1960’lı Yıllarda Müzik Alanında Sendikal Bir Örgütlenme: Türk Müziği Sanatçıları Sendikası ve Müzik-iş Gazetesi (1968)

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 556 - 574, 17.09.2023

Esra Çetin

https://doi.org/10.21551/jhf.1324314

Öz

İlk örnekleri İngiltere’de sanayi devriminin bir ürünü olarak ortaya çıkan sendikal hareketler, XIX. yüzyılda yaşanan siyasi ve iktisadi gelişmeler ile birlikte kapitalist üretim ilişkileri çerçevesinde işçilerin yardımlaşma ve dayanışma örgütleri olarak kurulmuştur. Türk sendikacılığı ise Osmanlı Devleti’nde bir sınıf hareketine bağlı olmaksızın XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl başında oluşmaya başlamıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında dönemin sosyal ve siyasi şartları nedeniyle istenen ölçüde ilerleme gösteremeyen sendikal hareketler, II. Dünya Savaşı sonrasındaki 1947-1950 arasındaki dönemde tekrar faal duruma geçmiştir. Daha sonra 1961 Anayasası ile sendikacılık alanında yeni düzenlemeler yapılmış, buna paralel olarak özellikle meslek örgütleri olarak kurulan sendika sayısı da artmıştır.
Bu sendikalardan biri olan Türk Müziği Sanatçıları Sendikası (Müzik-iş), 1965 yılının Ocak ayında yetmiş Türk müziği sanatçısı tarafından Ankara’da kurulmuştur. Türk-İş Konfederasyonu’na bağlı millî sendika statüsünde kurulan Müzik-iş, kurulduğu yıl İzmir ve İstanbul’da, 1966 yılında ise Gaziantep’te şube açmıştır. 1968 yılının Mart ayında ise sendikanın yayın organı olan Müzik-iş Gazetesi çıkarılmaya başlanmış ve yalnızca yedi sayı yayınlanmıştır. Bu çalışmada Türk sendikacılık tarihinde ilginç bir yeri olan Müzik-iş Sendikası incelenmiştir. Değerlendirme yapılırken sendikanın yayın organı Müzik-iş Gazetesinden yararlanılmıştır. Ayrıca Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridelerinden, Resmî Gazete ve konuyla ilgili tetkik eserlerden de faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

1960'lı yıllar, Sendikacılık, Müzik, Türk Müziği, Müzik-iş

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

A Union Organization in the Field of Music in the 1960’s: Turkish Music Artists Union and Müzik-iş Newspaper (1968)

Öz

Trade union movements, the first examples of which emerged in England as a product of the industrial revolution, were established as workers' solidarity and solidarity organizations within the framework of capitalist production relations with the political and economic developments in the 19th century. Turkish trade unionism, on the other hand, began to emerge in the late 19th and early 20th centuries in the Ottoman Empire without being linked to a class movement. In the early years of the Republic, the trade union movement, which could not progress to the desired extent due to the social and political conditions of the period, became active again in the period between 1947-1950 after World War II. Afterwards, new regulations were made in the field of trade unionism with the 1961 Constitution, and in parallel with this, the number of trade unions, especially those established as professional organizations increased.
One of these unions, the Union of Turkish Music Artists (Müzik-iş), was founded in Ankara in January 1965 by seventy Turkish music artists. Founded as a national union affiliated to the Türk-İş Confederation, Müzik-iş opened branches in Izmir and Istanbul in the same year and in Gaziantep in 1966. In March 1968, the newspaper Müzik-iş (Müzik-iş), the publication organ of the union, was started to be published and only seven issues were published. In this study, the Müzik-iş Trade Union, which has an interesting place in the history of Turkish trade unionism, is analyzed. During the evaluation, Müzik-iş Newspaper, the publication organ of the union, was utilized. In addition, the Ottoman Archive of the Prime Ministry, the Republican Archive of the Prime Ministry, the Minutes of the Grand National Assembly of Turkey, the Official Gazette, and related works of research on the subject were also utilized.

Anahtar Kelimeler

1960's, Trade Unionism, Music, Turkish Music, Müzik-iş

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Başlangıçtan Günümüze Kadar Türk Bestekarları Ansiklopedisi, İtimat Kitabevi Yayınları, İstanbul 1978.
• Cankaya, Özden, Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi TRT 1927-2000, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara 2015.
• Güloğlu, Tuncay, “Dünden Bugüne Türkiye’de Sendikacılığın Gelişimi”, Disiplinlerarası Sosyal Politika Çalışmaları-1, Ekin Yayınevi, Bursa 2020.
• Güzel, Mehmet Şehmus, “Cumhuriyet Türkiyesi’nde İşçi Hareketleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt-7, İletişim Yayınları, İstanbul 1983.
• Işıklı, Alpaslan, Cumhuriyet Döneminde Türk Sendikacılığı, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt-7, İletişim Yayınları, İstanbul 1983.
• Koç, Yıldırım, Sendikacılık Tarihi, Türk-İş Eğitim Yayınları, Ankara 1998.
• --------------------, Türkiye İşçi Sınıfı ve Sendikacılık Hareketi Tarihi, Kaynak Yayınları, İstanbul 2003.
• Metinsoy, Murat, İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
• Özalp, Mehmet Nazmi, Türk Musikisi Tarihi-Derleme- II, TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara 1986.
• Özcan, Nuri, “Çinuçen Tanrıkorur”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.39, İstanbul 2010.
• Özden, Erhan, Osmanlı Maarifi’nde Musiki, TTK Yayınları, Ankara 2015.
• Öztuna, Yılmaz, Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi-I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1990.
• Park, Lvin L., History of the Labor Movement in the United States A Correspondence Study Course, Institute of Labor and Industrial Relations University of Illinois Press, Illinois 1948.
• Sözer, Vural, Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi, Atlas Kitabevi Yayınları, İstanbul 1964.
• Taş, H. Yunus, “Toplumsal Sınıfların Değişim Sürecinde, Sendikalar ve Sendikaların Geleceği”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, s.1(1), 2012/1.