Trabzon İngiliz Konsolosu Vorley Harris’in Raporlarına Göre 1950’li Yıllarda Rize

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 727 - 744, 22.06.2021

Gülşah Kurt Güveloğlu

https://doi.org/10.21551/jhf.942926

Cited By: 1

Öz

Bazı illerde bulunan yabancı konsoloslukların hazırlamış olduğu raporlar Osmanlı döneminde olduğu gibi Cumhuriyet dönemi için de önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Özellikle İngiltere’nin konsolosluk açmış olduğu illerle ilgili bilgiler bu dönemde yabancıların gözünden Türkiye hakkında yapılan gözlemleri içermesi bakımından dikkati çekmektedirler. 1830’larda Trabzon’da açılmış olan İngiltere konsolosluğu 1956’ya kadar çalışmalarını sürdürmüş ve gerek Trabzon ve gerekse çevre illerle ilgili raporlar hazırlamıştır. Bu raporlardan bir çoğu 1949-1956 yılları arasında Trabzon ve çevresindeki illere yapılan gezileri içermektedir. İngiltere’nin Trabzon konsolosu olan Vorley Harris tarafından yapılan bu gezilerden birkaçı Rize vilayetine yapılmıştır. Bu bildiride Vorley Harris’in Rize’ye yapmış olduğu gezilere değinilecek ve bu geziler sonucunda edindiği izlenimler üzerinden yabancı bir diplomatın -Rize özelinde, Türkiye genelinde- algıları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Tek partili hayattan çok partili hayata geçiş ve Demokrat Parti dönemlerini içermesi bakımından hızlı bir dönüşümün yaşandığı yıllarda yapılan bu gezi ve gözlemler, Rize ilinin demografik yapısı, halkın siyasi tercihleri, ilin sosyo-iktisadi, eğitim, kültür imkanları ilgili önemli ve değerli bilgiler içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Trabzon İngiliz Konsolosu, Konsolosluk Raporları, Vorley Harris, Rize.

According to the Reports of Trabzon British Consul Vorley Harris, Rize in the 1950s

Öz

The reports prepared by foreign consulates in some provinces contain important information for the Republican period as well as the Ottoman period. In particular, information about the province where Britain's consulate opened in terms of the attention they contain observations made about Turkey through the eyes of foreigners in this period. The British consulate, which was opened in Trabzon in the 1830s, continued its activities until 1956 and prepared reports on both Trabzon and the surrounding provinces. Many of these reports include trips to Trabzon and its surrounding cities between 1949-1956. A few of these trips by Vorley Harris, the British Consul of Trabzon, were made to the Rize province. In this report, Vorley Harris' trips to Rize will be mentioned and the perceptions of a foreign diplomat will be revealed through the impressions she gained as a result of these trips. These trips and observations in the years when there was a rapid transformation in terms of transition from single-party life to multi-party life and the Democratic Party periods include important and valuable information about the demographic structure of the province of Rize, the political preferences of the city, socio-economic, educational and cultural opportunities of the province.

Anahtar Kelimeler

Trabzon British Consul, Reports of Consulate, Vorley Harris, Rize.

Kaynakça

• National Archive, Foreign Office, AIR 79/2754/318369.
• Harris, Christopher, The Reports of the Last British Consul in Trabzon, 1949-1956, the Isıs Press&Gorgias Press, Istanbul, 2010.
• http://trabzonvakfi.org.tr/trabzon/cgibin/t?parm1%3DARAT%26parm2=201510, 20.06.2020.
• Lord Kinross, Kutsal Anadolu Toprakları, Nokta Kitap, İstanbul, 2003.
• Macaulay, Rose, İngiliz Misyonerler Karadeniz’de, Çev.Billur Tiğrek, Tümzamanlar Yay., İstanbul, 1995.
• Yalçınkaya, Alaaddin, “Trabzon’daki Son İngiliz Konsolosu Vorley Harris’in Raporlarına Göre 1952 Yılında Giresun”, Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu, Ankara, 2009.
• Yalçınkaya, Alaaddin, “Trabzon’daki Son İngiliz Konsolosu Vorley Harris’in Raporlarına Göre 1952 Yılında Gümüşhane”, Gümüşhane Tarihi (İl Oluşunun 85. Yılında Gümüşhane Tarihi ve Ekonomisi Sempozyumu Bildirileri 25-28 Mayıs 2010), Ed. B.Nazır-K.Saylan, Gümüşhane, 2016.
• Rize Gazetesi, “Kültür Bakımından Önemli Bir Yokluk”, 15 Şubat 1936.
• Rize Gazetesi, “Çocuklarımızın Sağlığı”, 14 Aralık 1950.
• Rize Gazetesi, “Rize İskelesi Nerede İnşa Edilmeli”, 05 Mayıs 1951.
• Rize Gazetesi, “Rize İskelesi”, 03 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Lord Kinross Şehrimizde”, 07 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Mr.Lord Kinross’un Türkiye Hakkındaki İntibaları”, 08 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Dr.İncekara’nın Rize kendiri hakkında gazetemize beyanatı”, 08 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Kenevir kursu”, 11 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “İskele nerede yapılmalı?”, 13 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Karadere’de Kendircilik Kursu”, 14 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Lise açılıyor”, 28 Ağustos 1951.
• Rize Gazetesi, “Ağustos 1951’de Rize’de yapılan Kenevircilik Kursunun Özeti Hakkında Rapor”, 03 Eylül 1951.
• Rize Gazetesi, “Kendir mahsulü nasıl gelişir”, 20 Eylül 1951.
• Rize Gazetesi, “Hindistan Büyükelçisi C.S. Tha Rize’de”, 23 Eylül 1951.
• Rize Gazetesi, “Rize-İspir Yolunda Çalışmalar”, 24 Eylül 1951.
• Rize Gazetesi, “Lise dün, merasimle açıldı”, 25 Eylül 1951.
• Rize Gazetesi, “Rize-İspir Yolu”, 26 Ekim 1951.
• Rize Gazetesi, “Tabii Zenginliklerimizden Narenciyeler”, 27 Ekim 1951.
• Rize Gazetesi, “Rize-İspir yolu 75. Kilometreye vardı”, 22 Kasım 1951.
• Rize Gazetesi, “Güneyceliler bayram yapıyor”, 30 Kasım 1951.
• Rize Gazetesi, “Yolcu salonu yapılmalıdır”, 06 Aralık 1950.
• Rizenin Sesi, “İskelemiz inşaatı niçin durdu?”, 30 Haziran 1954.
• Rizenin Sesi, “Sönen Rize limanına ağlayanlar”, 16 Temmuz 1954.
• Zümrüt Rize, “İskele nerede olmalı”, 03 Eylül 1951.
• Zümrüt Rize, “Dut tohumu dağıtılacak”, 05 Nisan 1952.
• Zümrüt Rize, “Yolcu Salonu meselesi”, 05 Mayıs 1952.
• Zümrüt Rize, “İskele inşaatı”, 08 Mayıs 1952.
• Zümrüt Rize, “Lise binası inşaatı”, 28 Haziran 1952.
• Zümrüt Rize, “Sanat Enstitüsü ve Kız Sanat Ortaokulunun yılsonu sergisi”, 29 Haziran 1952.
• Zümrüt Rize, “Rizenin limanı yapılacak mı”, 29 Temmuz 1952.
• Zümrüt Rize, “Rizenin liman ihtiyacı”, 04 Ağustos 1952.
• Zümrüt Rize, “Çay diyarında Çay yok”, 10 Aralık 1952.
• Zümrüt Rize, “Çay ithal serbest bırakılmamalı”, 12 Aralık 1952.