The Basic Elements of the Army in the Steppe Turkish Tribes

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4, 711 - 726, 29.12.2021

Ayten Akcan

https://doi.org/10.21551/jhf.1027116

Cited By: 2

Öz

The area called the steppes where the Turkish tribes emerged consists of the geographical area known as Central Asia, North Asia and Eastern Europe. These communities that lived in this region made their presence felt over time and created a culture of their own in this region. These Turkish communities living in this geography had an army that protected the borders of the region in which they existed and was constantly at arms. Therefore, the understanding of the army of these tribes did not have a non-continuous army that came together only in wartime. It was an army in which everyone who could hold a gun was a soldier, and every soldier was ready for war at any moment. One of the most basic features of this army organization was that it was free and permanent. Especially since the Huns, they have attained a more institutionalized appearance and a large proportion of them consisted of cavalry.
The steppe geography stretching from China to Europe, insufficient economic resources, as well as harsh climatic conditions and the struggle between the tribes have led to the period before Christ. Undoubtedly, this situation paved the way for the military organization to gain importance. This military structure gained experience day by day and created many different tactics and strategies by applying new systems and techniques. Over time, society became integrated with the army and military service became both a general and an individual feature. This study has been prepared in order to reveal what these societies take as a basic element while forming their understanding of the army, based on the information and findings about the Steppe Turkish tribes, on a ground where the army-society dichotomy is so intertwined. With this study, it is thought that the framework of the military structure that will come up in the next period can be determined more easily and the first formations of some permanent elements can be revealed more easily.

Anahtar Kelimeler

Army, Turks, Steppe Tribes, Cavalry, Organization

Bozkır Türk Kavimlerinde Ordunun Temel Unsurları

Öz

Türk kavimlerinin ortaya çıktığı bozkırlar olarak adlandırılan alan Orta Asya, Kuzey Asya ve Doğu Avrupa olarak bilinen coğrafi sahadan oluşmaktadır. Bu bölge içerisinde yaşamış olan bu topluluklar varlıklarını zamanla hissettirmişler ve bu bölgede kendilerine ait bir kültür oluşturmuşlardır. Bu coğrafyada yaşayan bu Türk toplulukları varoldukları bölgenin sınırlarını koruyan ve devamlı silah başında bulunan bir orduya sahiplerdi. Dolayısıyla bu kavimlerinin ordu anlayışlarında sadece savaş zamanı bir araya gelen sürekliliği olmayan bir ordu anlayışı yoktu. Eli silah tutan herkesin asker, her askerin her an savaşa hazır olduğu bir ordu söz konusu idi. Zaten bu ordu teşkilatlanmasının en temel özelliklerden biri de ücretsiz ve daimi oluşlarıydı. Özellikle Hunlardan itibaren daha kurumsal bir yapıya bürünen ve büyük bir oranının da süvarilerden oluştuğu bir görünüme de ulaşmışlardır.
Çin’den Avrupa’ya uzanan bozkır coğrafyası, yetersiz ekonomik kaynaklar aynı zamanda sert iklim şartları ile kavimler arası mücadelenin milattan önceki dönemlere kadar uzanmasına sebep olmuştur. Şüphesiz bu durumda ordu teşkilatının önem kazanmasına zemin hazırlamıştır. Bu askeri yapı gün geçtikçe tecrübe kazanarak yeni sistem ve teknikler uygulayarak farklı birçok taktik ve stratejiyi de oluşturmuştur. Zamanla toplum ordu ile bütünleşmiş ve askerlik hem genel hem de bireysel bir özellik halini almıştır. Bu çalışma da ordu-toplum ikileminin böylesine iç içe geçtiği bir zeminde Bozkır Türk kavimleri konusunda gün ışığına çıkan bilgi ve bulgulardan yola çıkarak bu toplumların ordu anlayışını oluştururken neleri temel unsur olarak aldıklarını ortaya koyabilmek adına hazırlanmıştır. Bu çalışma ile daha sonraki süreçte karşımıza gelecek olan askeri yapılanmanın çerçevesinin daha rahat belirlenebileceği ve kalıcı birtakım unsurların ilk oluşumlarının daha kolay ortaya konulabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ordu, Türk, Bozkır Kavimleri, Süvari, Teşkilat

Kaynakça

• Adamoviç, Milan, “Otça Borça”, (Çev. E. Aydın), Türk Dili, Cilt 633, 2004, s. 261-264.
• Artamonov, Mihail İllarionoviç, Hazar Tarihi, Türkler, Yahudiler, Ruslar, (Çev. D. A. Batur), Selenge Yayınları, İstanbul 2004.
• Atsız, Hüseyin Nihal, “Türk Kara Ordusu Ne Zaman Kuruldu”, Orkun Dergisi, Sayı 18, Yıl 1963, s. 10-18.
• Aydoğan, Metin, Yönetim Gelenekleri ve Türkler. İkinci Cilt, Umay Yayıncılık, İzmir, 2004.
• Balint, Csanad, Die Archaeologie der Steppe, Böhlau Verlag, Wien-Köln,1989.
• Baykara, Tuncer, Türk Kültür Tarihine Bakışlar, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2001.
• Bayrak, Orhan, Türk İmparatorluk Tarihi, Bilge Karınca Yayınları, İstanbul, 2002.
• Brantjes, B., Arms of the Sakas and other Tribes the Central Asian Steppes, Varanisi, 1996.
• Caferoğlu, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2015.
• Donuk, Abdülkadir, İdarî-Askarî Unvan ve Terimler, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1988.
• Durmuş, Eda, “Eski Türklerde Askeri Yapı”, Asya Araştırmaları Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 1, Cilt: 4, Yıl 2020, s. 1-2.
• Durmuş, İlhami, “Eski Türk Savaş Araç-Gereç ve Taktiği”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, Yıl 2019, s. 49-70.
• Durmuş, İlhami, Türk Kültürüne Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2018.
• Erdemir-Palaz, Hatice, “Yabancı Yazarlara Göre Türklerde Savaş ve Taktik”, (Ed. Hasan Celal Güzel , Kemal Çiçek, Salim Koca), Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002.
• Genel Kurmay Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyetini Kuran Türk Milletinin Tarihi, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• Gömeç, Saadettin, “Türk Ordusunun Genel Mahiyeti”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Sayı 141, Yıl 1988, s. 1-11.
• Güler, Ali, Türklük Bilgisi, Türkay Yayınları, Ankara 2007.
• Gürsoy-Naskali, Emine, Türk Dünyası Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
• Hudyakov, Yuliy, S., “Eski Türklerde Silah”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt III, Yeni Türkiye Yayınları, Yıl 2002, s. 468-477.
• Istvan, Vasary, Eski İç Asyanın Tarihi, Ötüken Yayınevi, İstanbul 2007.
• Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, 25. Baskı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2004.
• Kaşgarlı Mahmut, Divanı Lûgat- it Türk, (Çev. B. Atalay), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu-Türk Dil Kurumu Yayınları: 521, Cilt 1, Ankara 1996.
• Koca, Salim, Türk Kültürünün Temelleri II, 4. Baskı, Berikan Yayınevi, Ankara 2016.
• Koca, Salim, “Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı”, (Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt 2, Ankara 2002, s. 823-844.
• Merey, Zihni, Türk Tarihi ve Kültürü, Birleşik Yayınevi, Ankara 2009.
• Mesudî, Murûc ez-Zeheb (Altın Bozkırlar), (Çev. A. Batur), Selenge Yayınları, İstanbul 2014.
• Minzulin, Alexandr İ., “Skythische Rüstung im Experiment die Kriegerbestattung von Gladkovscina”, Gold der Steppe, Karl Wachholtz Verlag, Neumünster, Yıl 1991, s. 137-142.
• Neumark, Fritz, "Türklerde Harp Sonrası Maliye Meseleleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Beynelmilel Maliye Ens. La Haye Kongresi’ne Sunulan Tebliğ, (Çev. O. Dikmen, F. Ergin), Sayı 8, Cilt 4, Yıl 1947, s. 72-89.
• Ögel, Bahaeddin, İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi, Cilt VII, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2014.
• Ölmez, Filiz Nurhan-Özdamar, Halit, “Bir Yüzüğün Öyküsü: Zihgir”, İdil Dergisi, Sayı 33, Cilt 6, Yıl 2017, s. 1555-1579. Öztuna, Yılmaz, Cumhuriyet Dönemi Öncesi Türkler, Bab-ı Âli Kültür Yayıncılığı, İstanbul 2011.
• Phillips, E. D., The Royal Hordes, Nomad Peoples of the Steppes, Thames and Hudson London, 1961.
• Ramstedt, G. J. “Zwei Uigurische runeninschriften in der Nord Mongolei”, Journal de la Société Finno-Ougrienne, XXX/3, 1913, s. 1-63.
• Rasonyi, Laszlo, Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1993.
• Rybatzki, Volker, Die Toñukuk-Inschrift, Studia Uralo-Altaica, Szeged 1997.
• Steuerwald, Karl, Almanca Türkçe Sözlük, ABC Tanıtım Basımevi, İstanbul 1988.
• Şeşen, Ramazan, İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, TTK Yayınları, Ankara 2001.
• Taşağıl, Ahmet “Eski Türk İdaresi”, Tarih ve Medeniyet, Sayı: 58, Yıl 1999, s. 58-62.
• Yılmaz, Sait, “Türk Savaş Sanatı ve Stratejisi”, Jeopolitik Aylık Strateji Dergisi, Sayı 62, Yıl 2009, s. 10-16.