The Reflections of Refet Pasha's Political Discourses in the National and Foreign Press in the Abolition of The Sultanate

Yıl 2022, , 996 - 1015, 22.12.2022

Seher Akça

https://doi.org/10.21551/jhf.1208627

Öz

The military phase of the National Struggle was concluded with victory in 1922. On the Western Front the Turkish Army, which moved forward with the Battle of Sakarya, achieved a decisive victory in August 1922 with the Great Offensive and the Battle of the Commander-in-Chief. The next process will be the crowning of military victory with diplomatic victory; this victory will be won with the Mudanya Armistice and the Lausanne Peace Agreement.
The Mudanya Armistice ended the war between the Turkish-Greek forces and laid the groundwork for a future peace agreement. According to the terms of the armistice, the most important issue was the gradual evacuation of Eastern Thrace, including Edirne, by the Greek forces and the allies, and its surrender to the Ankara Government. Ankara Government assigned Refet Pasha to take over Thrace; He also gave him the authority to represent the Ankara Government in Istanbul.
In this study, the speeches of Refet Pasha, who was officially appointed by the Grand National Assembly of Turkey, about the sultanate administration in Istanbul and his attitudes and behaviors before the sultanate-caliphate authorities will be will be evaluated in terms of their place in the abolition of the sultanate and the reflections of this process in the domestic and foreign press.

Anahtar Kelimeler

Refet Pasha, Istanbul, Sultanate, British Press

Saltanatın Kaldırılması Sürecinde Refet Paşa’nın Siyasal Söylemlerinin İç ve Dış Basında Yansımaları

Öz

Milli Mücadelenin cephelerde yürütülen askeri safhası, 1922 yılında zaferle sonuçlandırılmıştır. Batı Cephesinde Sakarya Savaşı’yla ileri harekâta geçen Türk Ordusu, Ağustos 1922’de Büyük Taarruz ve Başkomutan Meydan Muharebesi ile kesin zafere ulaşmıştır. Bundan sonraki süreç, askeri zaferin diplomasi zaferiyle taçlandırılması olacak; bu zafer de, Mudanya Mütarekesi ve Lozan Barış Anlaşması ile kazanılacaktır.
Mudanya Mütarekesi, Türk-Yunan kuvvetleri arasındaki filli savaş durumuna son vermiş ve ileride yapılacak barış anlaşmasına zemin hazırlamıştır. Mütareke hükümleri gereğince en önemli husus ise, Edirne dâhil olmak üzere Doğu Trakya’nın kademeli olarak Yunan kuvvetleri ve müttefikler tarafından boşaltılması, Ankara Hükümetine teslim edilmesi olmuştur. Ankara Hükümeti Refet Paşayı Trakya’yı teslim almakla görevlendirmiş; kendisine, Ankara Hükümetini İstanbul’da temsil etme yetkisini de vermiştir.
Bu çalışmada TBMM tarafından resmi olarak görevlendirilen Refet Paşa’nın İstanbul’da saltanat idaresine yönelik nutukları ve saltanat-hilafet makamları nezdinde takındığı tutum ve davranışları, saltanatın kaldırılma sürecindeki yeri ve bu sürecin iç ve dış basında yansımaları itibariyle değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Refet Paşa, İstanbul, Saltanat, İngiliz Basını

Kaynakça

• AKIN, Veysi, “Mudanya Mütarekesi ve Trakya’nın Kurtuluşu”, Türkler, C. 16, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
• ASLAN, Betül, “İstanbul’da Türkiye Büyük Millet Meclisi İdaresinin Kurulması”, Türkler, C. 16, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
• AYBARS, Ergün, “Millî Mücadele’de İngiliz Basını”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. IV, Sayı 12, Temmuz 1988.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Tek Adam, C.III, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999.
• AYDOĞAN, Erdal, “Tümgeneral Arif Hikmet Gerçekçi’nin Günlüğünde Refet Paşanın İstanbul’a Gidişi, Karşılanması ve İstanbul›daki İlk Günleri”, Atatürk Yolu, Sa:27-28, Mayıs-Kasım 2001.
• ÇOKER, Fahri, Türk Parlamento Tarihi, Millî Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem (1919-1923), C. III, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayını, Ankara 1995.
• ERGİN Fahri, “Vahdettin’in Kaçışı ve Sonrası”, Yakın Tarihimiz, C.III, Sa:39, 22 Kasım 1962.
• GENTİZON, Paul, Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu, Çev: Fethi Ülkü, Bilgi Yay., Ankara 1995.
• JAESCHKE, Gotthard, Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, C. II, TTK Yay., Ankara, 1989.
• JAESCHKE, Gotthard, Kurtuluş Savaşı İle İlgili İngiliz Belgeleri, Çev: Cemal Köprülü, TTK Yay., Ankara 1991.
• KANDEMİR, Feridun, “Refet Paşa İstanbul’da”, Yakın Tarihimiz, C. III, Sa:35, 25 Ekim 1962.
• MANGO, Andrew, Atatürk, Çev: Füsun Doruker, 1. Basım, Sabah Yay, İstanbul, 2000.
• ÖZALP, Kazım, Milli Mücadele 1919-1922, C. I, TTK Yay., Ankara, 1998.
• ÖZDEMİR, Mehmet, “Kurtuluş Savaşında Bir Diplomasi Zaferi: İstanbul’un Teslim Alınması”, Türkler, C. 16, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002.
• ULUĞ Hakkı Naşit, Siyasi Yönleriyle Kurtuluş Savaşı, Milliyet Yay., İstanbul ,1973
• UNAT, Faik Reşit, “Anadolu Hükümeti Temsilcisi Refet Paşa İstanbul’da”, Yakın Tarihimiz, C. IV, Sa:51, 14 Şubat 1963.