Amaç: Bu çalışmanın amacı, algılanan stresin sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam tarzı farkındalığı arasındaki ilişkiye aracılık etkisini araştırmaktır. Sağlık okuryazarlığının, algılanan stres düzeylerini azaltarak hem doğrudan hem de dolaylı olarak sağlıklı yaşam tarzı farkındalığını olumlu yönde yordayacağı varsayılmıştır.
Yöntemler: Bu araştırma kesitsel ve korelasyonel bir tasarım benimsemiştir. Örneklem Konya, Türkiye'de ikamet eden 1.150 yetişkinden oluşmaktadır. Veri toplama araçları Sağlık Okuryazarlığı, Algılanan Stres ve Sağlıklı Yaşam Farkındalığı ölçeklerini içermektedir. Tanımlayıcı analizler ve Pearson korelasyon katsayıları hesaplanmış, ardından yapısal eşitlik modellemesi yoluyla aracılık testleri yapılmıştır. Dolaylı etkilerin önemi, 5.000 yeniden örneklem ve %95 güven aralığıyla bootstrapping kullanılarak değerlendirilmiştir.
Sonuçlar: Örneklem, Konya'da ikamet eden ve yaş ortalaması 30,48 olan 1.150 yetişkinden oluşmuştur. Çoğunluğu kadın (%54.3), bekar (%59.7) ve üniversite mezunudur (%59.1). Bulgular, sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam tarzı farkındalığını pozitif yönde (β = .43, p < .001) ve algılanan stresi negatif yönde (β = -.21, p < .001) yordadığını göstermiştir. Buna karşılık, algılanan stres sağlıklı yaşam tarzı farkındalığını negatif yönde yordamıştır (β = -.19, p < .001). Aracılık analizi, sağlık okuryazarlığının algılanan stres aracılığıyla sağlıklı yaşam tarzı farkındalığı üzerinde anlamlı bir dolaylı etkisi olduğunu ortaya koymuştur (β = .02, %95 CI [.01, .04]). Bu sonuçlar hipotezlenen aracı modeli desteklemiştir.
Sonuç: Bu çalışma, algılanan stresin sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı yaşam tarzı farkındalığı arasındaki ilişkiye kısmen aracılık ettiğini kanıtlamaktadır. Sağlık okuryazarlığının geliştirilmesi algılanan stresi azaltarak bireylerin sağlıklı yaşam anlayışını geliştirebilir. Bu bulgular, bütüncül refahı teşvik etmek için stres yönetimi ve sağlık okuryazarlığı eğitiminin üniversite sağlık programlarına dahil edilmesinin önemini vurgulamaktadır.
Aims: This study aimed to explore the mediating effect of perceived stress on the relationship between health literacy and healthy lifestyle awareness. It was hypothesized that health literacy would positively predict healthy lifestyle awareness, directly and indirectly, by reducing levels of perceived stress.
Methods: This research adopted a cross-sectional and correlational design. The sample consisted of 1,150 adults residing in Konya, Turkiye. Data collection instruments included validated measures of Health Literacy, Perceived Stress, and Healthy Life Awareness. Descriptive analyses and Pearson correlation coefficients were calculated, followed by mediation testing through structural equation modeling. The significance of indirect effects was assessed using bootstrapping with 5,000 resamples and 95% confidence intervals.
Results: The sample consisted of 1,150 adults residing in Konya, with a mean age of 30.48. The majority were female (54.3%), single (59.7%), and university graduates (59.1%). The findings demonstrated that health literacy positively predicted healthy lifestyle awareness (β=0.43, p<0.001) and negatively predicted perceived stress (β=-0.21, p<0.001). In turn, perceived stress negatively predicted healthy lifestyle awareness (β=-0.19, p<0.001). Mediation analysis revealed a significant indirect effect of health literacy on healthy lifestyle awareness through perceived stress [β=0.02, 95% CI (0.01-0.04)]. These results supported the hypothesized mediating model.
Conclusion: The study proves that perceived stress partially mediates the relationship between health literacy and healthy lifestyle awareness. Improving health literacy may reduce perceived stress, enhancing individuals’ understanding of healthy living. These findings highlight the importance of incorporating stress management and health literacy education into university health programs to promote holistic well-being.
| Birincil Dil | İngilizce | 
|---|---|
| Konular | Sağlığın Geliştirilmesi, Halk Sağlığı (Diğer) | 
| Bölüm | Orijinal Makale | 
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Ekim 2025 | 
| Gönderilme Tarihi | 4 Ağustos 2025 | 
| Kabul Tarihi | 18 Eylül 2025 | 
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 6 | 
Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) Eşdeğerliği: Ulakbim TR Dizin'de olan dergilerde yayımlanan makale [10 PUAN] ve 1a, b, c hariç uluslararası indekslerde (1d) olan dergilerde yayımlanan makale [5 PUAN]
Dahil olduğumuz İndeksler (Dizinler) ve Platformlar sayfanın en altındadır.
Not: Dergimiz WOS indeksli değildir ve bu nedenle Q olarak sınıflandırılmamıştır.
Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) kriterlerine göre yağmacı/şüpheli dergiler hakkındaki kararları ile yazar aydınlatma metni ve dergi ücretlendirme politikasını tarayıcınızdan indirebilirsiniz. https://dergipark.org.tr/tr/journal/2316/file/4905/show 
Dergi Dizin ve Platformları
Dizinler; ULAKBİM TR Dizin, Index Copernicus, ICI World of Journals, DOAJ, Directory of Research Journals Indexing (DRJI), General Impact Factor, ASOS Index, WorldCat (OCLC), MIAR, EuroPub, OpenAIRE, Türkiye Citation Index, Türk Medline Index, InfoBase Index, Scilit, vs.
Platformlar; Google Scholar, CrossRef (DOI), ResearchBib, Open Access, COPE, ICMJE, NCBI, ORCID, Creative Commons vs.