), 681-690. doi:10.1001/jamainternmed.2018.0116.
• Monteleone, P., Mascagni, G., Giannini, A., Genazzani, A. R., & Simoncini, T. (2018). Symptoms of menopause - global prevalence, physiology and implications. Nature reviews. Endocrinology, 14(4), 199-215. doi:10.1038/nrendo.2017.180.
• NAMS. (2010). North American Menopause, Society. Estrogen and progestogen use in postmenopausal women: 2010 position statement of The North American Menopause Society. Menopause (New York, N.Y.), 17(2), 242-255. doi:10.1097/gme.0b013e3181d0f6b9.
• NAMS. (2013). Management of symptomatic vulvovaginal atrophy: 2013 position statement of The North American Menopause Society. Menopause (New York, N.Y.), 20(9), 888-904. doi:10.1097/GME.0b013e3182a122c2.
• Nelson, H. D., Vesco, K. K., Haney, E., Fu, R., Nedrow, A., Miller, J., Humphrey, L. (2006). Nonhormonal therapies for menopausal hot flashes: systematic review and meta-analysis. JAMA, 295(17), 2057-2071. doi:10.1001/jama.295.17.2057.
• NICE. (2015). Menopause. NICE guideline NG23, recommendation 1.2.1. Erişim Adresi: https://www.nice.org.uk/guidance/ng23/chapter/Recommendations.
• Özcan, H., & Oskay, Ü. (2013). Menopoz döneminde semptom yönetiminde kanıta dayalı uygulamalar. Göztepe Tıp Dergisi, 28(4), 157-163.
• Radominski, S. C., Bernardo, W., Paula, A. P. d., Albergaria, B.-H., Moreira, C., Fernandes, C. E., Borba, V. Z. C. (2017). Brazilian guidelines for the diagnosis and treatment of postmenopausal osteoporosis. Revista Brasileira de Reumatologia, 57 Suppl 2, 452-466. doi:10.1016/j.rbre.2017.07.001.
• Roberts, H., & Hickey, M. (2016). Managing the menopause: An update. Maturitas, 86, 53-58. doi:10.1016/j.maturitas.2016.01.007.
• Rosen, N. H. M., & Drezner, M. K. (2020). Overview of the management of osteoporosis in postmenopausal women. UptoDate, Erişim Adresi: https://www.uptodate.com/ contents/overview-of- the-management-of-osteoporosis-in-postmenopausal-women?search=menopause %20symptom%20treatment&topicRef=7395& source=related_link.
• Saensak, S., Vutyavanich, T., Somboonporn, W., & Srisurapanont, M. (2013). Effectiveness of a modified version of the applied relaxation technique in treatment of perimenopausal and postmenopausal symptoms. International Journal of Women's Health, 5, 765-771. doi:10.2147/IJWH.S53652.
• Saensak, S., Vutyavanich, T., Somboonporn, W., & Srisurapanont, M. (2014). Relaxation for perimenopausal and postmenopausal symptoms. Cochrane Database of Systematic Reviews(7). doi:10.1002/14651858.CD008582.pub2.
• Salehi-Pourmehr, H., Ostadrahimi, A., Ebrahimpour-Mirzarezaei, M., & Farshbaf-Khalili, A. (2020). Does aromatherapy with lavender affect physical and psychological symptoms of menopausal women? A systematic review and meta-analysis. Complement Ther Clin Pract, 39, 101150. doi:10.1016/j.ctcp.2020.101150.
• Sangkomkamhang, T., Sangkomkamhang, U. S., & Ngamjarus, C. (2010). Vitamin K for the prevention and treatment of osteoporosis in post‐menopausal women. Cochrane Database of Systematic Reviews (1). doi:10.1002/14651858.CD008329.
• Santen, J. R., Loprinzi, L. C., & Casper, F. R. (2019). Menopausal hot flashes. UptoDate, Erişim Adresi: https://www.uptodate.com/contents/menopausal-hot-flashes?search=menopause%20symptom%20 treatment&source=search_result &selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1.
• Santoro, N., Epperson, C. N., & Mathews, S. B. (2015). Menopausal symptoms and their management. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America, 44(3), 497-515. doi:10.1016/j.ecl.2015.05.001.
• Shamliyan, T. A., Kane, R. L., Wyman, J., & Wilt, T. J. (2008). Systematic review: randomized, controlled trials of nonsurgical treatments for urinary incontinence in women. Annals of Internal Medicine, 148(6), 459-473. doi:10.7326/0003-4819-148-6-200803180-00211.
• Shepherd-Banigan, M., Goldstein, K. M., Coeytaux, R. R., McDuffie, J. R., Goode, A. P., Kosinski, A. S., Williams, J. W., Jr. (2017). Improving vasomotor symptoms; psychological symptoms; and health-related quality of life in peri- or post-menopausal women through yoga: An umbrella systematic review and meta-analysis. Complement Ther Med, 34, 156-164. doi:10.1016/j.ctim.2017.08.011.
• Sindel, D., & Gula, G. (2015). Osteoporozda kemik mineral yoğunluğunun değerlendirilmesi. Turk J Osteoporos, 21(1), 23-29.
• Soares, C. N., & Murray, B. J. (2006). Sleep disorders in women: clinical evidence and treatment strategies. Psychiatr Clin North Am, 29(4), 1095-1113; abstract xi. doi:10.1016/j.psc.2006.09.002.
• TEMD. (2019). Osteoporoz ve metabolik kemik hastalıkları tanı ve tedavi kılavuzu. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği.
• Timur, S., & Hotun Şahin, N. (2010). Menopoz ve uyku. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(3), 61-67.
• Tong, I. L. (2013). Nonpharmacological treatment of postmenopausal symptoms. The Obstetrician & Gynaecologist, 15(1), 19-25. doi:10.1111/j.1744-4667.2012.00143.x.
• Ward, K., & Deneris, A. (2018). An Update on menopause management. Journal of Midwifery & Women's Health, 63(2), 168-177. doi:10.1111/jmwh.12737.
• Ziaei, S., Kazemnejad, A., & Zareai, M. (2007). The effect of vitamin E on hot flashes in menopausal women. Gynecol Obstet Invest, 64(4), 204-207. doi:10.1159/000106491.