Mehmet Ali Sorunu Süreci Boyunca II Mahmud ve Diplomatları

Yıl 2020, , 1312 - 1324, 28.12.2020

Serkan Demirbaş

https://doi.org/10.21551/jhf.825539

Öz

Mehmet Ali Sorunu Osmanlı İmparatorluğunun 19. Yüzyılda karşılaştığı en büyük sorunlardan bir tanesidir. Asi valisine karşı alınan birkaç mağlubiyetten sonra, II Mahmud ve devlet adamları için tek kurtuluş yolu diplomasiyi kullanmaktı. Bu yüzden Osmanlıların bu yıkıcı sorun karşısında diplomatik olarak ne yaptıklarını incelemeden, dönemi doğru bir şekilde anlamak mümkün değildir. Bu makalede, bu inceleyiş, II. Mahmud’un önceden tasarlanmış ve planlanmış diplomatik manevraları perspektifinden yapılacaktır; ki II. Mahmud’un bu aşikar planı sayesinde Avrupadaki Mehmet Ali sorunu ile ilgili diplomatik atmosfer Osmanlı İmparatorluğunun lehinde bir değişim yaşamıştır. II Mahmud’un en yetenekli diplomatlarının, hükümdarlarının planlarını hayata geçirmek için Avrupanın farklı şehirlerinde, özellikle Londra’da, gösterdikleri çabalar da bu inceleyişe dahildir. Bu makale buna yoğunlaşmaktadır çünkü bu konuyu orjinal Osmanlı dökümanlarını kullanarak incelemek, Mahmud ve diplomatlarının bu büyük sorunu çözmek için sergiledikleri coşkun çabayı meydana çıkaracaktır. Bu sebeple bu çalışma, bu çok önemli diplomatik sürecin bir parçasını, 1835-1836, bugüne kadar ihmal edilmiş Osmanlı dökümanlarını da kullanarak, çokça ihmal edilmiş Osmanlı bakış açısından bir okuma denemesidir.

Anahtar Kelimeler

II. Mahmud, Osmanlı Diplomatları, Osmanlı-Avrupa İlişkileri, Osmanlı-İngiltere İlişkileri, Mehmet Ali Sorunu

Mahmud II and His Diplomats During The Mehmet Ali Problem

Öz

Mehmet Ali Problem was one of the biggest problem the Ottoman Empire faced in the nineteenth century. After some military defeats against his rebel governor, the only salvation way was using diplomacy for Mahmud II and his statesmen. Thus, without examining in detail what the Ottomans did diplomatically during this devastating problem, it is impossible a proper understanding this vital period. In this article, this will be done from the point of view of Mahmud’s deliberate and purposeful diplomatic manoeuvres and through these, his self-evident plan, which was to change the diplomatic atmosphere in Europe with respect to Mehmet Ali problem to one that was in favour of assisting the Ottoman Empire. This includes the efforts of his most capable diplomats’ in various European cities, particularly London, to implement their sovereign’s plan. This article focused this because examination of this topic with use of the original Ottoman documents, revealed that Mahmud and his diplomats made vigorous efforts to resolve their enormous problem. Thus this study is an attempt to read one part of this vital diplomatic period, particularly 1835-1836, from the much-neglected Ottoman perspective, based on the hitherto overlooked Ottoman documents.

Anahtar Kelimeler

Mahmud II., Ottoman Diplomats, Ottoman-Europe Relations, Mehmet Ali Problem, Ottoman-England Relations

Kaynakça

• Bailey, F. E. British Policy and the Turkish Reform Movement. (New York: 1970).
• Fatih Gencer, “İbrahim Paşa’nın Anadolu’yu İstilası”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol. 9, no. 42.S
• F.S. Rodkey, Conversations on Anglo-Russian Relations in 1838, The Englis Historical Review, Vol. 50, No. 197 (Jan., 1935), p.120.
• G.H. Bolsover, David Urquhart and the Eastern Question, 1833-1837: A Study in Publicity and Diplomacy, Vol: VIII, The Journal of the Modern History, (1936), p. 463.
• Hayrettin Pınar, Mehmed Ali Paşa İsyanı ve Metternich’in Osmanlı Siyaseti, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Vol. 11, No. 2.
• Herbert C. F. Bell, Lord Palmerston, Vol: I, (London, Longmans Green, 1936), p. 280.
• John Charmley, Palmerston: Artful Dodger or Babe of Grace, in The Makers of British Foreign Policy, T.G. Otte (ed.), ( London: 2002),
• M. Lamb, The International History Review, Vol. 15, No. 2 (May, 1993), p. 239.
• Reşat Kaynar, Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, (Ankara: 2010).
• Rodkey, F.S. ‘Lord Palmerston and the Rejuvenation of Turkey: 1830-1841’ in The Journal of Modern History, vol.2, no.2 (1930), pp. 193-225.
• Serkan Demirbaş, “A Fresh Look at Mahmud II’s Purpose in Calling Russian Troops to İstanbul in 1833”, Journal of History School, Sayı XXVIII, İzmir Aralık 2016, SS. 347-378.
• --------------- A New Perspective on the Treaty of Unkiar Skelessi Mahmud II’s Use of International Diplomacy to Resolve the Mehmet Ali Problem, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 17(2), Eskişehir Aralık 2016, SS. 1-16.
• -------------- İngiltere’nin Hindistan Rotaları Ve Bu Rotalardan Biri Olan Fırat Nehri Projesi’nin Mehmet Ali Paşa Sorunu Konteksinde Gösterdiği Gelişim, Osmanlı Devleti’nde Nehirler ve Göller Sempozyumu, Kayseri 2013, (Tam Metin Yayımlanma Tarihi: Kayseri 2015) pp. 805-819.
• Temperley, H. England and the Near East: The Crimea. (London: 1936).
• Webster, C. The Foreign Policy of Palmerston: 1830-1841: Britain, The Liberal Movement and The Eastern Question.Vol. I. (London: 1951).