Hemşirelik ve Ebelik Öğrencilerinin Hasta Mahremiyeti Bilincine İlişkin Bilgi Ve Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 118 - 129, 25.08.2022

Arzu Bahar , Nilüfer Özgürbüz , Derya Taşkın Erdem , Gamze Hilalcan Dulkara

Öz

Amaç: Çalışmada, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) lisans eğitimi gören hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin mahremiyet bilincine ilişkin bilgi ve tutumlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirildi.
Yöntem: Tanımlayıcı türdeki çalışma 01.01.2021-01.04.2021 tarihlerinde iki vakıf üniversitesinin hemşirelik ve ebelik yüksekokullarında yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini 414 öğrenci oluşturmuş, veri toplama aracı olarak "Tanıtıcı Bilgi Formu" ve “Mahremiyet Bilinci Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler google forms aracılığı ile on-line olarak toplanmış ve SPPS 24.0 programı kullanılarak değerlendirildi.
Bulgular: Araştırmadaki öğrencilerin yaş ortalaması 20±2,40, %86,9’u kız, %57,5’i hemşirelik öğrencisidir. Öğrencilerin %58,5’i hasta hakları ve hasta mahremiyetine yönelik kurs ve seminerlere katılmamıştır ancak %66,7’si hasta hakları yönetmeliğinin mahremiyetle ilgili maddesini bilmektedir. Hemşirelik öğrencilerinin mahremiyet bilinci ölçeği toplam puan ortalaması 3,55±0,01 iken, ebelik öğrencilerininki 3,51 ±0,02 olarak saptanmış ve her iki grubun mahremiyet bilinci toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (p>0,05). Öğrencilerin mahremiyet bilincine ilişkin eğitime katılma durumu ile mahremiyet bilinci ölçeği toplam puan ortalaması karşılaştırıldığında, eğitime katılma durumlarının, mahremiyet bilinci ölçeğinden aldıkları toplam puan ortalamalarını anlamlı olarak yükselttiği saptanmıştır (p<0,05).
Sonuç: Öğrencilerin mahremiyet bilincine ilişkin eğitim almaları, mahremiyet bilinçlerini anlamlı olarak yükseltmektedir. Hemşirelik ve ebelik öğrencileri arasında yapılan mahremiyet bilincine ilişkin çalışmanın, sağlık bilimlerinde okuyan tüm öğrenci gruplarında yapılması, konuya ilişkin farkındalık yaratmak ve mahremiyet bilinçlerini arttırmak amacı ile, konuya yönelik eğitimler düzenlenmesi önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet bilinci, hemşirelik, ebelik, hasta hakkı

Kaynakça

• Aktan, G.G., Eşer, İ., & Kocaçal, E. (2019). Hemşirelerin hasta mahremiyetini koruma ve sürdürme durumları ile etkileyen faktörler. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi,16(4): 301-5.
• Akyüz, B.E. (2008). Ameliyat Olan Hastalarda Hemşirelik Bakım Uygulamalarının Mahremiyete/Kişisel Gizliliğe Etkileri Konusunda Algıları ve Hemşirelerin Görüşleri. Ankara Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Akyüz, E., & Erdemir, F. (2013). Surgical Patients and Nurses’ Opinions and Expectations About Privacy in Care. Nurs Ethics, 20(6): 660-671
• Aslan, F. E., Çınar, F., & Es, M. (2019). Cerrahi hemşirelerinin mahremiyet bilinçlerinin incelenmesi. Kocaeli Tıp Dergisi;8(3), 95-103.
• Bäck, E., & Wikblad, K. (1998). Privacy in hospital. Journal of Advenced Nursing, 27(5), 940-5. Belsey, A., & Chadwick, R. (1998). Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar. (Çev. N. Türkoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, s.110.
• Bilir, Ö., Şişmanlar, D., Ersunan, G., & Ayaz, T. (2015). Acil Servis Çalışanlarının Hasta Haklarına Bakışı. Konuralp Tıp Dergisi, 7(1), 28-33.
• Blightman, K., Griffiths, S. E,. & Danbury C. (2014) Patient confidentiality: when can a breachbe justified? Continuing Education in Anaesthesia, Critical Care & Pain, 14(2), 52-56.
• Buldan, Ö., & Arslan, S. (2021). Hemşirelik Öğrencilerinin Empati Düzeyi ile Mahremiyet Bilinci Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 13(2), 318-29.
• Candan, M.,& Bilgili, N. (2018). Hemşire ve Ebelerin Hasta Mahremiyetine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 34-43.
• Ceylan, S.S., & Çetinkaya, B. (2020). Attitudes towards gossip and patient privacy among pediatric nurses. Nursing Ethics, 27(1), 289-300.
• Çetinalp, H. (2022). Hasta mahremiyeti. Erişim adresi: https://www.ism.gov.tr/hastahaklari/makale/hastamahremiyeti.
• Çınar, İ. Ö., & Dağlı, F. (2021). Mesleki Uygulama Yapan Öğrencilerin Hasta Mahremiyetine İlişkin Görüşü. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics, 29(1), 78-85.
• Çobanoğlu, N. (2009). Kurumsal ve uygulamalı tıp etiği. Eflatun yayınevi, s. 147.
• Değirmen, N. (2014). Jinekoloji ve obstetride beden mahremiyeti: Kütahya örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Demir, H., Özyaral, O., Biçer, İ., & Aydın, O. A. (2021). Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin hasta mahremiyeti konusundaki tutumları. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 3(1), 23-30.
• Diler, R. (2014). Mahremiyet eğitimi ve önemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 69-98.
• Dinç, L. (2009). Hemşirelik Hizmetlerinde Etik Yükümlülükler. Hacettepe Tıp Dergisi, 40: 113-119
• Eyigun, N.K., & Yılmaz, N. (2019). Hastane Çalışanlarında Mahremiyet Bilincinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi. Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Fernandez, F.A., Basurto, H.S., Palmeiro, L.M., & García, D.V. (2019). Differences in professional values between nurses and nursing students: a gender perspective. International nursing review, 66(4):577-589.
• Hasta Hakları Yönetmeliği (2019). Erişim adresi: https://mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=4847&mevzuatTur=KurumVeKurulusYonetmeligi&mevzuatTertip=5.
• İzgi, M.C. (2009). Etik açıdan yaşlı mahremiyeti: Huzurevi örneğinde hizmet alanlar ve verenler açısından bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• İzgi, M.C. (2014). Mahremiyet kavramı bağlamında kişisel sağlık verileri. Türkiye Biyoetik Dergisi, 1(1),25-37
• Kaplan, S., Gürler, M., & Var, E. Ç. (2020). Hemşirelik erkek öğrencilerinin kadın sağlığı klinik öğrenme alanlarında yaşadıkları deneyimler: nitel bir çalışma. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(1), 149-160.
• Karaöz, S. (2000). Cerrahi hemşireliği ve etik, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 4(1), 9-15.
• Karro, J., Dent, A. W., & Farish, S. (2005). Patient perceptions of privacy infringements in an emergency department. Emergency Medicine Australasia, 17(2), 117–123.
• Keogh, B., Gleeson, M. (2006). Caring for female patients: The experiences of male nurses. British Journal of Nursing, 15 (21), 1172-1175.
• Kılınç, D. (2012)Anayasal bir hak olarak kişisel verilerin korunması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(3), 1089-1169).
• Kızılcık, Ö.K., Eyi, S., & Mayda, Z.(2020). Hemşirelik öğrencilerinin hasta mahremiyetini korumaya yönelik davranışlarının belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(2), 312-20.
• Kilpi-Leino H., Va¨ lima¨ ki M., Dassen T., Gasull M., Lemonidou C., Scotte A., & Arndt M. (2001) Privacy: a review of the literature. International Journal of Nursing Studies, 38(6), 663–671.
• Kucukkelepce, G. E., Kucukkelepce, D. S., & Aslan, S. (2021). Investigation of the Relationship between Nursing Students' Privacy Consciousness and Attitudes Towards Patient Privacy. International Journal of Caring Sciences, 14(3), 1713.
• Kulakaç, N., Uzun, C., Şahin B, Özkan, E., & Çilingir, D. (2021). Hemşirelik Bölümünde Öğrenim Gören Öğrencilerin Mahremiyet Bilinci. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 13(2), 330-7.
• Mersinlioğlu, G., & Öztürk, H. (2015) Acil Servise Başvuran Hastaların Hemşirelik Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeyi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(2), 70-82.
• Nayeri, N.D, & Aghajani, M. (2010). Patients' Privacy and Satisfaction in the Emergency Department: a Descriptive-Analytical Study. Nursing Ethics, 17(2), 167-77.
• Özata, M., & Kubilay, Ö. (2017). Sağlık Çalışanlarının Hasta Mahremiyeti Konusundaki Tutumlarının İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(1), 81-92.
• Öztürk, D., Eyüboğlu, G., & Göçmen Z. (2019). Mahremiyet Bilinci Ölçeği: Türkçe Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics, 27(1), 57-64.
• Öztürk, H., Özçelik, S. K., & Bahçecik, N. (2014). Hemşirelerin hasta mahremiyetine özen gösterme durumu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 30(3), 19-31.
• Parrott, R., Burgoon, J., Burgoon, M., & LePoire B. (1989). Privacy Between Physicians and Patients: More than a Matter of Confidentiality. Social Science and Medicine, 29(12),1381-1385.
• Schopp, A., Leino-Kilpi, H., Valimaki, M., Dassen, T., Gasull, M., Lemonidou, C., Scott, P.A., Arndt, M., & Kaljonen, A. (2003). Perceptions of Privacy in the Care of Elderly People in Fıve European Countries, Nursing Ethics, 10(1), 39-47.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, (2016), Sağlıkta Kalite Standartları (SKS) Hastane Seti, Versiyon 5.1, s:9, 1. Revizyon, 2. Baskı: Ankara.
• Tabata, N., & Hirotsune, S. (2014). Development of the privacy consciousness scale (PCS). Japanese Journal of Personality, 23(1), 49- 52.
• Taitsman, J.K., Grimm, C.M., & Agrawal, S. (2013). Protecting Patient Privacy and Data Security. The New England Journal Of Medicine, 368(11), 977-979.
• Tanılır, M.N. (2000). İnternet Suçları ile Mücadele Ederken Bireysel Mahremiyetin Korunması Hükümetin İkilemi. Erişim adresi: http://www.olympos.net/belgeler/bilisim-suclari/internet-suclari- ilemucadele-ederken-bireysel-mahremiyetin-korunmasi-hukum
• Tanrıkulu, F., Erol, F., Ziyai, N.Y., Gündoğdu, H., Karabulut, B., & Dikmen, Y. (2020). Hemşirelerin Hasta Mahremiyetini Gözetme Durumlarının İncelenmesi. Journal of Innovative Healthcare Practices, 1(1), 22-29.
• Yüksel M. (2003). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 58(1), 181-213.