Maraş’ta Vatan Cephesi (12 Temmuz 1958-27 Mayıs 1960)

Yıl 2020, , 641 - 666, 22.06.2020

Erhan Alpaslan , M. Can Göktürk

https://doi.org/10.21551/jhf.746774

Öz

1950 genel seçimleriyle iktidara gelen Demokrat Parti (DP), 1954 seçimlerinden de başarıyla çıkmıştır. 1957 seçimlerinden sonra yurt genelinde iktidar-muhalefet ilişkilerinde cepheleşme eğilimleri başlamıştır. İktidarın özellikle 1958’de uyguladığı ekonomik politika, geçim sıkıntısının başlamasına neden olmuştur. Bu durum muhalefeti de harekete geçirmiştir. Ekim 1958 yılından itibaren muhalefet partileri de Demokrat Parti’ye karşı ortak hareket etme kararı alarak birleşmişlerdir. Bu siyasi birliktelik karşısında Adnan Menderes, muhalefete karşı kendi taraftarlarını ve tüm vatandaşı “Vatan Cephesi” adı altında birleşmeye çağırmıştır. Yurt genelinde olduğu gibi Maraş’ta da Demokrat Parti il ve ilçe teşkilatının etkili çalışmasıyla Vatan Cephesine yoğun katılımlar meydana gelmiştir. Maraş’ta DP’ye ve Vatan Cephesine yönelik katılımlar, Maraş’ın yerel gazetelerinden Demokrasiye Hizmet, Kahramanyurt ve Halk Postası’nda isim listesi halinde DP’ye iltihaklar başlığıyla duyurulmuştur.
Bu makalede 12 Temmuz 1958 tarihinde oluşum süreci başlayan ve 27 Mayıs askeri müdahalesi ile sona eren Vatan Cephesinin Maraş’taki il ve ilçe teşkilatlanması; Cumhuriyet Arşivi belgeleri ve dönemin basın-yayın organlarında bu konuda yer alan haber ve yazılardan istifade edilerek bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maraş, Vatan Cephesi, İltihak, Demokrat Parti, Muhalefet

Vatan Cephesi (Homeland Front) in Maras (July 12, 1958 - May 27, 1960)

Öz

The Democrat Party (DP), which came to power with the 1950 General Elections, also succeeded in the 1954 elections. After the 1957 elections, Confrontations started in government and opposition relations throughout the country. The economic policy implemented by the government in 1958 led to the start of financial difficulties. This situation triggered the opposition. In October 1958, opposition parties decided to act jointly against the Democrat Party. On the other hand, Adnan Menderes who leader of Democrat and Prime Minister called on his opponents and all citizens to unite under the name of Vatan Cephesi (Homeland Front) against the opposition. With the effective works of the Democrat Party provincial and district organization in Maras, crowded masses have joined the Vatan Cephesi. Participations to the DP and Homeland Front in Maras were announced under the heading “Participation to the DP” in the local newspapers of “Demokrasiye Hizmet”, “Kahramanyurt” and “Halk Postası”. In this article, the organization of the province and district of Vatan Cephesi in the Maras, which formation process started on July 12, 1958 and ended with the military intervention on May 27, was evaluated by using the news and articles in the Republic Archive Documents and the media in the period.

Keywords: Maras, Vatan Cephesi ((Homeland Front), Cooperation, Opposition.

Anahtar Kelimeler

Maras, Vatan Cephesi ((Homeland Front), Cooperation, Opposition

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (CCA) CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-142.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-141.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-433.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-429.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-428.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-139.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-404.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-399.
• CCA, Fon Kodu:010. 09. Yer No: 218.677.1-419.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-403.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-402.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-397
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-395.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-392.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-135.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-134.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-133.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-132.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-131.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-130.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-137.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-129.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-212.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-204.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-205.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-349.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-348.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-347.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-345.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-344.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-343.
• CCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 218.677.1-340.
• Gazeteler Vatan, Yıl:14, Sayı: 4660, 3 Mayıs 1954.
• Vatan, Yıl: 18, Sayı: 5902, 28 Ekim 1957.
• Cumhuriyet, Yıl: 22, Sayı:7682, 7 Ocak 1946.
• Cumhuriyet, Yıl:22, Sayı:7683, 8 Ocak 1946.
• Kahramanyurt, Yıl: 10, Sayı:2573, 15 Eylül 1958.
• Kahramanyurt, Yıl: 10, Sayı: 2593, 6 Ekim 1958.
• Kahramanyurt, Yıl: 10, Sayı: 2600, 14 Ekim 1958.
• Kahramanyurt, Yıl: 10, Sayı: 2638, 27 Kasım 1958.
• Kahramanyurt, Yıl: 10, Sayı: 2616, 27 Ekim 1958.
• Halk Postası, Yıl:5, Sayı: 1288, 9 Mayıs 1958.
• Halk Postası, Yıl: 5,Sayı :1289, 10.Mayıs 1958.
• Halk Postası, Yıl: 5, Sayı: 1308 3 Nisan 1958.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1517, 17 Şubat 1959.
• Halk Postası, Yıl: 5, Sayı: 1486, 9 Ocak 1959.
• Halk Postası, Yıl: 5, Sayı: 1495, 20 Ocak 1959.
• Halk Postası, Yıl: 5, Sayı: 1502, 28 Ocak 1959,
• Halk Postası, Yıl: 5, Sayı: 1507, 3 Şubat 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1959, 7 Mayıs 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1583, 15 Mayıs 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1584, 16 Mayıs 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1588, 21 Mayıs 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1591, 25 Mayıs 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1661, 19 Ağustos 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1660, 18 Ağustos 1959.
• Halk Postası, Yıl: 6, Sayı: 1815, 30 Ocak 1960.
• Halk Postası, Yıl: 7, Sayı: 1846, 9 Mart 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2617, 6 Ocak 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2633, 13 Ocak 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2650, 2 Şubat 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2657, 10 Şubat 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2667, 23 Şubat 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2671, 27 Şubat 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2678, 6 Mart 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2679, 8 Mart 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2702, 7 Nisan 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2734, 14 Mayıs 1960.
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2735, 15 Mayıs 1960;
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2736, 17 Mayıs 1960;
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2737 18 Mayıs 1960;
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı:34/2738 19 Mayıs 1960;
• Demokrasiye Hizmet, Yıl: 10, Sayı: 34/2739 20 Mayıs 1960
• Kitaplar ve Makaleler
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, 1990, s. 9-624.
• Ahmad, Feroz ve Ahmad, B. Turgay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1976, s. 66-185.
• Burçak, S. Rıfkı, On Yılın Anıları (1950-1960), Nurol Matbaacılık, Ankara 1998, s. 605-606.
• Yeşil, Ahmet, Türkiye’de Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş, Kültür Bakanlığı, Ankara, 2001, s. 161-163.
• Yücel, M. Serhan, Demokrat Parti, Ülke Kitapları, İstanbul 2001, s. 138.
• Tuna, Işık, Uşakta Vatan Cephesi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.100, C.35, Güz 2019, s. 623.
• Arcayürek, Cüneyt, Yeni İktidar, Yeni Dönem (1951-1954), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1985, s. 63-67.
• Aslan, Zehra, “Trabzon’da Vatan Cephesi (12 Ekim 1958-27 Mayıs 1960)”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S.129, C.36, Kış 2013, s. 130.
• Elif, Ayşe, Kaya, Emre ve Avşar, Zakir, “Demokrat Partinin Sivil Toplum Üzerinden Siyasal İletişim Denemesi: Vatan Cephesi Örneği”, The Journal of AcademicSocialScience Studies, Volume 6, Issue 2, February 2013, s. 401-402.
• Şavkılı, Cengiz ve Akyıldız, Ali, “Demokrat Parti Dönemi Maraş Basını” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.16, C.2, 2019, s. 767.
• Sunar, İlkay, Demokrat Parti ve Popülizm, CDTA, C.8, İstanbul 1983, s. 2083.
• Teziç, Erdoğan, 100 Soruda Siyasi Partiler, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1976, s. 276-279.
• Yıldırmaz, Sinan, Vatan Cephesi: Demokrat Parti’nin Politik Meşruiyet Krizi ve Toplumsal Muhalefeti Kontrol Altına Alma Çabası, Türkiye’de Siyasal Muhalefet 1923-1980 Makaleler, Der. Ayşegül Komsuoğlu, Bengi Yayınevi, İstanbul 2008, s. 275.
• Zürcher, J. Eric, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çev. Yasemin Saner Gönen, İletişim Yayınları, İstanbul 1995, s. 248-250.
• Erdoğan, İ. Dilşen, “Güç Birliği Karşısında Adnan Menderes’in Siyasi Manevrası: Vatan Cephesi (Manisa Örneğinde)”, Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, C. 2, S. 19, Kış 2020, s. 1915.
• Uyar, Hakkı, Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek Vatan Cephesi, Büke Yayınları, İzmir 2001, s. 23.
• Tezler Aydın, Ayşe, Celal Bayar Dönemi Genel Seçimleri ve TBMM (1950-1960), (Basılmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2010, s. 210-401.
• Yetim, Fahri, Ulus ve Zafer Gazetelerinin Karşılaştırmalı İncelemeleri (1957-1960), (Basılmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006, s. 65.
• Tokmak, Mustafa, Basın-İktidar İlişkileri Çerçevesinde Demokrat Parti ve Ankara Radyosu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara 2007, s. 77-80.
• İnternet http://www.ysk.gov.tr/tr/1950-1977-yillari-arasi-milletvekili-genel-secimleri/3007 Erişim Tarihi: 03.04.2020.