Mustafa Kemal Atatürk’ün İnsancıl ve Barışçıl Dış Politika Aracı Olarak Anzaklara Mesajları

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 216 - 253, 26.09.2024

Mehmet Emin Elmacı

Öz

I. Dünya Savaşı içindeki Çanakkale Muharebeleri birçok açıdan dünyayı etkilemiştir. Savaşın siyasi ve özellikle de toplumsal sonuçları dünyanın her yerinde önemli gelişmelere neden olmuştur. Avustralya’nın da bu savaş sonrasında 25 Nisan’ı, “Anzak Günü” olarak niteleyip her yıl anma törenleriyle kutlamaları ve milli bilinçlerini güçlendirmeleri de bunlardan birisidir.
Bu savaşta önemli katkısı olan ve sonradan Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu da olacak olan Mustafa Kemal Atatürk ile Avusturyalılar arasında da saygı ve övgüye dayalı önemli bir bağ oluşmuştur. Makalemizde yeni bulgularla, bu bağın başlangıcını ve Atatürk’ün Avusturalya halkına verdiği mesajların kronolojik bir değerlendirmesini yaparak tarihe önemli bir kayıt koyma düşüncesindeyiz. Özellikle Türkiye ve Avusturya basınında Atatürk’ün ilk kez yayımlanacak Anzak Günü mesajları ve bu konuda çalışılmış eserlerden hareketle, Atatürk’ün dış politikasındaki barış politikasına uygun olarak girişimleri ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Anzak Günü, Şükrü Kaya, Avustralya

Mustafa Kemal Atatürk's Messages to the Anzacs as an Instrument of Humane and Peaceful Foreign Policy

Öz

The Battle of Gallipoli in World War I affected the world in many ways. The political and especially social consequences of the war led to important developments. One of these developments is the fact that Australia, in the aftermath of this war, celebrated April 25th as "Anzac Day" with commemorative ceremonies every year and strengthened their national consciousness.
Mustafa Kemal Atatürk, who made a significant contribution to this war and who would later become the founder of the Republic of Turkey, and the Austrians formed an important bond based on respect and praise. In this article, we intend to set an important record in history by making a chronological evaluation of the beginning of this bond and Atatürk's messages to the Australian people with new findings. In particular, Atatürk's Anzac Day messages, which will be published for the first time in the Turkish and Austrian press, and Atatürk's initiatives in accordance with the peace policy in his foreign policy will be revealed.

Anahtar Kelimeler

Gallipoli, Anzak Day, Şükrü Kaya, Australia

Kaynakça

• ATABAY; Mithat “Şehitlikleri İmar Cemiyeti Arşiv Belgelerine Göre Çanakkale Şehitler Abidesi İnşaatının Tamamlanması Ve Açılış Töreni” Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Cilt.14, sayı. 21, 2016, ss.213-232
• ATACANLI, Sermet Atatürk ve Çanakkale’nin Komutanları, MB Yayınevi, İstanbul 2006; Atatürk Ansiklopedisi; Hazırlayanlar; Kemal Zeki Gençosman- Niyazi Ahmet Banoğlu, Cilt.2, May Yayınları, İstanbul, 1971, s.s 141-142.
• BAŞYİĞİT, Türkan – ÖZCAN, Orhan “Avustralyalı Gazeteci Ernest Richard Peacock’un Mustafa Kemal Paşa’yla Çanakkale Savaşı Üzerine Röportajı” Belgi Dergisi, Kış 2023/I, s.s. 1-18.
• BEAN, C.E.W. The Offîcial Hİstory of Aııstralia in the War of 1914-1918. Volüme I: The Story of ANZAC, Australia War Memorial, Canberra: 1921.
• Belgelere Göre Eceabat Klavuzu, Eceabat Turizm ve Tanıtma Derneği Yayını, 1969.
• CAMERON, T. Sauers “Some Corner Forever: The Imperial War Graves Commission and the Meaning of the Great War” The Gettysburg Historical Journal, Volume 19, Article 8, 2020.
• ELMACI, Mehmet Emin, Mustafa Kemal (Atatürk) Ve Kamuoyunda Tanınması (1911 - 1919), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2022.
• İĞDEMİR, Uluğ “Anzaklar ve Atatürk’ün Tarihsel Davranışı” Milliyet; 15 Nisan 1978.
• İĞDEMİR, Uluğ Atatürk ve Anzaklar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1978.
• KARAŞİN, Alper XIX. Yüzyıldan XXI. Yüzyıla Türkiye Avustralya İlişkileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi/Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir, s. 67
• KARAŞİN, Alper, “Mustafa Kemal’in Pera Palas’ta General William Birdwood ve General Charles Harrington ile Görüşmesi Üzerine”, Tarih ve Günce, Sayı:7, 2020, s.5-22.
• KOCATÜRK, Utkan Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi, 1918 – 1938, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1973, s. 359.
• ONUR, Necmi Çanakkale Savaşları ve Şehidler Abidesi, Gün Matbaası, İstanbul 1960.
• ÖZAKINCI, Cengiz, “1915 Çanakkale Savaşı Anıtlarına Kazınan “Conilerle Mehmetçikler Arasında Fark Yoktur” sözleri Atatürk’e Ait Değil 1” Bütün Dünya, 1 Mart 2015;
• ÖZAKINCI, Cengiz, “1915 Çanakkale Savaşı Anıtlarına Kazınan “Conilerle Mehmetçikler Arasında Fark Yoktur” sözleri Atatürk’e Ait Değil 2” Bütün Dünya, 1 Nisan 2015.
• ÖZAKINCI, Cengiz, “1915 Çanakkale Savaşı Anıtlarına Kazınan ve İçinde “Conilerle Mehmetçikler Arasında Fark Yoktur” İbaresi Geçen Sözler Atatürk’e Ait Değil 1” Bütün Dünya, Nisan 2020.
• ÖZAKINCI, Cengiz, “1915 Çanakkale Savaşı Anıtlarına Kazınan ve İçinde “Conilerle Mehmetçikler Arasında Fark Yoktur” İbaresi Geçen Sözler Atatürk’e Ait Değil 2” Bütün Dünya, Nisan 2020.
• ÖZCAN, Orhan, “Anzak Günü ve Anma Törenlerinin Avustralya’daki Tarihi Gelişimi” Vakanüis, Yıl/Vol. 8, Sayı/No. 2, Güz/Fall 2023, s. 1783.
• SARISAMAN, Sadık, “Çanakkale Şehitleri Abidesi’nin İnşaası ve Halkın Yardımları” History Studies, Sayı.8/2, p. 85-107, 2016,
• SOLAK, Mustafa, Atatürk’ün Bakanı Şükrü Kaya, Kaynak Yayınları, Temmuz 2013, İstanbul.
• SÖNMEZ; Cahide Sınmaz “Çanakkale Savaşları’nı Anma ve Kutlama Etkinlikleri (1916 -1938)”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl.13, Güz. 2015, Sayı. 19, s.177.)
• ŞİMŞİR, Bilâl N, “1915 Çanakkale Savaşı ve Türkiye-Avustralya İlişkileri”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 2, Çanakkale: Mart 2004, s. 17.
• ŞİMŞİR; Bilal “Kanberra‘da Atatürk Anıtı Tasarısı” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2001, Cilt: 51 Sayı: 17. The Anzac Book; Cassell and Company Ltd. London, New York, Toronto and Melbourn, 1916. https://gelibolu1915.wordpress.com/2017/05/06/quinns-post-bombasirti-teraslari/ 07.05.2021.