Kastamonu Vilâyet Salnâmelerine Göre: Tosya’da Eğitim (1869-1903)

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 57 - 74, 24.04.2017

Ercan Çelebi

https://doi.org/10.21551/jhf.297640

Öz

Tosya, XIX. yüzyılın sonlarında Kastamonu vilâyetine bağlı bir kaza olup; tarihî ve kültürel yönden önemli bir merkez konumundadır. Bu özelliği ile gerek Beylikler ve gerekse Osmanlı Dönemi eğitim ve kültür hayatında etkili olmuş; Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Celalzâde Mustafa Çelebi ve Reisülküttap Ebubekir Ratip Efendi gibi önemli şahsiyetlerin yetişmesinde önemli roller üstlenmiştir. Bu çalışmada, Tosya ilçesinin Kastamonu Vilâyet Salnâmeleri göz önüne alınarak 1869-1903 yılları arasındaki eğitim durumu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Salnâme, Kastamonu, Tosya, Eğitim

Education in Tosya: According to the Kastamonu Province Yearbooks (1869-1903)

Öz

Tosya,  was a town that connected to Kastamonu province at the end of XIX. century, positioned as a significant center  in terms of history and culture. Along with this feature, it has been quite influential in the educational and cultural life of the both Ottoman and Principalities periods, and also played crucial roles in the training of some important personalities such as Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Celalzâde Mustafa Çelebi and Reisülküttap Ebubekir Ratıp Efendi. In this study, the educational case of Tosya province in the years between 1869-1903 will be discussed by looking at the Kastamonu province yearbooks of Tosya.

Anahtar Kelimeler

Yearbook, Kastamonu, Tosya, Education

Kaynakça

• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1286 (1869), Defa 1, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1287 (1870), Defa 2, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1288 (1871), Defa 3, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1289 (1872), Defa 4, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1290 (1873), Defa 5, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1291 (1874), Defa 6, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1292 (1875), Defa 7, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1293(1876), Defa 8, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1294 (1877), Defa 9, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1295 (1878), Defa 10, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1296 (1879), Defa 11, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1297 (1880), Defa 12, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1298 (1881), Defa 13, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1299 (1882), Defa 14, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1306 (1889), Defa 15, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1310 (1892), Defa 16, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1311 (1893), Defa 17, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1312 (1894), Defa 18, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1314 (1896), Defa 19, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1317 (1899), Defa 20, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• Kastamonu Vilâyet Sâlnâmesi, 1321 (1903), Defa 21, Kastamonu Vilâyet Matbaası.
• AKYILDIZ Ali, “Maârif-i Umumiyye Nezareti”, İslâm Ansiklopedisi, Ankara 2003, Cilt: 27.
• AKYÜZ Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Ankara 2008.
• AKYÜZ Yahya, “İlköğretimin Yenileşme Tarihinde Bir Adım: Nisan 1847 Talimatı”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 5, 1994.
• AKYÜZ Yahya, “Cumhuriyet’e Gelinceye Kadar İlköğretimin Tarihçesine Kısa Bir Bakış”, Türkiye’de İlköğretimin (Dünü, Bugünü, Yarını), MEB, İstanbul 2003.
• AKYÜZ Yahya, “Osmanlıda Kadın Öğretmenli Ev Sıbyan Mektepleri”, Osmanlı Tarihi Araştırma Merkezi Dergisi, Ankara 2004, Sayı: 15.
• BİLİM Cahit Yalçın, Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi (1734-1876), Eskişehir 1998.
• BOZTEPE Mehmet, “Osmanlı Devleti’nin Taşra Yönetimini Şekillendiren Merkeziyetçilik Yaklaşımı ve Günümüze Etkileri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 36, Nisan 2013.
• DALYAN Murat Gökhan-Ali Ünişen, “XIX. Yüzyılda Adıyaman ve Çevresindeki Rüştiye Mektepleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 2, 2010.
• DUMAN Hasan, Osmanlı Sâlnâmeleri ve Nevsâlleri Bibliyografyası ve Toplu Kataloğu, Cilt: I, 2000.
• ERDOĞDU Teyfur, “Maarif-i Umumiyye Nezareti Teşkilâtı”, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/476/5511.pdf. 13.04.2016.
• ERGİN Osman, Türkiye Maarif Tarihi, Cilt: I, İstanbul 1977.
• ERGÜN Mustafa, “Medreseden Mektebe Osmanlı Eğitim Sistemindeki Değişme”, Yeni Türkiye, Sayı: 32, Mart-Nisan 2000.
• EROĞLU Bahtiyar-Erdal Zeki Tomar, “Tarihi Değerlerimizden Konya Sultan Selim Muvakkithanesi Rekonstrüksiyonu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal of International Social Research, Prof. Dr. Hamza Gündoğdu Armağanı, Cilt: 6, Sayı: 25.
• GENÇOĞLU Mustafa, “1864 ve 1871 Vilâyet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1).
• GÖKMEN Ertan, “Aydın Vilayeti’nde Sıbyan Mekteplerinin İptidâi Mekteplere Dönüştürülmesi”, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1335/15457.pdf.18.04.2016.
• İBRET Ünal, “Tarihi ipek Yolu Üzerindeki Bir Anadolu Şehri: Tosya (Kuruluşu ve Gelişmesi)”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 8, Temmuz 2003.
• KAYNAR Salim, Kastamonu Vilâyet Salnâmelerinde Tosya Kazası (1869-1903), İstanbul 2011.
• KOÇU Reşat Ekrem, “Sıbyan Mektepleri”, Hayat Tarih Mecmuası, Sayı: 2, 1966.
• KODAMAN Bayram, Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Ankara 1991.
• ÖZTÜRK Cemil, “Rüşdiye”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 35, İstanbul 1997.
• PAKALIN Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt:3, 2004.
• TAŞKIN Ünal, “Klâsik Dönem Osmanlı Eğitim Kurumları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal Of International Social Research, Volume 1/3, Spring 2008.
• ÜLKÜTAŞIR M. Şakir, “Sıbyan Mektepleri”, Türk Kültürü, Sayı: 33, Temmuz 1965.