İLMİN VE KALEMİN ORAK VE ÇEKİÇ İLE DANSI KIRIMLI BÜYÜK TÜRKOLOG BEKİR SIDKI ÇOBANZADE (15 MAYIS 1893-13 Ekim 1937)

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 43 - 53, 28.12.2021

Nuri Kavak , Muhammet Taha Bayraktar

Öz

Bekir Sıdkı Çobanzade fikirlerinin yanı sıra üstlendiği vazifelerle de fiili olarak Türk Milliyetçiliğine büyük hizmetler etmiş eşsiz bir dâhidir. Yaklaşık 44 yıllık kısa bir hayatın içine koskoca bir Türklük şuurunu sığdırmıştır. O, Kırım’dan Özbekistan’a ve oradan da Azerbaycan’a uzanan büyük bir mücadelenin mimarıdır. Türk Dünyası için önemli bir isim olmayı başaran Bekir Sıdkı Çobanzade, ortaya koyduğu çalışmalar ile Sovyet sınırlarını bile aşan adından söz ettirmiş büyük bir âlimdi. Özellikle Rusların acımasız asimilasyon politikalarına maruz kalan Türkleri yeni bir alfabe ile öz dillerine sahip çıkabilmeleri amacıyla hayatına mal olan meşakkatli bir çalışma sarf etmiştir.
XIX. ve XX. Yüzyıllarda Türk Dünyasının büyük bir kısmı özgürlüklerinden koparılmış ve ötesinde de sistemli bir asimilasyonla da kimliksizleştirilmekteydiler. Bekir Sıdkı Çobanzade bu denli zor ve girift bir dönemde bütün Türk Dünyasına hem şahsıyla hem de yazmış olduğu eserlerle öz kültürlerini diriltmelerine önemli katkı sağlamıştır. Onun Türkoloji alanındaki eserleri Sovyet işgali altındaki Türk yurtlarında etkili olmuştur. Bu denli zor bir mücadeleyi veren büyük Türk Milliyetçisi Bekir Sıdkı Çobanzade’yi tanımak ve eserlerini tekrar hafızalarda tazelemek her bir Türk için ehemmiyetli bir vazifedir. 

Anahtar Kelimeler

Kırım, Türkolog, Türk Dünyası, Azerbaycan

THE DANCE OF SCIENCE AND PEN WITH SICKLE AND HAMMER BEKIR SIDKI COBANZADE, GREAT TURKOLOGIST FROM CRIMEA (15 MAY 1893-13 October 1937)

Öz

Bekir Sıdkı Çobanzade is a unique genius who has served Turkish Nationalism well with his ideas as well as the duties he has undertaken. He packed a whole consciousness of Turkishness into a short life of about 44 years. He is the architect of a great struggle from Crimea to Uzbekistan and from there to Azerbaijan. Bekir Sıdkı Çobanzade, who managed to become an important name for the Turkish World, was a great scholar who made a name for himself beyond the Soviet borders with his works. He spent a strenuous work that cost him his life, especially in order to protect the Turks, who were exposed to the brutal assimilation policies of the Russians, with a new alphabet and their own language.
XIX. and XX. In the centuries, a large part of the Turkish world was deprived of their freedom and beyond that, they were being de-identified by a systematic assimilation. Bekir Sıdkı Çobanzade made a significant contribution to the revival of their own culture, both personally and with the works he wrote, in such a difficult and intricate period. His works in the field of Turcology were influential in Turkish homelands under Soviet occupation. It is an important duty for every Turk to get to know the great Turkish Nationalist Bekir Sıdkı Çobanzade, who fought such a difficult struggle, and to refresh his works in memory again.

Anahtar Kelimeler

Crimea, Turgolojist, Turkish world, Azerbaijan

Kaynakça

• ACAR, Kenan, Kırımlı Bekir Sıdkı ÇOBANZADE, TDK yayınları, Ankara 2001.
• ASKER, Ramiz “Bekir Çobanzade’nin Şiiri Ve Nesri”, Mir Bekira Çoban-zade, Karasupazar Bekir Sıdkı Çobanzade Fondı, Simferapol 2013.
• AYKOL, Ufuk, “Bekir Sıdqiy Çobanzadeniñ İstanbulda Talebelik Seneleri (1909-1914)”, Tuvgan Dil, 23 Ekim 2020. Erişim için : http://tuvgantil.kirimdernegi.org.tr/tarih-ve-etnografiya/bekir-sidqiy-cobanzadenin-istanbulda-talebelik-seneleri-1909-1914 Erişim Tarihi: 11.06.2021.
• BURAN, Ahmet, “Bekir Sıtkı Çobanzade”, Türkiye Dışındaki Türk Dünyası Türkologları, Akçağ Yayınları, Ankara 2019.
• ÇOBANZADE, Bekir Türk Tatar Dil Bilimine Giriş, Palet Yayınları, Konya 2015.
• ÇOBANZADE, Bekir, “Profesör Çobanzade’nin Türkoloji Seksyasının içtimaiyada yaptığı dakladindan”, İleri Mecmuası, No:1.
• ÇOBANZADE, Bekir, Kırım Tatar İlmi Sarfı, Haz. Neriman Seyityahya, TDK yayınları, Ankara 2009.
• GAHRAMANLI, Nazif, “Karusubazarlı Profesör (Bekir Çobanzadenin Hayatı Ve Edebi Şahsiyeti)”, EMEL, S.210, İstanbul 1995.
• HACIYEVA, Galibe, “XX. Yuzyıl Azerbaycan Dilcilik Tarihinde Bekir Cobanzade Merhelesi”, Mir Bekira Çoban-zade, Karasupazar Bekir Sıdkı Çobanzade Fondı, Simferopol 2013.
• NAGAYEV, Safter “Türk Lehçeleri Birleşmeli”, Aktaran: Ayşen Uslu, Kardaş Edebiyatlar Dergisi, S.33, Ekim-Kasım Aralık 1995, İzmir.
• NOGAYEV, Safter, “Bekir Çobanzade’nin Türkoloji Hizmetleri”, EMEL, S.123, İstanbul 1981.
• OTAR, İsmail, Kırımlı Türk Şair Ve Bilgini Bekir Sıdkı ÇOBANZADE, Lebib Yalkın Yayımları, İstanbul 1999.
• QASIMOV, Celal, Bekir ÇOBANZADE, Heydər Əliyev adına Akademiyasının Nəşriyyat-poliqrafiya mərkəzi, Bakü 2018.
• TAYMAS, Abdullah Battal, “Kırımlı Filolog-Şair Bekir Çobanzade’yi Tanıtma Tecrübesi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten 1954, TTK Basımevi, Ankara 1988.
• TÜRKOĞLU, İsmail “Bekir Sıtkı Çobanzade”, DİA, Ek-1, TDVY, İstanbul 2016.
• ÜLKÜSAL, Müstecib, Kırım Türk-Tatarları, Baha Matbaası, İstanbul 1980.
• YÜCE, Nuri “Gyula Nemeth”, DİA, C.32, TDVY, İstanbul 2006.