Demokrat Parti Döneminde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi (1950-1960)

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 3, 798 - 822, 30.09.2022

Dilsen İnce Erdogan Banu Berber Babalık

https://doi.org/10.21551/jhf.1158394

Öz

Tarih boyunca toplumların yaşamlarında bölgesel tarım ürünlerinin büyük önem taşıdığı görülmüştür. Türkiye’de sahip olduğu coğrafi konumun etkisi ve iklim özellikleriyle zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli bir potansiyele sahip olmuştur. Millî Mücadele sonrası yeni devletin kurulmasında bağımsız ekonomi anlayışı benimsenmiştir. Ekonomisi tarıma dayanan Türkiye’de Cumhuriyet dönemi ile zeytin tarımına önem verilmiştir. Zeytinciliği geliştirmek ve zeytin ağacı sayısını artırmak amacıyla yeni kanun ve düzenlemeler yapılmış, modern zeytincilik kursları düzenlenmiş ve bu kurslara yurtdışından zeytincilik alanında uzman kişiler getirilmiştir. 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti (DP)’nin ekonomi politikalarında tarım büyük öneme sahip olmuştur. Bu çalışmada DP’nin 10 yıllık iktidarında büyük önem taşıyan ekonomi politikaları içinde zeytin tarımı ele alınmıştır.

1950-1960 yılları arasında Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı üretimi, zeytinciliği geliştirmek için yapılan çalışmalar, bu çalışmaların sonuçları ve zeytin üretiminin Türkiye ekonomisine etkileri çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Zeytin üretimi ve üretimin ekonomiye etkilerinin sayısal verilerle desteklendiği çalışmada sayısal veriler konusunda dönemin TUİK verilerinden (Türkiye İstatistik Kurumu), Başbakanlık İstatistik Yıllıklarından, tarım ve ekonomi dergilerinden yararlanılmıştır. Ayrıca zeytin ile ilgili çıkarılan kanunlar, kanun hükmünde kararnameler ve resmi düzenlemeler ile ilgili olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Resmî Gazete, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridelerinden, Kanunlar ve Tutanak Dergilerinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zeytin, Zeytinyağı, Demokrat Parti, Ekonomi

Olive and Olive Oil Production the Democratic Party in The Period (1950 – 1960)

Öz

Tarih boyunca toplumların yaşamlarında bölgesel tarım ürünlerinin büyük önem taşıdığı görülmüştür. Türkiye’de sahip olduğu coğrafi konumun etkisi ve iklim özellikleriyle zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli bir potansiyele sahip olmuştur. Millî Mücadele sonrası yeni devletin kurulmasında bağımsız ekonomi anlayışı benimsenmiştir. Ekonomisi tarıma dayanan Türkiye’de Cumhuriyet dönemi ile zeytin tarımına önem verilmiştir. Zeytinciliği geliştirmek ve zeytin ağacı sayısını artırmak amacıyla yeni kanun ve düzenlemeler yapılmış, modern zeytincilik kursları düzenlenmiş ve bu kurslara yurtdışından zeytincilik alanında uzman kişiler getirilmiştir. 1950’de iktidara gelen Demokrat Parti (DP)’nin ekonomi politikalarında tarım büyük öneme sahip olmuştur. Bu çalışmada DP’nin 10 yıllık iktidarında büyük önem taşıyan ekonomi politikaları içinde zeytin tarımı ele alınmıştır.

1950-1960 yılları arasında Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı üretimi, zeytinciliği geliştirmek için yapılan çalışmalar, bu çalışmaların sonuçları ve zeytin üretiminin Türkiye ekonomisine etkileri çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Zeytin üretimi ve üretimin ekonomiye etkilerinin sayısal verilerle desteklendiği çalışmada sayısal veriler konusunda dönemin TUİK verilerinden (Türkiye İstatistik Kurumu), Başbakanlık İstatistik Yıllıklarından, tarım ve ekonomi dergilerinden yararlanılmıştır. Ayrıca zeytin ile ilgili çıkarılan kanunlar, kanun hükmünde kararnameler ve resmi düzenlemeler ile ilgili olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Resmî Gazete, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridelerinden, Kanunlar ve Tutanak Dergilerinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zeytin, Zeytinyağı, Demokrat Parti

Kaynakça

• Arar, İsmail, Hükümet Programları 1920-1965, Burçak Yayınevi, İstanbul 1968.
• Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, İmge Kitapevi, İstanbul 1993.
• Cillov, Haluk, Türkiye Ekonomisi, Sermet Matbaası, İstanbul 1962.
• Çeçen, Kemal, “Zeytin Ağacının Hususiyetleri Nelerdir?”, Türkiye Ziraat Mecmuası, S.24, 22-24.
• Çeçen, Kemal, “Aziz Zeytinciler, Yanlış Yoldayız”, Türkiye Ziraat Mecmuası, S.26, s.20-21.
• Demirel, Tanel, Türkiye’nin Uzun On Yılı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
• Direk, Mithat,Tarım Tarihi ve Deontoloji, Eğitim Yayınevi, Konya 2012.
• Erdal Gültekin, Soylu Başbuğ Dilek, Erdal K., “Anadolu ve Türk Kültüründe Zeytin”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, s.9(3),2020, s.164-169.
• Emiroğlu Atiye, Koçyiğit, Nezahat, Kesici, Senem, “Demokrat Parti Yönetiminde Ekonomik Politikalar”, Tarihin Peşinde, S.8, 2012, s. 73-92.
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara 1990.
• Geçmiş, Şimdi ve Gelecek Tariş, Zeytin ve Zeytinyağı Kooperatifleri Birliği, Etki Matbaacılık, İzmir 2012.
• Gözel, Hatice,“Güneydoğu Anadolu’da Zeytin”, Aneapfıstığı Araştırma Dergisi, Sayı No:1, 2012, s.42-44.
• Kılıç, N. (1952), “Zeytin Ağaçlarını Ne Vakit ve Nasıl Budayalım”, Tarım Dergisi, C.I, S.5, s.86-91.
• Kopar, Metin, Atatürk Dönemi İktisadi Kalkınma, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2013.
• Metinsoy, Murat., İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.
• Sipahier, S.,“Körfez Zeytinciliği”, İktisadi Yürüyüş, C.1, S.4, Yıl 2, 1949.
• Sungur, Zehra, Demokrat Parti Dönemi Ekonomi Politikaları ve Kalkınma Çabaları, Gece Kitaplığı, Ankara 2015.