Sancılı Yıllar: Yerel Basına Göre İkinci Dünya Savaşı’nın Muğla’ya Yansıması

Yıl 2023, , 88 - 107, 30.03.2023

Bayram Akça

https://doi.org/10.21551/jhf.1250595

Öz

1933 yılında Almanya’nın, İkinci Dünya Savaşı sonrası imzaladığı Versay Antlaşması’nı tanımaması ve ardından da 1939 yılında Çekoslovakya’yı işgal etmesi hem Avrupa ülkelerini hem de Türkiye’yi endişelendirmiştir.1940 yılında İtalya’nın önce savaşa girmesi ardından da Yunanistan’a saldırması savaşın Balkanlara ve Ege Adalarına yayılmasına neden olmuştur.1941 yılında Yunanistan, İtalyan yayılmasını durdurmuş, ancak defa da Almanlar önce Balkanları sonra da Yunanistan ve Ege Adalarını işgal etmiştir. Almanlar Balkanlar ve Yunanistan’ı işgal ettikten sonra savaşa girmesi konusunda Türkiye’ye baskı yapmıştır. Ancak bu konuda başarılı olamamıştır. 1942 yılından itibaren bu defa müttefikler Casablanka, Tahran, Kahire ve Yalta Konferansları sırasında savaşa girmesi konusunda Türkiye’ye baskı yapmıştır. Türkiye bu baskılara direnmiş ve savaşa girmemiştir. Ancak 1945 yılında toplanan Yalta Konferansı’ndan sonra Türkiye, Almanya ve Japonya’ya savaş ilan ederek müttefik devletlerin yanında yer almıştır. Böylece Türkiye 5 Mart 1945 tarihinde toplanan San Fransisko Konferansı’na katılan Türkiye Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında yerini almıştır.
Bu çalışmada, Türkiye’de İkinci Dünya Savaşı’ndan en fazla etkilenen illerden birisi olan Muğla İlinde yaşanan olaylar 1939-1945 yılları arası yayınlanan yerel basın takip edilerek ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, 1939 yılında savaşın başlaması üzerine Muğla’da Valilik tarafından korunma tatbikatları yapılmış sonra savaşın Yunanistan ve Ege Adaları’na yayılması üzerine ışık karartma gibi korunma tedbirleri uygulanmıştır. Diğer yandan savaşın Ege adalarına yayılmasından sonra Muğla İli birçok bombalama, vapur batırma v.b tecavüz olaylara maruz kalmıştır. Ancak savaş sırasında Muğla İli’nin yaşadığı en önemli olay Ege Adalarının önce İtalyanlar, sonra Almanlar ve daha sonra da İngilizler tarafından bombalanması üzerine buradaki birçok sivil ve asker daha güvenli bir yer olan Muğla İline göç etmiştir. Ayrıca bu çalışmada İkinci Dünya savaşı sırasında dönemin Hükümeti tarafından acil askeri ihtiyaçları karşılamak için çıkarılan Varlık Vergisi’nin Muğla İlinde uygulanışı hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muğla, Yerel Basın, II. Dünya Savaşı

Years of hardship: Reflection of The the Second World War over Muğla Province according to the Local Press

Öz

Germany's refusal to recognize the Treaty of Versailles, which it signed after the Second World War, in 1933, and then its invasion of Czechoslovakia in 1939 worried both European countries and Turkey. In 1940, Italy first entered the war and then attacked Greece. This caused the war to spread to the Balkans and the Aegean Islands. In 1941, Greece stopped the Italian expansion, but the Germans first occupied the Balkans, then Greece and the Aegean Islands. After the Germans invaded the Balkans and Greece, they put pressure on Turkey to enter the war. However, he was not successful in this regard. Since 1942, this time the Allies put pressure on Turkey to enter the war during the Casablanca, Tehran, Cairo and Yalta Conferences. Turkey resisted these pressures and did not enter the war. However, after the Yalta Conference convened in 1945, Turkey declared war on Germany and Japan and sided with the allied states. Thus, Turkey participated in the San Francisco Conference held on March 5, 1945 and took its place among the founding members of the United Nations.
In this study, the events in Muğla Province, one of the provinces most affected by the Second World War in Turkey, were striven to be revealed by following the local press published between 1939-1945. In this context, upon the commence of the war in 1939, protection exercises were carried out by the Governor's Office in Muğla, and after the extension of the war to Greece and the Aegean Islands, protection measures such as light dimming were implemented. On the other hand, after the war spread to the Aegean islands, Muğla Province was exposed to many bombings, sinking of ships, rapes etc. However, the most important event that Muğla Province experienced during the war was that the Aegean Islands were bombed first by the Italians, then by the Germans, and then by the British, and many civilians and soldiers migrated to Muğla Province, which was a safer place. In addition, in this study, detailed information is given about the implementation of the Wealth Tax, which was issued by the Government of the period during the Second World War to meet the urgent military needs, in Muğla Province

Anahtar Kelimeler

Second World War, Mugla Province, Local Press

Kaynakça

• Akça, Bayram, “İkinci Dünya Savaşında Muğla”, Askeri Tarih Bülteni, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayınları, Yıl.25, Sayı.49, Ankara, Ağustos 2000.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi,( 1914-1990), Cilt. I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara,1992.
• Berber, Onur ve Metin Menekşe, “Unutulmuş veya Unutulmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Meslekleri İcra Eden Ustaların Karşılaştıkları Sorunlara Dair Bazı Tespitler: Muğla Kent Merkezi Örneği”, Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildiri Tam Metin Kitabı, Cilt: 3, (Editörler: M. Fatih Sansar vd.), Asos Yayınevi, İzmir 2022, s.284-312.
• Briggs, Asa- Clavin, Patricia, Modern Europe (1789-1989), Longman Limited, Edinburg-United Kingdom, 1997.
• Çam, Yusuf, “İkinci Dünya Savaşında Türkiye’ye Göçler”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri, İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye,(20-22 Ekim 1997 İstanbul), Ankara, 1999,s.312-313.
• Esmer, Ahmet Şükrü-Sander, Oral, “İkinci Dünya savaşında Türk dış Politikası”, Olaylarla Türk Dış Politikası(1919-1995), Siyasal Kitapevi, Ankara,1996.
• Gönlübol, Mehmet v. d, “ 1919-1938 Yılları Arasında Türk Dış Politikası”, Olaylarla Türk Dış Politikası(1919-1995), Siyasal Kitapevi, Ankara,1996.
• Karpat, Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, İstnbul,1996.
• Menekşe, Metin, “Mora Müslümanlarının Hazin Hikâyesi: İsyan, Zorunlu Göç ve İskân (1821-1832) Sürecine Genel Bir Bakış”, Tarih Okulu Dergisi/Journal of History School, Yıl: 13, Sayı: XLV, Nisan 2020, s. 784-832.
• Menekşe, Metin, “Girit Müslümanlarının İskân Yerlerinde Karşılaştıkları Kültürel Uyum ve Toplumsal Kabul Sorunu: Ana Dilde Yabancılık”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 19(30), (2021), s. 1-50.
• Menekşe, Metin, “Osmanlı’da Balkan Göçlerinin Sosyo-Psikolojik Boyutu Üzerine Bir İnceleme: “Bir Ayrılık, Bir Yoksulluk, Bir Ölüm””, Uluslararası Göç Çalışmaları Kongresi (20-22 Mayıs 2021,Ankara/Turkey) Tam Metin Kitabı, (Editors: Meryem Bulut, Ceren Aksoy Sugiyama, Kadriye Şahin), Bidge Publications, Ankara 2021, s. 276-294.
• Soysal, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları,(1920-1945), I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,1983.
• Türkmen, Zekeriya , “Türk Basınında Çıkan Haberlere Göre İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye Cumhuriyetini Savaş Ortamına Çekme Gayretleri”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri, İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye,(20-22 Ekim 1997 İstanbul), Ankara, 1999,s.111.
• Üçok, Coşkun, Siyasi Tarih Dersleri, İstanbul,1995.