Urfa Milletvekili Yahya Kemal Beyatlı’nın TBMM’deki Faaliyetleri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 11, 29.03.2021

Derya Çini Şimşek

https://doi.org/10.21551/jhf.860334

Öz

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda iz bırakmış yazarlardan birisi olan Yahya Kemal Beyatlı, Osmanlı Devleti’nin yıkılma döneminde dünyaya gelmiş ve Cumhuriyetin ilk elli sekiz yılında yaşamıştır. Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı gibi Türk tarihinin önemli dönemlerine tanıklık eden Beyatlı, Kurtuluş Savaşı döneminde İleri, Tevhid-i Efkâr, Hâkimiyet-i Milliye, gazeteleriyle Dergâh Mecmuasında Milli Mücadeleye destek veren yazılar yayınlanmıştır. 1922 yılında kısa bir süre içinde olsa Ankara’ya bulunan Beyatlı, yine aynı yıl Lozan Heyet-i Murahhasası’na Müşavir olarak atanmış ve 1923 tarihinde TBMM’nin oluşturulması için yapılan seçimlerde, Urfa milletvekili seçilmiştir. Çalışmada; Türk Edebiyatı’nın önemli isimlerinden Yahya Kemal Beyatlı’nın yazarlığının yanı sıra TBMM’nde Urfa milletvekili olarak seçilmesi ve mecliste bulunduğu dönem yapmış olduğu çalışmalar literatür taraması yapılarak akademik çerçevede aktarılmaya çalışılıp, ”Tarama Modeli” ile incelendi. Araştırmanın sonucunda; Beyatlı, Mecliste; İrşad, Maarif, Kütüphane ve Hariciye Komisyonlarında görev almıştır. 1925’te Fransızlarla yapılan “Türkiye Suriye arasındaki sınırların düzeltilmesi” görüşmelerine delege olarak gönderilmiş, görüşmelerdeki başarılısı nedeniyle 1926 tarihinde Varşova Elçiliğine atanınca, Şanlıurfa Milletvekilliğinden 23 Mayıs 1926 tarihinde ayrılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal Beyatlı,, Urfa,, Milletvekili,, Delege,, Türkiye Büyük Millet Meclisi

Destekleyen Kurum

Başkent Üniversitesi

Urfa Deputy Yahya Kemal Beyatlı's Activities İn The Turkish Grand National Assembly

Öz

Yahya Kemal Beyatlı, one of the writers who left a mark in Turkish Literature in the Republican Period, was born during the collapse of the Ottoman Empire and lived in the first fifty-eight years of the Republic. Beyatlı, who witnessed important periods of Turkish history such as the Trablusgarp War, the Balkan Wars, and the First World War, published articles supporting the National Struggle in the Dergâh Magazine with the newspapers İleri, Tevhid-i Efkar, Hâkimiyet-i Milliye, during the War of Independence. In 1922, Beyatlı, who was in Ankara for a short time, was appointed as the Consultant to the Lausanne Delegation Executive in the same year and was elected as a deputy of Urfa in the elections held for the formation of the Turkish Grand National Assembly in 1923. In the study; In addition to the authorship of Yahya Kemal Beyatlı, one of the important names of Turkish Literature, his election as a deputy of Urfa in the Turkish Grand National Assembly and the works he had done during the period he was in the parliament were tried to be transferred in the academic framework by scanning the literature and examined with the "Scanning Model". As a result of the research; Beyatlı, in the Assembly; He worked in Irşad, Education, Library and Foreign Affairs Commissions. In 1925, with French "rectification of borders between Turkey and Syria," he was sent as a delegate to the talks, the embassy in Warsaw in 1926 by assigning successful because the negotiations are separated from Şanlıurfa deputy on May 23, 1926.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal Beyatlı,, Urfa,, Deputy, Delegate,,, Grand National Assembly of Turkey

Kaynakça

• Akşin, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele, Son Meşrutiyet, (1919-1920), Cilt II, Cem Yayınevi, İstanbul, 1992.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk 1919 – 1927, Yayına Hazırlayan Zeynep Korkmaz, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Hava Kurumu Basımevi, Ankara, 2005.
• Aydoğan Erdal, Mahmutoğlu Tansu Barış, Mustafa Kemal Atatürk Döneminde Yapılan Seçimler ve Karakteristik Özellikleri, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 10, 2013.
• Banarlı, Nihat Sami, Yahya Kemal’in Hatıraları, İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal Enstitüsü, İstanbul, 1960.
• Berk, Kemal, Yahya Kemal Beyatlı “Yaşamı ve Yapıtlarını Okuma Kılavuzu”, Tarih ve Özne, İstanbul, 2001.
• Beyatlı, Yahya Kemal, Çocukluğum, Gençliğim Siyasi ve Edebi Hatıralarım, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul, 1999.
• Beyatlı, Yahya Kemal, Mektuplar Makaleler, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul, 1977.
• Ezherli, İhsan, Türkiye Büyük Millet Meclisi (1920-1992) Ve Osmanlı Meclisi Mebusanı (1877- 1920), TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara, 1992.
• Gönlübol, Mehmet, Sar Cem, Olaylarla Türk Dış Politikası, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1987.
• İdem Tekin, 2. Dönem TBMM’deki Urfa Milletvekilleri ve Meclis Faaliyetleri, Doç. Dr. Samira Kortantamer Armağanı, Çizgi Kitabevi, 2019.
• Karacan, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1943.
• Öztürk, Kazım, Türk Parlamento Tarihi TBMM II. Dönem 1923-1927, C.III, TBMM Yayınları, Ankara, 1994.
• Seha, L. Meray, Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar-Belgeler, İkinci Takım Cilt II, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1972.
• Şimşek, Çini Derya, Ankara’da Açılan İlk Gürcistan Temsilciliği ve Türk Gürcü İlişkileri, Siyasal Kitapevi, Ankara, 2019.
• Şimşir, Bilal N., (Şair Yahya Kemal Beyatlı’nın Elçiliği Ve Büyükelçiliği, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi Cilt: XXIII / Mart-Temmuz-Kasım, 2007.
• Tevfikoğlu, Muhtar, Ölümünün Yirmi Beşinci Yılında Yahya Kemal, “Son Yıllarında ve Son Hastalığında Yahya Kemal” Ankara, 1983.
• Tozluyurt, Meral, Yahya Kemal Beyatlı’nın Siyasi Portresi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2007.
• Tunçay, Mete, Tek Parti Yönetimi (1923-1931), Yurt Yayınları, Ankara, 1981.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü (1920 -1950), TBMM Basın Ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.
• Türkmen, Zekeriya, “Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a Hareketi Ve Müfettişlik Bölgesindeki Faaliyetleri”, 90.Yılında Millî Mücadele Sempozyumları, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2011.
• Uysal, Sermet Sami, Yahya Kemal’le Sohbet, Kitap Yayınları, İstanbul, 1953.
• Yalçın, Semih, “Millî Mücadele Dönemi”, 90.Yılında Millî Mücadele Sempozyumları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2011.
• Yazıcı, Sefer, Milli Egemenlik Belgeleri, TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı, TBMM Basımevi, Ankara, 2015.