Health Literacy and Health Anxiety Levels of 12th Grade Students in Konya

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 3, 462 - 479, 25.12.2024

Serkan Aksoy , Kemal Macit Hisar

Öz

In this study; It was aimed to examine the health literacy (SOY) and health anxiety (SA) levels of 12th grade students studying in high schools in Selçuklu district of Konya province and the relationship between them. Our cross-sectional study was conducted with 431 students studying in public and private high schools. Data were collected with socio-demographic information survey, Turkey Health Literacy Scale-32 (TSOY-32) and Health Anxiety Scale (SAÖ). As a result of our research, the average TSOY-32 scale score of the participants was calculated as 35.18±7.23 and it was seen that 60.6% of the students had an adequate/excellent SOY level. The students' average SA scale score was calculated as 17.07±7.57, and it was found that 63.1% had low, 35.5% had medium and 1.4% had high levels of SA. In science high schools where the level of SOY is observed to be problematic or limited, studies should be carried out on the reasons for this situation and programs to increase the level of SOY should be planned. In science high schools and vocational and technical anatolian high schools (MTAL) where SA levels are calculated to be highest, students in the risk group should be identified by guidance counselors and directed for professional support. It will be more permanent and efficient for individuals who are very concerned about their health or who have low SOY levels to obtain the education they need during childhood and adolescence

Anahtar Kelimeler

Adolescence Period, High School Students, Health Anxiety, Health Literacy

Konya’da 12. Sınıf Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Anksiyetesi Düzeyleri

Öz

Bu çalışmada; Konya ili Selçuklu ilçesinde bulunan liselerde eğitim gören 12. sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı (SOY) ve sağlık anksiyetesi (SA) düzeyleri ile bunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Kesitsel türde yapılandırdığımız çalışmamız, resmi ve özel liselerde eğitim gören 431 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Veriler sosyodemografik özellikler anketi, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32) ve Sağlık Anksiyetesi Ölçeği (SAÖ) ile toplanmıştır. Araştırmamızın sonucunda katılımcıların TSOY-32 ölçek puan otalaması 35.18±7.23 olarak hesaplanmış ve öğrencilerin %60,6 oranında yeterli/mükemmel SOY düzeyine sahip olduğu görülmüştür. Öğrencilerin SA ölçek puan ortalaması 17.07±7.57 olarak hesaplanmış, %63.1’inin düşük, %35..5’inin orta ve %1.4’ünün yüksek düzeyde SA’na sahip olduğu bulunmuştur. SOY düzeyinin sorunlu-sınırlı olduğu gözlenen fen liselerinde, bu durumun nedenlerine yönelik çalışmalar yapılarak, SOY düzeyini arttırmaya yönelik programlar planlanmalıdır. SA düzeyi en yüksek olarak hesaplanan fen liselerinde ve mesleki ve teknik anadolu liseleri (MTAL)’nde rehberlik öğretmenlerince risk grubundaki öğrenciler belirlenmeli ve profösyonel destek için yönlendirilmelidir. Sağlıklarıyla ilgili fazla kaygılı olan veya SOY düzeyi düşük olan bireylerin ihtiyaç duydukları eğitimi, çocukluk ve ergenlik dönemlerinde edinmeleri daha kalıcı ve verimli olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adölesan Dönem, Lise Öğrencileri, Sağlık Anksiyetesi, Sağlık Okuryazarlığı

Kaynakça

• Akyol Güner, T. (2022). Relationship Between Health Anxiety and Compliance Preventive Behaviors with Health Literacy in the COVID-19 Process. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 23-31. https://doi.org/10.34087/cbusbed.945431
• Aydemir, Ö., Kirpinar, İ., Sati, T., Uykur, B., & Cengisiz, C. (2013). Reliability and Validity of the Turkish Version of the Health Anxiety Inventory. Archives of Neuropsychiatry, 50(4), 325-331. https://doi.org/10.4274/npa.y6383
• Bahadir Yilmaz, E., Ayvat, İ., & Şiran, B. (2018). Hastanede Yatan Hastalarda Sağlık Anksiyetesi ile Sağlık Programlarını İzleme Motivasyonları Arasındaki İlişki. Fırat Tıp Dergisi, 23, 11-17. https://firattipdergisi.com/pdf/pdf_FTD_1076.pdf
• Baran Aksakal, F. N. (2019). Sağlık Okuryazarlığı Halk Sağlığının Temeli. In S. Özkan (Ed.), Saglik Okuryazarligi (1 ed., pp. 1-5). Türkiye Klinikleri.
• CDC. (2020). What Is Health Literacy? Centers for Disease Control and Prevention. Retrieved 02.05.2023 from https://www.cdc.gov/healthliteracy/learn/index.html
• Ceylan, D. (2018). Adolesanlarda Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve Özyeterlilik İlişkisinin Değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi, T.C. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Sağlık Uygulama Ve Araştırma Merkezi]. Ankara.
• Cohen, J. (1992). A Power Primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155-159. https://doi.org/10.1037//0033-2909.112.1.155
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2022). Retrieved 12.05.2023 from https://l24.im/qcx8Y
• Daniel, W. W., & Cross, C. L. (2013). Biostatistics: A Foundation for Analysis in the Health Sciences (10 ed.). John Wiley and Sons.
• Değerli, H., & Tüfekçi, N. (2018). Toplumun Sağlık Okuryazarlık Düzeyinin Belirlenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 467-488. https://doi.org/10.33692/avrasyad.510093
• Doherty-Torstrick, E. R., Walton, K. E., & Fallon, B. A. (2016). Cyberchondria: Parsing Health Anxiety From Online Behavior. Psychosomatics, 57(4), 390-400. https://doi.org/10.1016/j.psym.2016.02.002
• Hayran, M., & Hayran, M. (2018). Sağlık Araştırmaları İçin Temel İstatistik. Omega Araştırma Organizasyon Eğitim Danışmanlık Ltd. Şti.
• HLS-EU-CONSORTIUM. (2012). Comparative Report of Health Literacy in eight EU member states. The European Health Literacy Survey HLS-EU (second revised and extended version). https://l24.im/YhWtAs Karaca, F. (2003). Dindarlığın Fonksiyonelliği Üzerine. Dini Araştırmalar, 6(16), 75-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/da/issue/4453/61335
• Karaçadır, V., & Çelik, R. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Kaygı Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 225-238. https://doi.org/10.33692/avrasyad.543752
• Karapıçak, Ö. K., Aktaş, K., & Aslan, S. (2012). Panik bozukluğunda sağlık kaygısı envanteri (haftalık kısa form) Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 15(1), 41-48. https://jag.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_15_1_41_48.pdf
• Kickbusch, I., Pelikan, J. M., Apfel, F., & Tsouros, A. D. (2013). Health literacy : the solid facts. Copenhagen.
• Koçak, K., & Demir, L. (2019). Adölesanlarda Sağlık Okuryazarlığı ile Riskli Sağlık Davranışları Arasındaki İlişki [Yükseklisans Tezi, 3. International 21. National Public Health Congress]. Antalya.
• KonyaİlMEM. (10/2022). Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden resmi yazışma ve izin ile okul ve öğrenci bilgileri edinilmiştir.
• Biçer, E. B., & Malatyalı, İ. (2018). Sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 17(2), 1-15.
• Naing, L., Winn, T., & Nordin, R. (2006). Pratical Issues in Calculating the Sample Size for Prevalence Studies. Archives of Orofacial Sciences, 1, 9-14.
• Nakayama, K., Yonekura, Y., Danya, H., & Hagiwara, K. (2022). Associations between health literacy and information-evaluation and decision-making skills in Japanese adults. BMC Public Health, 22(1), 1473. https://doi.org/10.1186/s12889-022-13892-5
• Oğulluk, Z. A. (2019). Sosyodemografik Özellikler ile Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Sağlık Anksiyetesi Üzerine Etkisinin Araştırılması [Tıpta Uzmanlık Tezi, T.C. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi]. Ankara.
• Okyay, P., & Abacıgil, F. (2016). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması (1 ed.). T.C. Sağlık Bakanlığı yayın no:1025.
• Gül, A. İ., Özdemir, T., , & Börekci, E. (2016). Health Anxiety Levels in Patients Admitted to Internal Medicine Outpatient Clinic for Several Times. Journal of Clinical and Analytical Medicine, 7(4), 437-439. http://search/yayin/detay/209370
• Özkan, S., Baran Aksakal, F. N., Çalışkan, D., Uğraş Dikmen, A., Tüzün, H., Taşçı, Ö., & Ceylan Ünal, S. (2018). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörleri Araştırması. Özyurt Matbaacılık.
• Pargament, K. I. (2003). Tanrım Bana Yardım Et: Din Psikolojisi Açısından Başa Çıkmanın Teorik Çatısına Doğru. Tabula Rasa, 3(9), 207-238.
• Rastgele Seçici. Retrieved 03.05.2023 from https://tr.rakko.tools/tools/91/
• ResmiGazete. (30/3/2012). T.C. Milli Eğitim Temel Kanunu, Geçici Madde 3 – Ek: 30/3/2012 - 6287/11 md. (1739). Retrieved from https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1739.pdf
• Rosenthal, R., & Rosnow, R. L. (2008). Essentials of Behavioral Research: Methods and Data Analysis (Third ed.). McGraw-Hill.
• Salkovskis, P. M., Rimes, K. A., Warwick, H. M., & Clark, D. M. (2002). The Health Anxiety Inventory: development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychol Med, 32(5), 843-853. https://doi.org/10.1017/s0033291702005822
• Smith, S. G., Curtis, L. M., Wardle, J., von Wagner, C., & Wolf, M. S. (2013). Skill set or mind set? Associations between health literacy, patient activation and health. Public Library of Science, 8(9), e74373. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0074373
• Şengül, F. (2007). Dindarlık ve Ruh Sağlığı İlişkisi [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. İstanbul.
• T.C.MEB. (2021). Haftalık Ders Çizelgeleri, Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgelerinde Değişiklik Yapılması, Sayı:45. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Retrieved from https://ttkb.meb.gov.tr/www/haftalik-ders-cizelgeleri/kategori/7
• Tanis, M., Hartmann, T., & Te Poel, F. (2016). Online health anxiety and consultation satisfaction: A quantitative exploratory study on their relations. Patient education and counseling, 99(7), 1227-1232. https://doi.org/10.1016/j.pec.2016.01.021
• Tanrıöver, M. D., Yıldırım, H. H., Ready, F. N. D., Çakır, B., & Akalın, H. E. (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması (1 ed.). Sağlık-Sen Yayınları.
• Tezcan, S. G. (2017). Temel Epidemiyoloji. Hipokrat Kitabevi.
• Tözün, M., & Sözmen, M. K. (2014). Halk sağlığı bakışı ile sağlık okuryazarlığı. Smyrna Tıp Dergisi, 48-54.
• TÜİK. (2022). İstatistiklerle Çocuk. Türkiye İstatistik Kurumu. Retrieved 12.03.2023 from https://l24.im/0NgKZFb
• Uçar, M., Sarp, Ü., Karaaslan, Ö., Gül, A. I., Tanik, N., & Arik, H. O. (2015). Health anxiety and depression in patients with fibromyalgia syndrome. The Journal of international medical research, 43(5), 679-685. https://doi.org/10.1177/0300060515587578
• Ünalan, E. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Ruh Sağlığı, Sağlık Kaygısı ve Sağlık Davranışları Arasındaki ilişkiler [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. İstanbul.
• WHO. (2016 ). Promoting health in the SDG's. Policy Brief Health Literacy 9th Global Conference on Health Promotion, Shangai, China. https://apps.who.int/iris/handle/10665/259183.
• Yılmaz Güven, D., Bulut, H., & Öztürk, S. (2018). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 7, 400. https://doi.org/10.7596/taksad.v7i2.1511
• Yurtsever, S., & Çavuşoğlu, E. (2022). Hemşirelik Bölümü Öğrencilerinin Sağlık Algıları ve Sağlık Anksiyeteleri Arasındaki İlişki: Tanımlayıcı Bir Çalışma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 14(1), 171-178. https://doi.org/10.5336/nurses.2021-83120
• Zincir, S. B., Sunbul, M., Sunbul, E. A., Dalkilic, B., Cengiz, F., Kivrak, T., & Durmus, E. (2014). Evaluation of alexithymia, somatosensory sensitivity, and health anxiety levels in patients with noncardiac chest pain. Biomed Research International, 1-6. https://doi.org/10.1155/2014/896183