The Integration of Nomadic Tribes into the Military System: IVth Army-Hamidian Cavalry Regiments Relationship

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 194 - 215, 26.09.2024

Abdullah Ekinci , İsmail Yakan

Öz

The Ottoman State always needed to strengthen its military forces. In the XIXth century, the focus was on how to recruit soldiers in order to strengthen the army. Thus, compulsory military service was introduced to create a modern army. However, some regions were exempted from this obligation for various reasons. Nomadic tribes in the IVth Army area also formed part of the population exempted from conscription. After the 93rd War, the vacuum of authority in the region paved the way for the deterioration of public order. Conflicts between tribes and separatist movements of Armenian communists, as well as possible attacks from Russia and Iran, were the main problems of internal security and public order. All this led to the necessity of establishing a military force from the nomadic tribes in the region.
The Hamidian Cavalry Regiments, established within the framework of a modern system based on ancient traditions, symbolised a new military power in the region. It was aimed for the members of the tribe to internalise the importance of military service. All responsibilities such as the organisation, training and administration of the regiments were assigned to the IVth Army. With the formation of regiments, it was tried to ensure internal security and public order, and to make measures against possible external attacks and border infiltrations. However, the tribesmen generally didn’t understand the military consciousness and a modern military organisation could not be established from the regiments. In this study, the military aspect of the Hamidian Cavalry Regiments, which were formed from nomadic tribes, and its relationship with the IVth Army will be analysed.

Anahtar Kelimeler

Military Organisation, IVth Army, Mehmed Zeki Pasha, Hamidian Cavalry Regiments

Göçebe Aşiretlerin Askerî Sisteme Entegrasyonu: IV. Ordu-Hamidiye Süvari Alayları İlişkisi

Öz

Osmanlı Devleti, askerî kuvvetlerini daima güçlendirme ihtiyacı duymuştur. XIX. yüzyılda da ordunun güçlendirilmesi için asker teminin nasıl gerçekleştirileceği üzerinde durulmuştur. Böylece modern bir ordu oluşturmak için zorunlu askerlik hizmetine geçilmiştir. Fakat muhtelif sebeplerden dolayı bazı bölgeler bu yükümlülükten muaf tutulmuştur. IV. Ordu mıntıkasındaki göçebe aşiretler de zorunlu askerlikten muaf tutulan halk kitlesinin bir kısmını oluşturmaktaydı. 93 Harbi’nden sonra bölgede oluşan otorite boşluğu, asayişin bozulmasına zemin hazırlamıştır. Aşiretlerin birbirleriyle çatışmaları ve Ermeni komitecilerinin ayrılıkçı hareketlerinin yanı sıra Rusya ve İran’dan gelebilecek olası saldırılar, bu iç güvenlik ve asayiş problemlerinin başını çekmektedir. Tüm bunlar bölgedeki göçebe aşiretlerden bir askerî güç kurma gerekliliğini doğurmuştur.
Kadim geleneklere bağlı olarak modern bir sistem çerçevesinde kurulan Hamidiye Süvari Alayları, bölgede yeni bir askerî gücü simgelemiştir. Aşiret mensubu fertlerin ise askerlik bilincinin önemini özümsemeleri amaçlanmıştır. Alayların teşkilâtlandırılması, eğitimi, idaresi gibi tüm sorumlulukları IV. Ordu’ya verilmiştir. Alayların oluşturulmasıyla iç güvenlik ve asayişin sağlanması, olası dış saldırılar ve sınır sızmalarına karşı önlem alınmaya çalışılmıştır. Ancak aşiret mensupları genel olarak askerlik bilincini kavrayamamışlar ve alaylardan modern bir askerî teşkilât kurulamamıştır. Çalışmada göçebe aşiretlerden oluşturulan Hamidiye Süvari Alayları’nın askerî yönü ve IV. Ordu ile ilişkisi irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Askerî Teşkilât, IV. Ordu, Mehmed Zeki Paşa, Hamidiye Süvari Alayları

Kaynakça

• Abdulla, Nejat. İmparatorluk Sınır v Aşiret: Kürdistan ve 1843-1932 Türk-Fars Sınır Çatışması. Mustafa Aslan tarafından çevrildi. Avesta Yayınları, 2009.
• Aksun, Ziya Nur. II. Abdülhamid. yay. haz. Erol Kılınç. Ötüken Neşriyat, 2010.
• Altay, Fahrettin. Görüp Geçirdiklerim: 10 Yıl Savaş ve Sonrası (1912-1922). İnsel Yayınları, 1970.
• Ateş, Sabri. Osmanlı-İran Sınır Bölgeleri: Bir Sınır Yapmak, 1843-1914. Devrim Kaya tarafından çevrildi. Küre Yayınları, 2015.
• Averyanof, P.. On Dokuzuncu Asırda Rusya, Türkiye, İran Muharebeleri. Mülâzım Adil Efendi ve Yüzbaşı Mustafa Efendi tarafından çevrildi. Hâkimiyet-i Milliye Matbaası, 1926.
• Balcı, Ramazan. Osmanlı’nın Doğu Siyaseti. Yitik Hazine Yayınları, 2010.
• Çakaloğlu, Cengiz. “Müşîr Mehmed Zeki Paşa (1835-1919).” Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1999. Tez No (89935).
• Çakın, Naci ve Orhon, Nafiz. Türk Silâhlı Kuvvetleri Tarihi (1793-1908). C./K. III/5. Genelkurmay Basımevi, 1978.
• Çetinsaya, Gökhan. “II. Abdülhamid’in İç Politikası: Bir Dönemlendirme Denemesi.” Osmanlı Araştırmaları 47, sayı. 47 (Nisan 2016): 353-409. https://doi.org/10.18589/oa.583218.
• Deringil, Selim. Simgeden Millete: II. Abdülhamid’den Mustafa Kemal’e Devlet ve Millet. İletişim Yayınları, 2022.
• Duguid, Stephen. “The Politics of Unity: Hamidian Policy in Eastern Anatolia.” Middle Eastern Studies 9, sayı. 2 (Mayıs 1973): 139-55. https://www.jstor.org/stable/4282467;
• Edhem, İbrahim. Cündîlik ve Hamidiye Süvari Alayları. Daire-i Askerîye Matbaası, H. 1307.
• Ekinci, Abdullah ve Bakr, Ashty Rahman. “Aşiretler, Yerleşim Alanları ve Hamidiye Alaylarıyla İlişkileri.” Karaköprü Tarih ve Kültür Atlası, editörlüğünü Abdullah Ekinci’nin yaptığı kitapta. C. 2. Karaköprü Belediyesi Kültür Yayınları, 2022.
• Ekinci, Mehmet Rezan. “1897 Tarihli Hamidiye Hafif Süvari Alayları Taksimatı.” e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9, sayı. 2 (18) (Kasım 2017): 703-24. https://doi.org/10.26791/sarkiat.339530.
• Eraslan, Cezmi. II. Abdülhamid ve İslam Birliği: Osmanlı Devleti’nin İslam Siyaseti 1856-1908. Ötüken Neşriyat, 2019.
• Erbengi, Türkan ve Kutluğ, Emin. Müşir Mehmed Zeki Paşa ve Belgelerle Ermeni Olayları. Kastaş Yayınevi, 2005.
• Ergül, Cevdet. II. Abdülhamid’in Doğu Politikası ve Hamidiye Alayları. Çağlayan Yayınları, 1997.
• Ertekin, Abdusselam. “Hamidiye Alayları ve Sosyo-Politik Etkileri (1890-1908).” Doktora Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi, 2019. Tez No (740563).
• Ertekin, Ferdi. İngiliz İstihbaratı ve Osmanlı İmparatorluğu. Yeditepe Yayınevi, 2022.
• Garami, Şakir. Osmanlı Ordu Teşkîlâtı. yay. haz. Veysel Köse. Berikan Yayınevi, 2022.
• Günay, Selçuk. “Hamidiye Hafif Süvari Alayları ve Erzurum.” Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı. 53 (Nisan 1988): 81-85.
• İnalcık, Halil. Devlet-i ‘Aliyye. C. 2. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Kara, Hidayet. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908). TTK Yayınları, 2020.
• Karaca, Ali. Anadolu Islahâtı ve Ahmet Şâkir Paşa (1838-1899). Eren Yayıncılık, 1993.
• Karadaş, Yücel. Osmanlı Ordusunda Modernizasyon ve Demodernizasyon 1826-1918. Doğu Kitabevi, 2016.
• Karademir, Nihat. Sultan Abdülhamid ve Kürtler. Nûbihar Yayınları, 2021.
• Kieser, Hans-Lukas. Iskalanmış Barış: Doğu Vilayetleri’nde Misyonerlik, Etnik Kimlik ve Devlet 1839-1938. Atilla Dirim tarafından çevrildi. İletişim Yayınları, 2018.
• Klein, Janet. Hamidiye Alayları: İmparatorluğun Sınır Boyları ve Kürt Aşiretleri. Renan Akman tarafından çevrildi. İletişim Yayınları, 2022.
• Kodaman, Bayram. “Hamidiye Hafif Süvari Alayları (II. Abdülhamid ve Doğu-Anadolu Aşiretleri).” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sayı. 32 (Haziran 2011): 427-480.
• Kodaman, Bayram. Sultan II. Abdulhamid Devri Doğu Anadolu Politikası. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1987.
• Kodaman, Bayram. Şark Meselesi Işığı Altında Sultan II. Abdülhamid’in Doğu Anadolu Politikası. Orkun Yayınevi, 1983.
• Mahmud Şevket Paşa. Osmanlı Teşkilât ve Kıyâfet-i Askeriyesi, C. I-II-III. yay. haz. Kadir Türker Geçer. Nobel Akademik Yayıncılık, 2021.
• McCarthy, Justin. Ölüm ve Sürgün: Osmanlı Müslümanlarının Etnik Kıyımı (1821-1922). Fatma Sarıkaya tarafından çevrildi. TTK Yayınları, 2020.
• Moreau, Odile. Reformlar Çağında Osmanlı İmparatorluğu: Askerî “Yeni Düzen”in İnsanları ve Fikirleri 1826-1914. Işık Ergüden tarafından çevrildi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Muhammed Emin Zeki Beg. Kürtler ve Kürdistan Tarihi: Tarihin Eski Devirlerinden Günümüze. Vahdettin İnce, Mehmet Dağ, Reşat Adak, Şükrü Aslan tarafından çevrildi. Nûbihar Yayınları, 2021.
• Öcal, Süleyman. “II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Devleti’nin Kürt Politikası.” Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2018. Tez No (531624).
• Ölmez, Adem. “Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’ndaki Milis Birlikleri.” Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi, sayı. 12 (Aralık 2021): 38-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/katre/policy. Örs, Orhan. Aşiretçilik, Milliyetçilik ve İslamcılık Kavşağında Osmanlı’nın Kürt Siyaseti (1876-1909). Nûbihar Yayınları, 2019.
• Özcan, Abdülkadir. “Osmanlı Askeri Teşkilatı.” Osmanlı Özel Sayısı I: Siyaset ve Teşkilat 6, sayı. 31 (Yeni Türkiye Yayınları, Ocak-Şubat 2000): 576-583.
• Rus Genelkurmay Belgelerinde II. Abdülhamid ve Osmanlı Ordusu. yay. haz. Mikhail Bashanov ve İlyas Kemaloğlu. Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2018.
• Rus General Mayewski’nin Doğu Anadolu Raporu -Van ve Bitlis Vilayetleri Askerî İstatistikî-. Mehmed Sadık tarafından çevrildi. haz. Hamit Pehlivanlı. Van Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, 2021. Salnâme-i Askerî. Defa 13, 1311/1895.
• Shaw, Stanford J. ve Kural Shaw, Ezel. C. II. Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. Mehmet Harmancı tarafından çevrildi. E Yayınları, 2010.
• Sultan Abdülhamit. Siyasi Hatıratım. der. Ali Vehbi Bey. Türkçeye akt. Bengisu Karakurt. Dergâh Yayınları, 2023. Sykes, Mark. Darül İslam: Osmanlı’nın Şark Bölgesinde Seyahat. Hikmet İlhan tarafından çevrildi. Avesta Yayınları, 2017.
• Tahsin Paşa. II. Abdülhamid ve Yıldız Hatıraları. yay. haz. Yüksel Kanar. Kapı Yayınları, 2023
• Uyar, Mesut ve Erickson, Edward J.. Osmanlı Askeri Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
• Üçel-Aybet, Gülgûn. Avrupalı Seyyahların Gözüyle Osmanlı Ordusu (1530-1699). İletişim Yayınları, 2018.
• Üner, Mehmet Emin. Aşiret, Eşkıya ve Devlet. Yalın Yayıncılık, 2009.
• van Bruinessen, Martin. Ağa, Şeyh, Devlet. Banu Yalkut tarafından çevrildi. İletişim Yayınları, 2021.
• Yıldız, Gültekin. “Kara Kuvvetleri.” Osmanlı Askerî Tarihi: Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918, editörlüğünü Gültekin Yıldız’ın yaptığı kitapta. Timaş Yayınları, 2017).
• Yılmazçelik, İbrahim. Osmanlı Devleti Döneminde Dersim Sancağı: İdari, İktisadi ve Sosyal Hayat. Kripto Yayınları, 2017.