Basınç Yaralanmalı Hastaların Tedavisinde Beslenmenin Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 200 - 207, 25.12.2020

Maide Yeşilyurt Serpil Yüksel

Öz

Basınç yaralanmaları, fiziksel ve psikolojik travmaya neden olan, yaşam kalitesini azaltan, hastanede kalış süresini uzatarak tedavi ve bakım maliyetini artıran ciddi kronik yaralardır. Basınç yaralanmalarının görülme sıklığı her klinik ortamda farklılık göstermekte olup, akut bakım ortamlarında görülme oranının %10-29 aralığında değiştiği bildirilmiştir. Büyük oranda önlenebilir bir komplikasyon olan bu yaralanmaların oluşumunda etkili başlıca risk faktörleri; basınç, yırtılma, sürtünme, hareketsizlik, ileri yaş, duyusal kayıplar ve beslenme bozukluklarıdır. Yeterli ve dengeli beslenme, hem basınç yaralanmalarının önlenmesinde hem de tedavi ve bakımında önemlidir. Ulusal Basınç Yaralanması Danışma Paneli’nin 2019 yılı rehberinde, yeterli beslenemeyen Evre II basınç yaralanmalı hastalara yüksek kalorili ve proteinli, arginin, çinko ve oral antioksidan içeren oral besin takviyeleri verilmesi önerilmektedir (Kanıt Düzeyi=B). Literatür incelendiğinde, protein, karbonhidratlar, vitaminler ve mineraller gibi temel besin maddelerinin yeterli alımının, basınç yaralanmalarının tedavisinde önemli olduğu görülmüştür. Yeterli beslenemeyen hastalara normal beslenmenin yanı sıra yüksek kalorili ve protein takviyeleri verilmesi önerilmektedir. Ayrıca araştırmalar, A, C, E vitaminleri, çinko, bakır (Cu), demir (Fe) ve folik asit takviyeleri ile zenginleştirilmiş yüksek proteinli besin takviyelerinin oral alımının, basınç yaralanmalarının iyileşmesini hızlandırabileceğini göstermiştir. Bu derleme, mevcut literatüre dayanarak, besin takviyelerinin basınç yaralanmalarının tedavisinde etkisini ve yara iyileşmesinde etkili rolünü tartışmayı amaçlamaktadır. Hemşirelere, kanıta dayalı çalışmaların kılavuzluğunda hastalara özel beslenme protokolleri oluşturmaları ve uygulamaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Basınç yaralanmaları, Beslenme, Hasta, Tedavi

Kaynakça

• 1. Altunel, C.T., Kartal, S.P. (2019). Dekübit ve bası ülserleri. Türkiye Klinikleri, p.87-94.
• 2. Bauer, J.D, Isenring E, Waterhouse M. The effectiveness of a specialised oral nutrition supplement on outcomes in patients with chronic wounds: a pragmatic randomised study. J Hum Nutr Diet. 2013 Oct;26(5):452-8.
• 3. Berlowitz, D., Berman, R. S., & Schmader, K. E. (2018)Clinical staging and management of pressure-induced skin and soft tissue injury. Up To Date: https://www.uptodate.com/contents/clinical-staging-and-management-of-pressure-induced-skin-and-soft-tissue-injury. (Erişim:2020, 10 Temmuz).
• 4. Cereda, E., Gini, A., Pedrolli, C., Vanotti, A. (2009) Disease-specific, versus standard, nutritional support for the treatment of pressure ulcers in institutionalized older adults: a randomized controlled trial. J Am Geriatr Soc, 57(8):1395-1402.
• 5. Cereda, E., Klersy, C., Serioli, M., Crespi, A., D’Andrea, F. (2015) Oligo Element Sore Trial Study Group. A nutritional formula enriched wit harginine, zinc, andantioxidant for the healing of pressure ulcers: a randomized trial. Ann Intern Med, 3;162(3):167-74.
• 6. Cereda, E., Neyens, J.C.L., Caccıalanza, R., Rondanelli, M., Schols, J.M.G.A.(2017) Effıcacy of a disease-specific nutritional support for pressure ulcer healing: a systematic review and meta-analysis. J Nutr Health Aging, 21(6): 655- 661.
• 7. Chaboyer, W., Bucknall, T., Webster, J., McInnes, E., Banks, M., Wallis, M., Gillespie, B., Whitty, J.A., Thalib, L., Roberts, S., Cullum, N. (2015) Introducing a care bundle to prevent pressure injury (INTACT) in at-risk patients: A protocol for a cluster randomised trial. International Journal of Nursing Studies, (52):1659-1668.
• 8. Coyer, F., Gardner, A., Doubrovsky, A. et al.(2015) Reducing pressure injuries in critically ill patients by using a patient skin integrity care bundle (InSPiRE). Am J Crit Care, 24(3):199–209. https://doi.org/10.4037/ajcc2015930.
• 9. Coyer, F., Miles, S., Gosley, S., Fulbrook, P., Sketcher-Baker, K., Cook, J.L., Whitmore, J.(2016) Pressure injury prevalence in intensive care versus non-intensive care patients: a state-wide comparison. Australian Critical Care, 4:1036-7314.
• 10. Desneves, K.J., Todorovic, B.E., Cassar, A., Crowe, T.C. (2005) Treatment with supplement aryarginine, vitamin C and zinc in patients with pressure ulcers: a randomised controlled trial. Clin Nutr, 24:979-987.
• 11. Doley, J. (2010) Nutrition management of pressure ulcers. Nutrition in Clinical Practice. 25(1):50-60.
• 12. Ersoy, E.O., Öcal, S., Öz, A., Yılmaz, P., Arsava, B., Topeli, A. (2013) Yoğun bakım hastalarında bası yarası gelişiminde rol oynayabilecek risk faktörlerinin değerlendirmesi. Yoğun Bakım Dergisi, 13; 4: 9-12.
• 13. EUAP-NPUAP-PPIA (European Pressure Ulcer Advisory Panel- National Pressure Ulcer Advisory Panel. 2019. Prevention and Treatment of Pressure ulcers/injuries: Quick reference guide. file:///C:/Users/Toshiba/Downloads/ggg-quick-reference-guide-version04dec2019-secured%20(2).pdf .Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020.
• 14. European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP), National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP).Prevention and Treatment of Pressure Ulcers: Clinical Practice Guideline. Washington, DC: National Pressure Ulcer Advisory Panel; 2009.
• 15. Fırat Kılıç, H., Sucudağ, G. (2017) The Scales Frequently Used in the Assessment of Pressure Sores. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN, 3(1):49-54.
• 16. Heyman, H., Van De Looverbosch, D.E., Meijer, E.P., Schols, J.M. (2008) Benefits of an oral nutritional supplement on pressure ulcer healing in long-term care residents. J Wound Care, 17(11):476-484.
• 17. Hobson, R. (2016) Vitamin E and wound healing: an evidence-based review.Int Wound J.,Jun;13(3):331-5.doi: 10.1111/iwj.12295.
• 18. Igarashi, A., Yamamoto-Mitani, N., Gushiken, Y., Tanaka, Y.T.M., Okamoto, Y. (2013) Prevalence and incidence of pressure ulcers in Japanese longterm-care hospitals. Archives of Gerontology and Geriatrics, 56(1):220-6.
• 19. Karadağ, M., Gümüşkaya, N. (2006) The incidence of pressure ulcers in surgical patients: a sample hospital in Turkey. Journal of Clinical Nursing, 15: 413-421.
• 20. Katran, H.B. (2015) The research on the incidence of pressure sores in a surgical intensive care unit and the risk factors affecting the development of pressure sores. G.O.P. Taksim E.A.H. JAREN, 1(1):8-14.
• 21. Landau, G.B. (2014) Nutrition and pressure ulcers. Wound Healing Southern Africa, 7(2). 40-44.
• 22. NPUAP-EUAP-PPPIA (European Pressure Ulcer Advisory Panel- National Pressure Ulcer Advisory Panel- Pan Pacific Pressure Injury Alliance) 2014. Prevention and Treatment of Pressure ulcers: Quick reference guide. ISBN-13: 978-0-9579343-6-https://www.epuap.org/wp-content/uploads/2010/10/NPUAP-EPUAP-PPPIA-Quick-Reference-Guide-2014-DIGITAL.pdf. Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2020.
• 23. Ohura, T., Nakajo, T., Okada, S., Omura, K., Adachi, K. (2011) Evaluation of effects of nutrition intervention on healing of pressure ulcers and nutritional states (randomized controlled trial). Wound Repair Regen,19:330-6.
• 24. Palmieri, B., Vadala, M., Laurino, C. (2019) Nutrition in wound healing: investigation of the molecular mechanisms, a narrative review. Journal of Wound Care. 28(10): 683-693.
• 25. Posthauer, M.E., Banks. M., Dorner. B., Schols, J.M. (2015) The role of nutrition for pressure ulcer management: national pressure ulcer advisory panel, European pressure ulcer advisory panel, and pan pacific pressure injury alliance white paper. Adv Skin Wound Care. Apr;28(4):175-88
• 26. Sakae, K., Agata, T., Kamide, R., Yanagisawa, H. (2013) Effects of L-Carnosine and its Zinc complex (Polaprezinc) on pressure ulcer healing. Nutrition in Clinical Practice, 28(5): 609–616.
• 27. Schneider, K.L., Yahia, N. (2019) Effectiveness of Arginine Supplementation on Wound Healing in Older Adults in Acute and Chronic Settings: A Systematic Review. Advances in Skın & Wound Care,32:457–62.
• 28. Schols, M.G.A., Heyman, H, Meijer, E.P. (2009) Nutritional support in the treatment and prevention of pressure ulcers: An over view of studies with an arginine enriched Oral Nutritional Supplement. Journal of Tissue Viability, 18, 72-79.
• 29. Serra, R., Caroleo, S., Buffone, G., Lugarà, M., Molinari, V., Tropea, F., Amantea, B., Franciscis, S. (2014) Low serum albümin level as an independent risk factor for the onset of pressure ulcers in intensive care unit patients. International Wound Journal. 11:550-3.
• 30. Shahin, E.S.M., Meijers, J.M.M., Schols, J.M.G.A., Tannen, A., Halfen, R.J.G., Dassen, T. (2010) The relationship between malnutrition parameters and pressure ulcers in hospitals and nursing homes. Nutrition, 26; 886–889.
• 31. Thomas, D.R. (2014)Role of nutrition in the treatment and prevention of pressure ulcers. Nutrition in Clinical Practice 29(4): 466–472.
• 32. Türsen, Ü.(2013) Ülser Tedavisinde Yara Örtüleri. Turk J Dermatol, 7: 61-71.
• 33. vanAnholt, R.D., Sobotka, L., Meijer, E.P, et al. (2010) Specific nutritional support accelerates pressure ulcer healing and reduces wound care intensity in non-malnourished patients. Nutrition, 26(9):867-872.