Postpartum Dönemdeki Kadınların Uyku Kalitesi ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 197 - 204, 25.08.2022

Kübra Koçyiğit Gültepe

Öz

Postpartum dönem, doğumdan sonra annenin yaşadığı 6 haftalık bir geçiş dönemidir. Postpartum dönemde en sık yaşanan sağlık sorunu uyku kalitesi ile ile ilişkili sorunlardır. Bu dönemde yaşanan uyku sorunlarının ilerleyen zamanlarda da devam ettiği bildirilmiştir. Uyku kalitesi, bireyin uykuya dalma hızı, uyku süresi, uyanış sayısı, uykunun derinliği ve dinlendiriciliğini içermektedir. Postpartum dönemde yaşanan uyku problemlerinin nedenleri, doğumda yaşanan sorunlar, rahim kasılmaları, kesi ağrısı, stres, bebek bakımı ve beslenmesidir. Annenin uyku sorunu ile baş edebilmesi için partnerlerinden, ailelerinden yada bakım verenlerden destek alması gerekmektedir. Postpartum 6 haftalık sürede anne ve bebek izleminin sağlanması ve annelerin yaşadıkları sorunların hemşire tarafından belirlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Hemşireler anneleri hastaneden taburcu olduktan sonra kendi yaşadıkları ortamda gözlemlemelidir. Annelerin bulundukları ortamda sorunlarını ve endişelerini rahat anlatabilmesi, yaşanacak sağlık sorunlarının erken dönemde önlenmesine olanak sağlamaktadır. Hemşirelerin anneye eğitim ve danışmanlık hizmeti vermesi önerilmektedir. Anne ile iletişime geçilerek sorunların nedeninin belirlenmesi ve buna yönelik girişim planlanması önem taşımaktadır.
.

Anahtar Kelimeler

Postpartum dönem, Uyku, Hemşirelik

Kaynakça

• Afshar, KM., Behboodi-Moghadam, Z., Taghizadeh, Z., Bekhradi, R., Montazeri, A., & Mokhtari, P. (2015). Lavender fragrance essential oil and the quality of sleep in postpartum women. Iran Red Crescent Med J, 17(4), e25880. https://doi.org/10.5812/ircmj.17(4)2015.25880
• Ağargün, M.Y., Kara, H., Anlar, Ö. (1996). Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliliği ve güvenirliliği. Turk Psikiyatri Derg, 7(2), 107-115.
• Akıncı, E., Orhan, F.Ö. (2016). Sirkadiyen ritim uyku bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 178-189. https://doi.org/10.18863/pgy.81775
• Algın, D.İ., Akdağ, G., Erdinç, O.O. (2016). Kaliteli uyku ve uyku bozuklukları. Osmangazı Tıp Derg, 38 (Özel sayı 1), 29-34. https://doi.org/10.20515/otd.40263
• Ayers, S., Rados, S.N., Balouch, S. (2015). Narratives of traumatic birth: Quality and changes over time. Psychological Trauma. Theory, Research, Practice, and Policy, 7(3), 234-42. https://doi.org/10.1037/a0039044
• Berteotti, C., Cerri, M., Luppi, M., Silvani, A., Amici, R. (2015). An overview of sleep physiology and sleep regulation. Drug Treatment of Sleep Disorders, 3-23. https://doi.org/10.1007/978-3-319-11514-6_1
• Can, R., Ege, E., Akın, B., Koçoğlu, D. (2010). Doğum sonu ilk üç aylık dönemde annedeki yorgunluk düzeyi ve ilişkili faktörler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3 (2): 62-70.
• Cangöl, E., Şahin, N. (2014). Emzirmeyi etkileyen faktörler ve emzirme danışmanlığı. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 45(3), 100–5. https://doi.org/10.16948/zktb.80388
• Chang, SM., Chen, C.H. (2016). Effects of an intervention with drinking chamomile tea on sleep quality and depression in sleep disturbed postnatal women: a randomized controlled trial. J Adv Nurs, 72(2), 306–15. https://doi.org/10.1111/jan.12836
• Chaput, J. P., Dutil, C., Featherstone, R., Ross, R., Giangregorio, L., Saunders, T. J., ... & Carrier, J. (2020). Sleep timing, sleep consistency, and health in adults: a systematic review. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 45(10), S232-S247. https://doi.org/10.1139/apnm-2020-0032
• Chen, C.H. (2014). Effects of herbal tea on postpartum sleep quality. 25th Internatonal Nursing Research Congress.
• Colten, H.R., Altevogt, B.M., Inst. Med. (US) Comm. Sleep Med. Res. (2006). Sleep Disorders and SleepDeprivation: An Unmet Public Health Problem. Washington, DC: Natl. Acad. Press.
• Coo, S., Milgrom, J., Trinder, J. (2014). Mood and objective and subjective measures of sleep during late pregnancy and the postpartum period. Behav Sleep Med, 12(4), 317–30. https://doi.org/10.1080/15402002.2013.801348
• Çelik, A.S., Türkoğlu, N., & Pasinlioğlu, T. (2014). Annelerin doğum sonu yaşam kalitesinin belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17, 151-7. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunihem/issue/2666/34664#article_cite
• Della Monica, C., Johnsen, S., Atzori, G., Groeger, J.A., & Dijk, D.J. (2018). Rapid eye movement sleep, sleep continuity and slow wave sleep as predictors of cognition, mood, and subjective sleep quality in healthy men and women, aged 20-84 years. Front Psychiatry, 9, 255. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2018.00255
• Doering, J., & Durfor, S.L. (2011). The process of “persevering toward normalcy” after childbirth. MCN Am J Matern Child Nurs, 36(4), 258–265. https://doi.org/ 10.1097/NMC.0b013e31821826e7
• Effati-Daryani, F., Mohammad-Alizadeh-Charandabi, S., Mirghafourvand, M., Taghizadeh M., Bekhradi, R., & Zarei, S. (2018). Effect of Lavender cream with or without footbath on sleep quality and fatigue in pregnancy and postpartum: a randomized controlled trial. Women Health, 58(10), 1179-1191. https://doi.org/10.1080/03630242.2017.1414101
• Emirza, M.A.A., Bican, A., Bora, İ., & Özkaya, G. (2012). Uyku laboratuvarı’nda kimler uyuyor? Bir retrospektif çalışma. Türk J Neurol, 18(1), 21-5. https://doi.org/ 10.4274/Tnd.88609
• Emre, M. (2013). Nöroloji Temel Kitabı. Güneş Tıp Kitabevi, 1. Baskı, İstanbul.
• Erbaş, N. (2013). The effect of home care according to functional health patterns model after cesarean on postpartum health status of mothers (Unpublished doctoral dissertation). Institute of Health Sciences Cumhuriyet University.
• Erçel, Ö., Süt H.K. (2020). Postpartum Dönem Kadınlarında Uyku ve Yaşam Kalitesi. Turk J Med Sci, 7(1): 23-30. https://doi.org/10.4274/jtsm.galenos.2019.92400
• Erdöl, H.Ş., Uyku. Aştı, T.A., & Karadağ, A. (Ed.). (2013). Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. Akademi Basın ve Yayıncılık, İstanbul, s: 1100-1.
• Ferri, R., Rundo, F., Silvani, A., Zucconi, M., Bruni, O., Ferini-Strambi, L., & Manconi, M. (2017). REM sleep EEG instability in REM sleep behavior disorder and clonazepam effects. Sleep, 40(8). https://doi.org/10.1093/sleep/zsx080
• Filtness, A.J., MacKenzie, J., & Armstrong, K. (2014). Longitudinal change in sleep and daytime sleepiness in postpartum women. PLoS One, 9(7), e103513. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0103513
• Gress, J. L., Chambers, A. S., Ong, J. C., Tikotzky, L., Okada, R. L., & Manber, R. (2010). Maternal subjective sleep quality and nighttime infant care. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 28(4), 384-391. https://doi.org/10.1080/02646831003727918
• Güleşen, A., & Yıldız, D. (2013). Erken Postpartum Dönemde Anne Bebek Bağlanmasının Kanıta Dayalı Uygulamalar ile İncelenmesi. TAF Prev Med Bull, 12(2), 177 -82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/23834/253907
• Hanson, J.A., & Huecker, M.R. (2020). Sleep deprivation. StatPearls [Internet]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547676/
• Hirshkowitz, M., Whiton, K., Albert, S. M., Alessi, C., Bruni, O., DonCarlos, L., & Hillard, P. J. A. (2015). National Sleep Foundation’s sleep time duration recommendations: methodology and results summary. Sleep health, 1(1), 40-43. https://doi.org/10.1016/j.sleh.2014.12.010
• Hiscock, H., Cook, F., Bayer, J., Le, H. N., Mensah, F., Cann, W., & St James-Roberts, I. (2014). Preventing early infant sleep and crying problems and postnatal depression: a randomized trial. Pediatrics, 133(2), e346-e354. https://doi.org/10.1542/peds.2013-1886
• Hunter, L.P., Rychnovsky, J.D., Yount, S.M. (2009). A selective review of maternal sleep characteristics in the postpartum period. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 38(1), 60-68. https://doi.org/10.1111/j.1552-6909.2008.00309.x
• Insana, S.P., Montgomery-Downs, H.E. (2013). Sleep and sleepiness among first-time postpartum parents: a field- and laboratory-based multimethod assessment. Dev Psychobiol, 55(4), 361–372. https://doi.org/10.1002/dev.21040
• Insana, S.P., Williams, K.B., & Montgomery-Downs, H.E. (2013). Sleep disturbance and neurobehavioral performance among postpartum women. Sleep, 36(1), 73–81. https://doi.org/10.5665/sleep.2304
• Kempler, L., Sharpe, L.A., Marshall, N.S., & Bartlett, D.J. (2020). A brief sleep focused psychoeducation program for sleep-related outcomes in new mothers: a randomized controlled trial. Sleep, 43(11), zsaa101. https://doi.org/10.1093/sleep/zsaa101
• Ko, Y.L., & Lee, H.J. (2014). Randomised controlled trial of the effectiveness of using back massage to ımprove sleep quality among taiwanese insomnia postpartum women. Midwifery, 30 (1), 60–4. https://doi.org/10.1016/j.midw.2012.11.005
• LeGates, T. A., Fernandez, D. C., & Hattar, S. (2014). Light as a central modulator of circadian rhythms, sleep and affect. Nature Reviews Neuroscience, 15(7), 443-454. https://doi.org/ 10.1038/nrn3743
• Li, C. Y., Chen, S. C., Li, C. Y., Gau, M. L., & Huang, C. M. (2011). Randomised controlled trial of the effectiveness of using foot reflexology to improve quality of sleep amongst Taiwanese postpartum women. Midwifery, 27(2), 181-186. https://doi.org/10.1016/j.midw.2009.04.005
• Memar, P., & Faradji, F. (2017). A novel multi-class EEG-based sleep stage classification system. IEEE Transactions on Neural Systems and Rehabilitation Engineering, 26(1), 84-95. https://doi.org/10.1109/tnsre.2017.2776149
• Merikanto, I., Lahti, J., Kuula, L., Heinonen, K., Räikkönen, K., Andersson, S., & Pesonen, A. K. (2018). Circadian preference and sleep timing from childhood to adolescence in relation to genetic variants from a genome-wide association study. Sleep medicine, 50, 36-41. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2018.04.015
• Montgomery-Downs, H. E., Clawges, H. M., & Santy, E. E. (2010). Infant feeding methods and maternal sleep and daytime functioning. Pediatrics, 126(6), e1562-e1568. https://doi.org/10.1542/peds.2010-1269
• Paavonen, E. J., Saarenpää-Heikkilä, O., Pölkki, P., Kylliäinen, A., Porkka-Heiskanen, T., & Paunio, T. (2017). Maternal and paternal sleep during pregnancy in the Child-sleep birth cohort. Sleep medicine, 29, 47-56. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2016.09.011
• Peschel, N., & Helfrich-Förster, C. (2011). Setting the clock–by nature: circadian rhythm in the fruitfly Drosophila melanogaster. FEBS letters, 585(10), 1435-1442. https://doi.org/10.1016/j.febslet.2011.02.028
• Saraç, S., Afşar, G. Ç., Oruç, Ö., Kırbaş, G., & Görgüner, A. M. (2015). Obstruktif uyku apne sendromlu hastalarda ek hastalıklar ile obezite ilişkisi. Van Medical Journal, 22(4), 246-251. https://jag.journalagent.com/vtd/pdfs/VTD_22_4_246_251.pdf
• Sevil, U., Ertem, G. (2016). Postpartum Period, ‘Periatology and Care’. Nobel Medicine Publisher, 1st edn, Ankara, Turkey, p: 409–41.
• Sivertsen, B., Hysing, M., Dørheim, S. K., & Eberhard-Gran, M. (2015). Trajectories of maternal sleep problems before and after childbirth: a longitudinal population-based study. BMC pregnancy and childbirth, 15(1), 1-8. https://doi.org/10.1186/s12884-015-0577-1
• Sivertsen, B., Petrie, K. J., Skogen, J. C., Hysing, M., & Eberhard-Gran, M. (2017). Insomnia before and after childbirth: the risk of developing postpartum pain—a longitudinal population-based study. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 210, 348-354. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2017.01.020
• Stremler, R., Hodnett, E., Kenton, L., Lee, K., Weiss, S., Weston, J., & Willan, A. (2013). Effect of behavioural-educational intervention on sleep for primiparous women and their infants in early postpartum: multisite randomised controlled trial. Bmj, 346. https://doi.org/10.1136/bmj.f1164
• Stremler, R., Sharkey, K.M., Wolfson, A.R. (2017). Postpartum period and early motherhood. In M. Kryger, T. Roth, &W. Dement (Eds.), Principles and practice of sleep medicine (6th ed., pp. 1547Y1552). Philadelphia, PA: Elsevier.
• Sukumaran, S., Almon, R. R., DuBois, D. C., & Jusko, W. J. (2010). Circadian rhythms in gene expression: Relationship to physiology, disease, drug disposition and drug action. Advanced drug delivery reviews, 62(9-10), 904-917. https://doi.org/10.1016/j.addr.2010.05.009
• Şenol, V., Soyuer, F., AKÇA, R. P., & Argün, M. (2012). Adolesanlarda uyku kalitesi ve etkileyen faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi, 13(2), 93-104. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/161309
• Taşkın, L. (2011). Kadın sağlığına giriş. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Sistem Ofset Matbaacılık (10 nd ed, pp. 1-16). Ankara.
• Taşkın, L. (2016). Doğum Sonu Dönem. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. Özyurt Matbaacılık (13 nd ed, pp. 534-566). Ankara.
• Törüner, E.K., Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Göktuğ Yayıncılık (1 nd ed, pp. 980-981). Ankara.
• Troxel, W.M., Buysse, D.J., Monk, T.H., Begley, A., Hall, M. (2010). Does social support differentially affect sleep in older adults with versus without insomnia? J Psychosom Res, 69(5), 459-466. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2010.04.003
• Turek, F.W. (2011). Introduction: Master Circadian Clock and Master Circadian Rhythm. Principles and Practice of Sleep Medicine ( 5 nd ed). M.H. Kryger, T. Roth, W. C. Dement. St. Louis: Elsevier.
• Varghese, J., George, J., Gowda, Y.A. (2014). A Randomized control trial to determine the effect of foot reflexology on ıntensity of pain and quality of sleep in post caesarean mothers. IOSR J Nurs and Health Science, 3(1): 39-43. https://doi.org/ 10.9790/1959-03143943
• Vleeming, A., Albert, H. B., Östgaard, H. C., Sturesson, B., & Stuge, B. (2008). European guidelines for the diagnosis and treatment of pelvic girdle pain. European Spine Journal, 17(6), 794-819. https://doi.org/ 10.1007/s00586-008-0602-4
• Volkovich, E., Bar-Kalifa, E., Meiri, G., & Tikotzky, L. (2018). Mother–infant sleep patterns and parental functioning of room-sharing and solitary-sleeping families: a longitudinal study from 3 to 18 months. Sleep, 41(2), zsx207. https://doi.org/10.1093/sleep/zsx207
• Yaltkaya, K., Balkan, S., Oğuz, Y. (1996). Nöroloji Ders Kitabı. Palme Yayıncılık ( 2 nd ed., pp. 239-253). Ankara.
• Yang, C. L., & Chen, C. H. (2018). Effectiveness of aerobic gymnastic exercise on stress, fatigue, and sleep quality during postpartum: A pilot randomized controlled trial. International journal of nursing studies, 77, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2017.09.009
• Yıldız, H., & Küçükşahin, N. (2011). Kırsal bölgede annelerin doğum sonu yaşadıkları sorunlar ve bakım gereksinimleri. Turkish Journal of Family Practice/Türkiye Aile Hekimligi Dergisi, 15(4), 159-66.
• Zajac, A., Skowronek-Bała, B., Wesołowska, E., & Kaciński, M. (2010). Sleep paroxysmal events in children in video/polysomnography. Przegl Lek, 67(9), 762-9. https://europepmc.org/article/med/21387821