Düyun-u Umumiye İdaresi’nin Borç Yönetiminden Bir Kesit: İkramiyeli Tahviller

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 470 - 485, 22.06.2020

Başak Ergüder

https://doi.org/10.21551/jhf.740349

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada uluslararası finans sermayenin Osmanlı ekonomisi üzerindeki etkilerinin Düyun-u Umumiye İdaresi’nin mali denetimi açısından analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Osmanlı ekonomisi dünya ekonomisine tarımsal meta üretimi ihracatına dayalı dış ticaret ilişkileri ile entegre olmaktaydı. Osmanlı ekonomisinde ticaret ve finans sermayesinin uluslararasılaşması, dış borçlanma ilişkilerinde rol oynayan kurumlar ile yüzyıl sonunda gerçekleşti. 19. yüzyıl Osmanlı ekonomisinde kamu borçlarının mali denetiminde etkili olan Düyun-u Umumiye İdaresi, doğrudan yabancı yatırımları da desteklemekteydi. Yabancı demiryolu yatırımların risklerinin azaltılmasında rol oynayan Düyun-u Umumiye İdaresi, uluslararası sermaye yatırımları açısından güvenilir bir kurumdu. Çalışmada, Rumeli demiryolu yatırımının finansmanı için çıkarılan ikramiyeli tahvillerin incelenmesiyle, uluslararası sermayenin Osmanlı ekonomisinde yarattığı finansallaşma eğilimi incelenmektedir. Çalışmada, Düyun-u Umumiye’nin mali denetim dışındaki faaliyetlerinin özellikle yabancı yatırımlara yönelik faaliyetlerinin sonuçlarını analiz edebilmek açısından Rumeli demiryollarının finansmanı için çıkarılan İkramiyeli tahviller incelenmektedir. 1870 ve 1872 yılında iki seri halinde çıkarılan ve kura ile ikramiye kazandıran tahvillerin getirisinden küçük yatırımcılar yararlanamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı ekonomisi, Düyun-u Umumiye İdaresi, , Birinci Küreselleşme Evresi, Dış Borçlar, İkramiyeli Tahviller

A Cut View Concerning the Debt Management of Ottoman Public Debt Administration: Lots Turcs

Öz

In this study, it is aimed to analyze the effects of international finance capital on Ottoman economy in terms of the debt management of Ottoman Public Debt Administration. The integration of Ottoman economy with the world economy had been accelerated by international trade based on petty commodity production in agriculture. The internationalization of financial capital had been occurred with the help of the institutions that played a crucial role through debt management of Ottoman economy in the end of the century. Ottoman Public Debt Administration, the financial audit of public borrowing in the Ottoman economy, promoted foreign direct investments. The Ottoman Public Debt Administration that played a crucial role in decreasing the risks of foreign railway investments was a reliable institution for foreign investors. In the study, it is examined the financialization tendency created by international capital on Ottoman economy by analyzing the Lots Turcs that released to the market to finance Rumeli Railway investment to discuss the conclusions of activities directed to foreign capital of the Ottoman Public Debt Administration. Small investors had not been able to generate an income by drawing lots from Lots Turcs released to the market in two series in 1870 and in 1872.

Keywords: Ottoman economy, Ottoman Public Debt Administration, The First Era of Globalization, External Debts, Lots Turcs. 

Anahtar Kelimeler

Ottoman economy, Ottoman Public Debt Administration

Kaynakça

• Acemoğlu, Daron ve James A. Robinson. Ulusların Düşüşü. İstanbul: Doğan Kitap,2018.
• Birdal, Murat. The Political Economy of Ottoman Public Debt Insolvency and European Financial Control in the Late Nineteenth Century. Newyork: Tauris Academic Public,2010.
• Blaisdell, Donald C. Osmanlı İmparatorluğu’nda Avrupa Mali Denetimi: Düyunuumumiye. çev. Ali İhsan Dalgıç. İstanbul: Doğu-Batı yayınları, 1979.
• Conte, Giampolo and Gaetano Sabatini. “The Ottoman External Debt and its Features under European Financial Control (1881-1914)”. Journal of European Economic History 43, no.3 (2014): 69-96.
• Eldem, Edhem. “Ottoman Financial Integration with Europe: Foreign Loans, the Ottoman Bank and the Ottoman Public Debt”. European Review 13, no.3 (July 2005): 431-445.
• Ergüder, Başak. Galata Hanları: Paranın Serüveni. İstanbul: SAV Yayınları,2011.
• Giray, Filiz. Maliye Tarihi. Bursa: Dora Yayınları, 2018.
• Gürsoy, Bedri. “100. Yılında Düyun-u Umumiye İdaresi Üzerinde Bir Değerlendirme”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 1-4 (Şükrü Baban’a Armağan), cilt:40 (1984): 17-59.
• Heper, Metin. Türkiye’de Devlet Geleneği. Ankara: Doğu Batı, 1985.
• İnalcık, Halil. “Turkey Between Europe and the Middle East, Perceptions”. Journal of International Affairs 3, no.1 (March-May, 1998): 5-18.
• Johnson, Alexander. The Gabriel Aubaret Archive of Ottoman Economic and Transportation History (Dasa Pahor). http://www.pahor.de January 29, 2019.
• Karaman, K. Kıvanç and Şevket Pamuk. “Ottoman State Finances in European Perspective, 1500– 1914. The Journal of Economic History 70, No. 3 (September 2010): 593-629.
• Kazgan, Gülten. Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,1999.
• Keyder, Çağlar. State and Class in Turkey: A Study in Capitalist Development. Newyork:Verso Books, 2003.
• Morawitz, Charles. Türkiye Maliyesi. Ankara: Maliye Bakanlığı Tetkik Kurulu Yayını, 1978.
• Özdemir, Biltekin. Osmanlı Devleti Dış Borçları. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, 2010.
• Pamuk, Şevket. Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme. İstanbul: Tarih Vakfı yayınları, 2005.
• Pamuk, Şevket. “Seçici Kurumsal Değişim ve Osmanlı’nın Uzun Ömürlülüğü”. Toplumsal Tarih 134, no.1 (Şubat 2005): 34-42.
• Tekeli, İlhan ve Selim İlkin. Cumhuriyetin Harcı: Modernitenin Altyapısı Oluşurken. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Toprak, Zafer. “Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı Finansmanı ve Para Politikası”. ODTÜ Gelişme Dergisi (Özel Sayı, 1979-1980): 205-238.
• Toprak, Zafer. “Osmanlı İkramiyeli Devlet Borçları, Rumeli Demiryolları ve Duyunu Umumiye”. Toplum ve Bilim Dergisi (Güz 81- Kış 82, 1981): 117-118.
• Toprak, Zafer. “From Liberalism to Solidarism: The Ottoman Economic Mind in the Age of the Nation State (1820-1920)”. In Studies in Ottoman Social and Economic Life, edited by. Raoul Motika, Christoph Herzog, Michael Ursinus, 171-190. Heidelberg: Heidelberger Orientverlag, 1999.
• Toprak, Zafer. “Küreselleşme Evreleri ve Türkiye’de Finansal Yapının Evrimi”. Küreselleşen İstanbul’da Ekonomi içinde, ed. Çağlar Keyder, 85-90. İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, 2010.
• Yeniay, İ. Hakkı. Yeni Osmanlı Borçları Tarihi. İstanbul: Ekin Yayınevi, 1964.