Kisra Nûşirevan’ın Yönetim ve Adalet Anlayışı

Yıl 2020, , 1647 - 1664, 28.12.2020

Abdullah Kıran

https://doi.org/10.21551/jhf.844361

Öz

MS. 531 yılında Sasani Devletinin tahtına oturup, yaklaşık 48 yıl iktidarda kalmış olan Kisra Nûşirevan’ın yönetim ve adalet anlayışı, başta İran şairi Firdevsi olmak üzere, pek çok şair, yazar ve tarihçi tarafından ele alınarak övgüyle söz edilmiştir. Taberi, Hz. Muhammed’in “Ben Nûşirevan gibi adil bir melikin zamanında doğdum” şeklindeki bir hadisine dikkat çeker. Ayrıca Gazâlî(öl. 1111), devlet başkanlarına hitaben yazmış olduğu “Naishat’ül Mülük” ve “Yönetimin Sırları” adlı eserlerinde, Kisra Nûşirevan’a atfedilen onlarca hikâye aktarır. İslam Tarihçilerinden Ebu Hanife Dineverî (MS.820-896), Taberî (MS.839-923) ve Mesudî’nin (M.S 893-957) de eserlerinden söz ettiği Nûşirevan’ın yönetim ve adalet anlayışı, özellikle İslam dünyasında, başta Halife Ömer olmak üzere, pek çok devlet adamı tarafından ilham kaynağı olarak kabul edilmiş ve örnek alınmıştır. Bu makalede, tarihi kaynaklar ışığında, Kisra Nûşirevan’ın yönetim ve adalet anlayışı ele alınarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kisra Nûşirevan, Devlet, iktidar, Yönetim, Adalet

Kisra Nûşirevan’s Administration and Justice Understanding

Öz

The Sassanian king Kisra Nûşirevan sat at the throne of Sassanid Empire at 531 AD and ruled approximately for 48 years. His administration and justice intellection was praised by İran’s well know poet Ferdowsi and many historians. According to Taberi, prophet Mohamed in one of his hadith has said, “I was born during the reign of a fair king called Nûşirevan.” Imam Gazali (?-1111) in two of his studies, first one is entitled as “Counsel to the Rulers” and second one is known as “Capping’s of Administration” transfers tens of stories that affiliated with Kisra Nûşirevan. The Middle Age Islamic historians Dineverî (MS.820-896), Taberî (MS.839-923) and Mesudî (M.S 893-957), in their books transfers a lot of information regarding Nûşirevan’s administration and justice understanding. In Islamic world, Nûşirevan’s administration and justice understanding has been source of inspiration for third Caliph, his holiness Omer and many other rulers. In this article, in the light of historical documents, we will try to examine Kisra Nûşirevan’s administration and justice understanding.

Anahtar Kelimeler

Kisra Nûşirevan, State, Power, Administration, Justice

Kaynakça

• Albayrak, Nurettin, “TDV İslâm Ansiklopedisi”, TDV İslam Ansiklopedisi, t.y.
• Avcı, Casim, “TDV İslam Ansiklopedisi”, Kisra, Ankara 2002, C. 26, ss. 71-72.
• Bardakçı, Murat, “El Kavvââât”, Habertürk, 15.11.2013, https://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/894608-el-kavvaaat.
• Cami, Molla Abdurrahman, Baharistan, çev. Yakup Kenan Necefzade, Neşriyat Yurdu, İstanbul 1967.
• Cizîrî, Melayé, Dîwan, çev. Arif Zêrevan, Nefel, Stockholm 2004.
• Dineverî, Ebu Hanife, İslam Tarihi, çev. Nurettin Bolleli, İbrahim Türekçi, Birinci Baskı., Hivda İletişim 2007.
• Firdawsī, Şerîfî Şehnâme Çevirisi, Türk Dil Kurumu, Ankara 1999.
• Firdowsī, Reuben Levy, Shahnameh, The Epic of the Kings, The National Epic of Persia, Yassavoli Publications, Tehran, İran 2008.
• Gazali, İmam-ı, Yönetimin Sırları, çev. İbrahim Doğu, Çelik Yayınevi, İstanbul 2014.
• Gazzali, İmam-ı, Devlet Başkanlarına Nasihatü’l-Mülûk, çev. Osman Şekerci, Sinan Yayınevi, İstanbul 1969.
• Hatipoğlu, Nihat, “Ben Nuşirevan’dan Daha Adilim”, 03.2011, https://www.hurriyet.com.tr/ben-nusirevan-dan-daha-adilim-17365926.
• Kutsal Kitap Eski ve Yeni Antlaşma, Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul 2001.
• Mesudî, Murûc Ez- Zeheb (Altın Bozkırlar), çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2017.
• Nizamülmülk, Siyasetname, Dördüncü Baskı., Dergah Yayınları, İstanbul 1998.
• Taberi, Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, çev. Zâkîr Kadırî Ugan, Ahmet Temir, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1991.
• Tülücü, Süleyman, “TDV İslâm Ansiklopedisi”, Hâtim el Tâî, 1997, C. 16, s.