ELEKTİF CERRAHİ HASTALARININ SAĞLIK İLE İLGİLİ İNTERNET KULLANMA VE E-SAĞLIK OKURYAZARLIK DURUMLARI

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 36 - 47, 30.12.2022

Pakize Özyürek , Nuri Seferoğlu , Mustafa Hız

Öz

Amaç: Bu araştırma, cerrahi hastaların sağlık ile ilgili internet kullanma ve e-sağlık okuryazarlık durumlarını incelemek amacıyla planlandı.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma 307 cerrahi hastasının katılımı ile 3 Mart- 30 Mayıs 2016 tarihleri arasında yapıldı. Veriler betimsel istatistikler ve Ki-kare testi ile analiz edildi.
Bulgular: Hastaların %81,8’inin sağlık ilgili konularda interneti kullandığı ve en fazla %40,4 oranla hastalık tanısı ve semptom taraması yaptıkları belirlendi. Sağlık ile ilgili internet kullanımında kendini yeterli bulan hastaların oranı %49,2 olup, tıbbi terimleri anlayanların oranı
%18,5 olduğu saptandı. Sağlık ile ilgili internet kullanma ve sağlık okuryazarlık durumları ile yaş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu (p<0,05), cinsiyet açısından ise anlamlı bir fark olmadığı bulundu (p>0,05). Cerrahi hastaların sağlık okuryazarlık seviyelerinin yeterli düzeyde olmadığı belirlendi.
Sonuç: Cerrahi hastalarının sağlıklarına ilişkin ihtiyaç duydukları doğru tıbbi bilgileri alma, anlama ve uygulama becerilerini geliştirmek için sağlık okuryazarlık düzeylerini artırmaya yönelik eğitimlerin yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cerrahi Hastası, Sağlık Bilgisi, Sağlık Okuryazarlığı, İnternet Kullanımı

Kaynakça

• Birinci Ş ve Ülgü MM. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2020;160. Erişim:https://www.saglik.gov.tr/TR,84930/ saglik-istatistikleri-yilliklari.html Erişim Tarihi: 15.06.2022
• Günler EO. Bilgi toplumunda internetin önemi ve sağlık üzerindeki etkileri. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2015; 17(29):33-40, 2015.
• Martins MP, Abreu-Rodrigues M, Souza JR. The use of the internet by the patient after bariatric surgery: contributions and obstacles for the follow-up of multidisciplinary monitoring. ABCD. Arquivos Brasileiros de Cirurgia Digestiva. 2015;28(Supl.1):46-51. https://doi:10.1590/S0102- 6720201500S100014.
• TÜİK, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021: 37437. Erişim: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p= Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)- Kullanim-Arastirmasi Erişim tarihi: 10.05.2022
• Khan D, Fjerbæk A, Andreasen JJ, Thorup CB, Dinesen B. Cardiac surgery patients’ e-health literacy and their use of a digital Portal. Health Education Journal. 2018;77(4): 482-494. https://doi: 10.1177/0017896918756435.
• Özen, H. Gender difference in ehealth literacy: empirical evidence from Turkey. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences. 2021; 11(4):1058-1068.
• Clarke MA, Moore JL, Steege LM, Koopman RJ, Belden JL, Canfield SM, et al. Health information needs, sources, and barrierss of primary care patients to achieve patient-centered care: A literature review. Health Informatics Journal. 2016; 22(4):992-1016. https://doi:10.1177/1460458215602939.
• Koster ES, Schmidt A, Philbert D, Van de Garde EMW, Bouvy ML. Health literacy of patients admitted for elective surgery. Int. J. Public Health. 2017; 25:181-186. https://doi:10.1007/s10389-016-0774-z
• Jiang S, Beaudoin CE. Health literacy and the internet: An exploratory study on the 2013 HINTS survey. Computers in Human Behavior. 2016;58: 240-248. https://doi:10.1016/j.chb.2016.01.007
• Kim H, Xie B. Health literacy and ınternet- and mobile app-based health services: a systematic reviewof the literature. ASIS. 2015: 6-10.
• Bozkurt H, Demirci H. Health literacy among older persons in Turkey. Aging Male. 2019; 22(4): 272-7.
• Yalcinoz Baysal H, Yildiz M. Determining of health literacy level in elderly: an example of eastern Turkey. Mid Blac Sea Journal of Health Sci. 2021; 7(1):7- 14.
• Shiferaw KB, Mehart EA. Internet use and e-health literacy among health-care professionals in a resource limited setting: a cross-sectional survey. AMEP. 2019;563-570. https://doi:10.2147/AMEP.S205414.
• Chang EM, BakerJS, Dos Santos Marques CI, Liwo AN, Chung KS, Richman SJ, et al. Health literacy in surgery. HLRP: Health Literacy Research and Practice. 2020; 4(1):e45-e65.
• Çetin İ, Özhanlı Y. Cerrahi hastalarının sağlık bilgisine ulaşmada internet kullanım özellikleri [The characteristics of internet usage of surgical patients accessing health information]. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 4(2): 44-49.
• Çetin F, Yılmaz E. Cerrahi Kliniğinde Yatan Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sağlık Algısı ve Ameliyat Korkusuna Etkisi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2022; 7(1): 61-67.
• Ajuwon GA. Internet accessibility and use of online health ınformation resources by doctors in training healthcare institutions in Nigeria. Library Philosophy and Practice (e-journal). 2015. 1258 Şubat 11, 2021 tarihinde http://digitalcommons.unl.edu/libphilpra c/1258 adresinden erişilmiştir.
• Zülfikar H. Hastaların internet kullanımı ve elektronik ortamdaki sağlık bilgilerine erişim davranışları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2016; 22(1):46-52.
• Görkemli, N. A study on internet usage in health communication. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 2017; 7 (1): 122-139.
• Yavuz ME, Aksoy B, Başboğa K, Ay K, Gürsoy A. Cerrahi hastalarının sağlık bilgilerine erişim için interneti kullanım durumları. Turkiye Klinikleri J. Nurs. Sci. 2019; 11(1):17-24.
• Burrus MT, Werner BC, Starman JS, Kurkis GM, Pierre JM, Diduch DR and et al. Patient perceptions and current trends in internet use by orthopedic outpatients. HSS J. 2017;13(3):271-275. https://doi:10.1007/s11420-017-9568-2
• Criss S, Woo Baidal JA, Goldman RE, Perkins M, Cunningham C, Taveraz EM. The role of health ınformation sources in decision-making among hispanic mothers during their children’s first 1000 days of life. Maternal and Child Health Journal. 2015;19(11): 2536-2543. https://doi:10.1007/s10995-015-1774-2.
• Battineni G, Baldoni S, Chintalapudi N, Sagaro GG, Pallotta G, Nittari G, et al. Factors affecting the quality and reliability of online health information. Digital Health. 2020;6:1-11. https://doi: 10.1177/2055207620948996.
• Pazarcı Ö, Gölge UH, Çamurcu Y, Saygılı H, Kılınç S, Keskinbıçkı M ve ark. Internet use by orthopedic and traumatology patients in Turkey. Cumhuriyet Medical Journal. 2015; 37(4): 269-275.
• Eryiğit Günler O. Bilgi toplumunda internetin önemi ve sağlık üzerindeki etkileri. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2015; 17(29): 33-40.
• Tekin A, Kaya E, Demirel M, Yazıcı SÖ. Güçlendirme Bağlamında İnternetin Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi Dergisi. 2009;6(1):23-36.
• Gutierrez N, Kindratt TB, Pagels P, Foster B, Gimpel NE. Health literacy, health information seeking behaviors and internet use among patients attending a private and public clinic in the same geographic area. Journal of Community Health. 2014; 39: 83-89. https://doi:10.1007/s10900-013-9742-5
• Roy M, Okrainec K, Novak CB, von Schroeder HP, Urbach DR, McCabe 417–427 SJ. Universal measures of support are needed: a cross-sectional study of health literacy in patients with Dupuytren’s disease. Plast Reconstr Surg. 2019;143:350e–358e. https://doi: 10.1097/PRS.0000000000005209
• Ölmez EH, Barkan OB. Sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve hasta hekim ilişkisinin değerlendirilmesi [Determing the level of health literacy and evulating doctor-patient relationships]. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi. 2015; 4(8):121-128.
• Henwood F, Wyatt S, Hart A, Smith J. Ignorance is Bliss Sometimes: Constraints on the Emergence ofthe ‘Informed Patient’ in the Changing Landscapes of Health Information. Sociology of Health & Illness. 2003;25(6):589-607.
• Duong TV, Sorensen K, Pelikan JM, Van den Broucke S, Lin I, Lin Y, et al. Health-related behaviors moderate the association between age and self- reported health literacy among Taiwanese women. Women Health. 018;58(6):632-646. https://doi:10.1080/03630242.2017.1333074.
• Xiao N, Sharman R, Rao HR, Upadhyaya S. Factors influencing online health information search: An empirical analysis of a national cancer-related survey. Decision Support Systems. 2014;57,