13 Teşrin-i Sani 1329 Tarihli Peyam Gazetesi’nde “Vereme Karşı Nasihatler” Adıyla Yer Verilen Nasihatnâmeden Hareketle Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Veremle Mücadele Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 4, 1219 - 1234, 28.12.2020

Özer Özocak

https://doi.org/10.21551/jhf.823041

Cited By: 1

Öz

Verem ya da diğer bir değişle Tüberküloz, salgınlar tarihinin en ciddi hastalıklarındandır. Bu hastalık, tarihi süreç içerisinde çok sayıda insanın hayatını acılar içinde kaybetmesine yol açtı. İnsanların temel besin kaynaklarına daha rahat ulaşır olmaları ve barınma koşullarındaki iyileşmeler gibi olumlu gelişmelerle birlikte ölümcül etkisi yok denecek derecede azaldı. Temizlik malzemelerinin kişiselleştirilmesi ve bünyeye zarar verecek şeylerden uzak durulması da hastalıktan sakınmak adına en yararlı tutumlar olarak görülmektedir. Veremin ölümcül hastalıklar listesinde arka sıralara gitmesinde, tıp alanındaki teknolojik gelişmelerin de çok büyük rolü vardır. Hastalığın erken tanısına imkân sunan yeni aletler, tedavi sürecinde de hızlaştırıcı etkiyi sahip oldular. Modern tıbbın tavsiyeleri bağlamında bugünden bakıldığında, bireylerin bilinçlendirilmesi faaliyetleri de hastalığın etkisinin azaltılmasında başta gelen unsurlardandır. Bu kapsamda, Osmanlı Devleti’nin son yıllarında ve Cumhuriyet döneminde çok sayıda yayın yapıldı. Bunlar arasında Peyam Gazetesi’nde “Vereme Karşı Nasihatler” başlığıyla yer alan nasihatnâme içeriği ve tavsiyeleri ile oldukça dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Cumhuriyet, Verem, Salgın, Virüs

An Investigation on the Struggle Against Tuberculosis in the Last Period of the Ottoman Empire, Based on the Advice Given as “Advice Against Tuberculosis” in Peyam Newspaper Dated 13 November 1329

Öz

Tuberculosis is the most serious diseases in the history of epidemics. This disease, caused many people to lose their lives in pain during the historical process. With positive developments such as people's better access to basic food sources and improvements in housing conditions, the lethal effect has diminished to almost no extent. Personalizing cleaning materials and avoiding things that will harm the body are also seen as the most beneficial attitudes in order to avoid disease. Technological developments in the field of medicine have a great role in the fact that tuberculosis ranks behind the list of deadly diseases. New devices that allow early diagnosis of the disease also have an accelerating effect in the treatment process. When viewed from today in the context of the recommendations of modern medicine, awareness-raising activities are also one of the leading factors in reducing the impact of the disease. In this context, many publications were made in the last years of the Ottoman Empire and in the Republic period. Among these, the advisory content and recommendations of the "Advice Against Tuberculosis" in Peyam Newspaper are quite remarkable.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Republic, Tuberculosis, Epidemic, Virus

Kaynakça

• Ayar, Mesut- Tarık Özçelik, “19. Asır Ortalarında Kadar Osmanlı’da Veba Salgın Tarihçesi”, Osmanlı’da Salgın Hastalıklarla Mücadele, Editörler: İbrahim Başoğlu vd, Çamlıca, İstanbul 2015, s.51-52.
• Barış, İzzettin, “Çağlar Boyu Tüberküloz” 21. Yüzyılda Tüberküloz Sempozyumu ve II. Tüberküloz Laboratuarı Tanı Yöntemleri Kursu, Samsun, s.1-7.
• Defo, Daniel, Veba Yılı Günlüğü, Çeviren: İris Kantemir, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2020.
• Tuğluoğlu, Fatih, “Cumhuriyet’in İlk Döneminde Verem Mücadelesi ve Propaganda Faaliyetleri”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S. 13-14, 2008, s.1-26.
• Hot, İnci, “Tanzimat Sonrası Osmanlı”da Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele”, Osmanlı’da Salgın Hastalıklarla Mücadele, Editörler: İbrahim Başoğlu vd, Çamlıca, İstanbul 2015, s. 125.
• Keskinbora, Kadircan, “Savaştaki Düşmanlardan Bir Diğeri: Tüberküloz”, Lokman Hekim Dergisi, S.6, İstanbul 2016, s.174-184.
• Nikiforuk, Andrew, Mahşerin Dördüncü Atlısı, Çeviren: Selahattin Erkanlı İletişim, İstanbul 2008.
• Özdemir, Hikmet, Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2005.
• Philby, H. STJ., Arabian Jubilee, Robert Hale Limited, London 1952.
• Söylemezoğlu, Süleyman Şefik, Hicaz Seyahatnamesi, Hazırlayanlar: Ahmet Çaycı-Bayram Ürekli, İz Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Veremi Ortalığa Yaymaktan Sakınmalı”, Sıhhi Cidal Dergisi, S.11, İzmir Veremle Mücadele Cemiyeti Bilgi Matbaası, 1925, s.13.
• Uslu, Muzaffer Tayyip, Şimdilik, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2017.
• Verem (Tüberküloz) Hastaları ile Hasta Yakınlarını Bilgilendirme Rehberi ve Veremli Hastaların Hak ve Sorumlulukları, Editörler: Recep Akdağ v.d, Başak Matbaacılık ve Tanıtım Hizmetleri Ltd. Şti, Ankara 2011, s.6.