Nüfus Mübadelesi Sonrası Yunanistan Veria (Karaferye) Şehrinde Ev Olarak Kullanılan Camiler

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 1109 - 1133, 28.09.2020

Neval Konuk Halaçoğlu

https://doi.org/10.21551/jhf.799390

Cited By: 2

Öz

Dinî yapı türleri arasında camilerin ibadet amaçlı kullanımları dışında, yeniden işlevlendirilmeleri dinî değerinden dolayı hassasiyet taşımakla birlikte, çok aykırı bir fonksiyonel kullanımı olmaması önemlidir. Balkanlardaki somut kültürel mirasımızın önemli erken tarihli örneklerinden Yunanistan’ın Karaferye şehrinde inşa edilen dört caminin, mübadele sonrası ev olarak halen kullanılması bu çalışmanın konusudur. Osmanlı mimari kültürel çeşitliğinin somut kanıtları camilerin farklı bir işlev verilerek, mesken/konut olarak kullanılması kültürel mirasın korunması çalışmalarının tartışmalı konularından biridir. Türkiye-Yunanistan arasında 30 Ocak 1923’te imzalanan Nüfus Mübadelesi Anlaşması sonrasında, Yunanistan’da bıraktığımız kültürel mimari envanterin uğradığı fonksiyonel farklılıkları izlemek, dönüştürülme sürecinin doğru tanımlanması ve camilerin kültürel miras içindeki yerinin belirlenmesi de büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, çalışmada dört örneği barındıran mevcut ulusal ve uluslararası bilimsel kaynaklarda yer almayan bu gizlenmiş camilerimizin, Karaferye (Veria) şehrinde halen konut olarak kullanımları ilk defa olarak tespit edilerek, ortaya çıkarılmıştır. Çalışmanın bulguları arşiv, literatür araştırması ve saha çalışmasına dayanmaktadır. Türkiye-Yunanistan Nüfus mübadelesi sonucunda Yunanistan’ın başka hiçbir şehrinde, Karaferye (Veria)’da ki kadar cami, konuta dönüştürülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Balkanlarda Osmanlı Mimarisi, Cami, Mübadele, Yunanistan, Karaferye

Mosques Used as Houses in Veria (Karaferye), Greece, After the Population Exchange

Öz

Among the types of religious buildings, it is important that the re-functioning of mosques, except for their use for worship purposes, is sensitive due to its religious value, but not a very contrary functional use. It is the subject of this study that four mosques built in Veria, Greece, which are one of the important early examples of our concrete cultural heritage in the Balkans, are still used as houses after the exchange. Concrete evidence of Ottoman architectural cultural diversity is one of the controversial issues of cultural heritage conservation studies, giving mosques a different function and using them as dwellings. Turkey and Greece signed between January30, 1923 after the Population Exchange Agreement, the cultural and architectural inventory we have left Greece to follow the functional differences incurred, accurate identification of the conversion process and determining the location of mosques and cultural heritage is also of great importance. For this reason, the use of these hidden mosques, which are not included in the existing national and international scientific sources, which contain four examples in the study, has been determined for the first time in Karaferye(Veria) and revealed for the first time. The findings of the study are based on archive, literature research and fieldwork. No other city in Greece as a result of the Population exchange between Greece and Turkey, Karaferye (Veria), in which mosques were converted into housing.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Ottoman Architecture in the Balkans, Mosque, Exchangee, Greece

Kaynakça

• Agriantonis, Nikos. “ ‘İyi’ ve ‘Kötü’ Tarihi Eserler”. Yeniden Kurulan Yaşamlar, 80.Yılında Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, 2005): 278.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı. Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri, Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk. c.III-IV, İstanbul: 1982.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. (Yay. Mehmed Zillîoğlu). c.VIII, (İstanbul:Üçdal Neşriyat, 1966).
• İnciciyan, P.L.-Andreasyan, H.D. “Osmanlı Rumeli’si Tarih ve Coğrafyası”. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sy 2-3, 1973-1974: 11-88.
• İpek, Nedim. Mübadele ve Samsun. (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını, 2000).
• Konuk Halaçoğlu, Neval. 18 Ağustos 1017 Selanik Yangını’nın 100.Yılında Osmanlı Şehir Dokusuna ve Mimarisine Etkileri/The Effects of The Thessaloniki Fire of 18 August 1917 on Ottoman Urban Texture and Architecture on Its 100th Anniversary/Την Επετειο Των 100 Χρονων Της Πυρκαγιας Της 18ης Αυγουστου 1917 Της Θεσσαλονικης, Οι Επιπτωσεις Της Στον Οθωμανικο Αστικο Ιστο Και Την Αρχιτεκτονικη Τoy. (Samsun:Karadeniz Rumeli Dernekleri Yayını, 2019): 72s.
• Konuk, Neval. Yunanistan’da Osmanlı Mimarisi I, Ottoman Architecture in Greece / Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα Ι. (Ankara: Dışişleri Bakanlığı SAM Yayını, 2010).
• Konuk, Neval. Midilli, Rodos, Sakız ve İstanköy’de Osmanlı Mimarisi/ Otoman Architecture in Lesvos, Rhodes, Chios and Kos Islands. (Ankara: Dışişleri Bakanlığı SAM Yayını, 2008): 256s.
• Konuk, Neval. Yanya Hamidiye Kız Rüştiyesi, Ioannina Hamidiye Girls’ Junior High School, Το Ρουστιγιέ Θηλεών Χαμιντιγιέ των Ιωαννίνων. (Ankara: Dışişleri Bakanlığı SAM Yayını, 2013): 96s. Margie, Anastasia –Matskani, Anna (Μαργιέ, Αναστασία - Ματσκάνη, Άννα). «Η οθωμανική αρχιτεκτονική στη πόλη της Βέροιας ». Περιοδικό Αρχαιολογία 105, (2007: 72-78).
• Salnâme-i Vilâyeti Selânik. Selânik: Hamidiye Mekteb-i Sanayi Matbaası, 1324.
• -----------Tuğlacı, Pars. Osmanlı Şehirleri. İstanbul: 1985.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi, Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti’nin Kuruluşundan İstanbul’un Fethine Kadar, c.I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1998.
• Valsamidis, Paschalis, (Βαλσαμίδης, Πασχάλης). «Τα τουρκικά σχολεία στο Σαντζάκι Θεσσαλονίκης κατά το σχολικό έτος 1910-1911» Μακεδονικά τόμος 31, (Θεσσαλονίκη: 2003, 345-392).
• Yerolimpos, Aleksandra. “Tanzimat Döneminde Kuzey Yunanistan’da Şehircilik ve Modernleşme (1839’dan 19.y.y.Sonuna)” Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri (Editörler: Paul Dumont, François Georgeon), (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayını, 1999).