Cumhuriyet Halk Partisinde Ortanın Solu İle Başlayan Siyasal Metamorfoza Karşı İç Ve Dış Muhalefet

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 281 - 302, 22.06.2020

Tunay Şendal

https://doi.org/10.21551/jhf.731350

Cited By: 2

Öz

Türk siyasal hayatına damgasını vuran en önemli gelişmelerden birisi; ülkenin kurucu ideolojisinin temsilcisi olan Cumhuriyet Halk Partisi’nde 1960’lı yıllarda yaşanan siyasal metamorfoz sürecidir. 1953 yılı itibariyle bir muhalefet partisi olarak özgürlükçü söylemlere yönelen CHP, 1965 yılında yeni bir ideolojik kimlik ile “Ortanın Solu” söylemini benimsemiştir. CHP’nin bu zamana kadarki gerçekleştirmeye çalıştığı demokratik gelişim ve siyasi konjonktürün etkisiyle ortaya çıkan bu siyasi metamorfoz süreci; 1965 seçimlerinden önce tartışılmaya başlanmış ve parti içi ve parti dışı birçok tartışmayı da beraberinde getirmiştir. Açılımın tartışılmasıyla birlikte başlayan siyasal metamorfoz; Ortanın Solu ekibinin Merkez Yönetim Kurulu’na hâkim olması ile beraber ivme kazanmıştır. Zaman içerisinde Ortanın Solu’na ilişkin tartışmalar parti içi iktidar mücadelesine dönüşürken bu süreç esnasında parti içi ve parti dışı muhalefet, çeşitli gruplar ile birlikte Ortanın Solu hareketine karşı etkinliğini arttırmıştır. Parti içindeki; ‘’Sekizler’’, ‘’Ortanın Göbekçileri’’, ‘’Üçüncü Dünyacılar’’, ‘’Sosyalist-Marksist Sol’’ gibi gruplar ile hizipleşme mücadelesi veren ‘’Ortanın Solu’’, parti dışından sol fraksiyondaki TİP ve Yön’ün, sağ fraksiyondan ise özellikle Adalet Partisi’nin eleştirilerine maruz kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Partisi, Ortanın Solu, İsmet İnönü, Bülent Ecevit, Parti İçi ve Parti Dışı Muhalefet

Internal and External Opposition to the Political Metamorphosis that Began with the Left of the Center in the Republıcan People’s Party

Öz

One of the most significant developments that marked the Turkish political life in the 1960s was the process of political metamorphosis and in the Republican People’s Party, the representative of the constitutive ideology of the country. CHP, which ran to libertarian speech as an opposition party beginning from 1953, adopted “Middle Left” as a new ideological definition in 1965. This political metamorphosis process, which emerged with the effect of the democratic development and political conjuncture that the CHP has so far tried to achieve; It started to be discussed before the 1965 elections and brought many discussions both inside and outside the party. Political metamorphosis, which started with the discussion of discourse; It gained momentum with the Mid-Left team, which dominated the Central Board of Directors. While the discussions on the Left of the Center turned into a power struggle within the party, the internal and external opposition increased their effectiveness against the Middle Left movement with various groups. The Left of the Center, struggled with groups such as the Eights, the Hubs of the Middle, the Third Worldists, the Socialist-Marxist Left. And it, on the other hand, outside the party, the left wing was criticized by the TİP and Yön and the right wing Justice Party.
Keywords: Republican People’s Party, Left of the center, İsmet İnönü, Bülent Ecevit

Anahtar Kelimeler

Republican People’s Party, Left of the center

Kaynakça

• Avcıoğlu, D. (1962, Eylül 12). ‘’Sosyalist Gerçeklik’’. Yön.
• Avcıoğlu, D. (1962, Ağustos 22). ‘’Sosyalizm Anlayışımız’’. Yön.
• Avcıoğlu, D. (1966, Ekim 14). ‘’Bir Sosyalist Stratjinin Esasları’’. Yön.
• Banguoğlu, T. (1965, Ekim). Atatürk Milliyetçiliği. Ortam.
• CHP Yön Aranıyor. (1962, Nisan 4). Yön.
• İyriboz, N. (1964, Aralık 1). ‹›Devletçilik Kalkınmamızı Baltalıyor››. Ortam.
• Kırıkoğlu, K. (1974, Aralık 9-15). ‘’Kavganın Nedeni’’. Yankı.
• Savcı, B. (1967, Mayıs 13). ‘’8’’lerin Yeri ve Yolu’’. Akis.
• ‘’Seçimler ve Yön’’. (1965, Eylül 10). Yön.
• ‘’TİP’in İç Yüzü’’. (1965, Mayıs 1). Ortam.
• Toker, M. (1960). Yurtta Olup Bitenler. Akis.
• ‘’Toprak Reformu’’. (1965, Mart 1). Ortam.
• Yalçın, A. (1965, Mayıs 1). ‘’AP ve İşçi Hareketi’’. Ortam.
• Ayata, A. G. (1992). Cumhuriyet Halk Partisi (Örgüt ve İdeoloji). İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Bila, H. (1987). Sosyal Demokrat Süreç İçinde CHP ve Sonrası. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• (2008). CHP 1919-2009. İstanbul: Doğan Kitap.
• Bozkurt, C. (1967). Siyasi Tarihimizde CHP Dünü, Bugünü ve İdeolojisi. Ankara.
• (1976). Kemalizm, Marksizm ve Ecevit. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Crick, B. (2012). Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Emre, Y. (2013). CHP, Sosyal Demokrasi ve Sol. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Feyzioğlu, T. (1986). Atatürk ve Milliyetçilik. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• İnönü, İ. (1967). İnönü Ortanın Solunu Anlatıyor CHP Nedir? Ne değildir? Ankara: CHP Genel Sekreterliği Yayınları.
• İsvan, A. (2002). Başkent Gölgesinde İstanbul. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kardam, A. (1976). CHP Nedir? Ne Değildir? Ankara: Ülke Yayınları.
• Neftçi, N. (1997). Demokrasinin Kilittaşı Anılar. Ankara: TESAV.
• Satır, K. (1972). CHP’de Bunalım. Ankara: Nüve Matbaası.
• Sencer, M. (1971). Türkiye’de Siyasal Partilerin Sosyal Temelleri. İstanbul: Geçiş Yayınları.
• Simav, A. (2009). Turan Güneş’in Siyasi Kavgaları. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Toker, M. (1991). DP Yokuş Aşağı - Demokrasimizin İsmet Paşa’lı Yılları 1944-1973. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Ecevit, B. (1995). Sol’a Yönelişin Öncülüğünü CHP’nin Üstlenmesini İstiyordum. Tarih ve Toplum, 61-64.
• Fedayi, C. (2004). ‘’Ortanın Solu Akımı’’. Liberal Düşünce, 163-183.
• Haluk Ülman, A. Y. (1972). ‘’CHP’deki Değişikliğin Gerçek Anlamı’’. Özgür İnsan.
• Tuğluoğlu, F. (2017). CHP’nin 14. Kurultayı ve İlk Hedefler Beyannamesi. Atatürk Yolu Dergisi.
• Uzun, H. (2012). İktidarını Sürdürmek isteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı:Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1947 Olağan Kurultayı. Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü , 101-139.
• Esmer, Gülsüm T., (2006). Türk Siyasal Yaşamında Ortanın Solu Politikası, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Fedayi, C. (2003). Turan Güneş: Siyasal Yaşamı ve Siyasal Düşüncesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• CHP 19. Kurultay Bildirgesi. (1968, Ekim 20). İsmet İnönü›nün Açılış Konuşması. Ankara: Ulusal Basımevi.