Osmanlı Dönemi’nde İzmir ve Çevresinde Avcılık

Yıl 2021, , 142 - 154, 29.03.2021

Bülent Çelik , Mustafa Akkaya

https://doi.org/10.21551/jhf.883710

Öz

En eski tarihi dönemlerden itibaren insan toplulukları, diğer canlıları bir besin kaynağı olarak görmüşlerdir. Bu faaliyet beslenmenin en kolay yollarından biriydi Tarım ve evcil hayvan türlerinin gelişiminden önce avcılık insanların en önemli uğraşlarından biri halindedir. Tarihteki sıradan, basit insanların avlanma nedeni beslenmek ve bundan maddi bir kazanç elde etmek olmuşken genellikle yönetici zümre zevk için avlanırdı. Hem Osmanlı Devleti’nde hem de başka ülkelerde, bazı hükümdarlar bu av faaliyetini çok önemser ve devlet işlerinden fırsat buldukça avlanırdı. Osmanlı dönemi İzmir’de; deniz ve karada avlanan hayvan türleri, tespit edilebilen av sahaları, avlanma teknik, araç gereçleri, avlanma etkinliğinin ne amaçla yapıldığı ve özellikle bölgede bulunan yabancıların, sayfiye olarak kullandıkları bölgelerdeki av partileri bildirimizin araştırma konularını oluşturmaktadır. Bilindiği üzere Türklerde avcılık çok eski devirlerden itibaren görülmektedir. Osmanlı Devleti’nde yapılan avcılığa da kısaca değinilecektir. İzmir ve çevresinin Osmanlı hâkimiyetine girişi ve kentin ticarî bir liman kenti olarak öne çıkmaya başlamasından itibaren gerek bölgeye çeşitli amaçlarla gelen yabancı gezgin, tüccar ve resmî görevlilerin, gerekse Evliyȃ Çelebi gibi Osmanlı gezginlerinin günümüze kadar ulaşan günlük, rapor ve seyahatnȃmeleri bildirimizin ana kaynağını oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İzmir, Evliya Çelebi, Avcılık, Levanten

Hunting During Ottoman Period In İzmir and Its Surroundings

Öz

En eski tarihi dönemlerden itibaren insan toplulukları, diğer canlıları bir besin kaynağı olarak görmüşlerdir. Bu faaliyet beslenmenin en kolay yollarından biriydi Tarım ve evcil hayvan türlerinin gelişiminden önce avcılık insanların en önemli uğraşlarından biri halindedir. Tarihteki sıradan, basit insanların avlanma nedeni beslenmek ve bundan maddi bir kazanç elde etmek olmuşken genellikle yönetici zümre zevk için avlanırdı. Hem Osmanlı Devleti’nde hem de başka ülkelerde, bazı hükümdarlar bu av faaliyetini çok önemser ve devlet işlerinden fırsat buldukça avlanırdı. Osmanlı dönemi İzmir’de; deniz ve karada avlanan hayvan türleri, tespit edilebilen av sahaları, avlanma teknik, araç gereçleri, avlanma etkinliğinin ne amaçla yapıldığı ve özellikle bölgede bulunan yabancıların, sayfiye olarak kullandıkları bölgelerdeki av partileri bildirimizin araştırma konularını oluşturmaktadır. Bilindiği üzere Türklerde avcılık çok eski devirlerden itibaren görülmektedir. Osmanlı Devleti’nde yapılan avcılığa da kısaca değinilecektir. İzmir ve çevresinin Osmanlı hâkimiyetine girişi ve kentin ticarî bir liman kenti olarak öne çıkmaya başlamasından itibaren gerek bölgeye çeşitli amaçlarla gelen yabancı gezgin, tüccar ve resmî görevlilerin, gerekse Evliyȃ Çelebi gibi Osmanlı gezginlerinin günümüze kadar ulaşan günlük, rapor ve seyahatnȃmeleri bildirimizin ana kaynağını oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İzmir, Evliya Çelebi

Kaynakça

• 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) Hüdâvendigâr, Biga, Karesi, Saruhân, Aydın, Menteşe, Teke ve Alâiye Livâları, Dizin ve Tıpkıbasım, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu:27, Ankara 1995.
• Alkan, Mustafa-Ferdi Gökbuğa, “XVI. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Av Teşkilatı’nın Silistre Sancağındaki Yapılanması”, Akademik Bakış, c.9, sayı 17 Kış 2015, s. 23-36.
• Arıkan, Zeki, “Sir Paul Rycaut: Osmanlı İmparatorluğu ve İzmir”, Osmanlı Araştırmaları, XXII, İstanbul 2003, s.109-139.
• Ay, Yasemin MUMCU, “Ahmet Refik’in ‘Lamartin, Türkiye’ye Muhaceret Kararı, İzmir’deki Çiftliği’ Adlı Eseri Ve Lamartine’in İzmir’e Yerleşme Planları”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, Sayı 19, Temmuz-Aralık 2010, s.87-121.
• Bilgin, Arif, Osmanlı Saray Mutfağı, Kitabevi, İstanbul 2004.
• Düzdağ, Mehmet Ertuğrul, Şeyhülislam Ebusuud Efendi Fetvȃları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, Enderun Kitabevi 1972.
• Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi 1. Kitap, Hazırlayanlar: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff, YKY İstanbul 2005.
• Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi 9. Kitap, Hazırlayanlar: Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff, YKY İstanbul 2005.
• Goffman, Daniel, “17. Yüzyıl Öncesi İzmir”, Üç İzmir içinde, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul Aralık 1992, s. 71-83.
• Güven, Özbay Güven- Gülten Hergüner, “Türk Kültüründe Avcılığın Temel Dayanakları”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1999, Sayı:5, s.32-49.
• İlgürel, Mücteba , “Evliya Çelebi”, DİA, c.11, İstanbul 1995, s. 529-533.
• KAHRAMAN, Atıf, Osmanlı Devleti’nde Spor, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1995.
• Mehmed Neşrî, Kitâb-ı Cihan-nümâ Neşrî Tarihi, Hazırlayanlar: Faik Reşit Unat-Prof. Dr. Mehmed A. Köymen, c.1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987.
• Pınar, İlhan, Gezginlerin Gözüyle İzmir XIX. Yüzyıl, Akademi Kitabevi, İzmir 1994.
• Pınar, İlhan,Gezginlerin Gözüyle İzmir XVIII. Yüzyıl, Akademi Kitabevi, İzmir 1996.
• Pınar, İlhan, Gezginlerin Gözüyle İzmir XVII. Yüzyıl, Akademi Kitabevi İzmir, 1998.
• Pullukçuoğlu Yapucu, Olcay, Modernleşme Sürecinde Bir Sancak Aydın, Kitap Yayınevi, İstanbul 2007 Tekeli, İlhan, Ege Bölgesinde Yerleşme Sisteminin 19. Yüzyıldaki Dönüşümü”, Üç İzmir içinde, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul Aralık 1992, s.125-141.
• Tournefort, Josepf de, Tournefort Seyahatnamesi, Editör: Stefanos Yerasimos, Kitap Yayınevi, 4. Baskı İstanbul 2013.
• Türkmen, Mustafa Nuri, Osmanlı’da Av Kültürü, Bilge Kültür Sanat Yayınevi, İstanbul, 2013.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1985.
• Yılmaz, Serap, “XVII.-XIX. Yüzyıllarda İzmir’de Fransızlar” Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Sayı 3, İzmir 1993, s. 89-115.