Silistre Ayanı Yılıkoğlu Süleyman Ağa’nın Hayatı ve Faaliyetleri

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 27, 28.12.2021

Halil Haluk Durkan

Öz

Bu makale 1792-1813 yılları arasında eşkıyalıktan Silistre ayanlığına yükselen Yılıkoğlu Süleyman Ağa’nın yaşamı hakkında bilgiler vermektedir. Yılıkoğlu Süleyman Ağa’nın dağlı eşkıyasının ortaya çıktığı dönemde adı belgelerde geçmeye başlamıştı. Bu süreçte eşkıyalık faaliyeti yürütmeye çalıştığı anlaşılmaktadır. 1801 yılında Silistre mütesellimi olmasıyla daha önceden arasının bozuk olduğu Tirsiniklioğlu İsmail Ağa’yla çevre kazalardaki nüfuz mücadelesine başlamıştı. Bu mücadele Tirsiniklioğlu İsmail Ağa’nın 1806 yılında ölümüne kadar devam etmiştir. Yılıkoğlu bu mücadele sırasında sadece Tirsinikli’yle değil adamları Alemdar Mustafa Ağa ve Pehlivan İbrahim Paşa’yla da uğraşmıştır. Tirsinikli’nin ölümünden sonra yerine Rusçuk Ayanı seçilen Alemdar Mustafa Ağa, Yılıkoğlu’nu Silistreden çıkararak bir süre uzak kalmasını sağlamıştır. Daha sonra 1808 yılında Alemdar’ın da ölümüyle tekrar Silistre’ye ayan olarak geri dönmüştür. 1812-1813 Osmanlı-Rus savaşı sonrasında Yılıkoğlu Süleyman Ağa’nın Rusya kaçması ve dönüşünün ardından ölümü hakkında bilgiler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yılıkoğlu Süleyman Ağa, Tirsinikioğlu İsmail Ağa, Alemdar Mustafa Ağa, Pehlivan İbrahim Paşa, III. Selim

Teşekkür

Alper BAŞER

LIFE AND ACTIVITIES OF THE AYAN OF SİLİSTRE YILIKOĞLU SÜLEYMAN AĞA

Öz

This article gives information about the life of Yılıkoğlu Süleyman Ağa, who rose from banditry to Silistra ayan between 1792-1813. The name of Yılıkoğlu Süleyman Ağa started to appear in documents when the mountain bandit appeared. It is understood that he tried to carry out banditry activities in this process. He started his struggle for influence in the surrounding districts with Tirsiniklioğlu İsmail Ağa, with whom he had been at odds before, when he became the trustee of Silistra in 1801. This struggle continued until the death of Tirsiniklioğlu İsmail Ağa in 1806. During this struggle, Yılıkoğlu not only dealt with Tirsinikli but also with his men Alemdar Mustafa Ağa and Pehlivan İbrahim Pasha. After Tirsinikli's death, Alemdar Mustafa Ağa, who was chosen instead of Ruse Ayan, removed Yılıkoğlu from Silistra and kept him away for a while. Later, with the death of Alemdar in 1808, he returned to Silistra as a notable. After the Ottoman-Russian war of 1812-1813, information about Yılıkoğlu Süleyman Ağa's escape from Russia and his death after his return has been revealed.

Anahtar Kelimeler

Yılıkoğlu Süleyman Ağa, Tirsinikioğlu İsmail Ağa, Alemdar Mustafa Ağa, Pehlivan İbrahim Paşa, III. Selim

Kaynakça

• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA), Ali Emiri Selim III(AE.SSLM.III), Nr.1/1, 433/24683
• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA), Bab-ı Asafi Mektubi Kalemi Defteri(A.MKT.d), Nr.1043, 1045.
• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA),Cevdet Dâhiliye(C.DH), Nr.43/2108, 65/3237, 337/16838.
• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA),Cevdet Maliye(C.ML), Nr.676/27749.
• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA),Cevdet Zabtiye(C.ZB.), Nr.66/3299, 67/3327.
• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA), Hatt-ı Hümâyun(HAT), Nr. 43/2108, 43/2171, 48/2317-C, 50/2355-F, 50/2375-C, 52/2412, 53/2493-A, 54/2509, 56/2580, 57/2597, 58/2620, 58/2620-B, 58/2620-H, 59/2639, 62/2743, 63/2761, 63/2763, 64/2786, 77/3179-B, 118/4773, 126/5186-A, 135/5556, 280/16624, 645/31595, 649/31761, 1164/46089, 1225/47873-A, 1225/47873-B, 1225/47874, 1225/47874-A, 1225/47874-B, 1225/47874-F, 1225/47874-E, 1352/52822, 1426/58421.
• CUMHURBAŞKANLIĞI OSMANLI ARŞİVİ(COA), TOPKAPI SARAYI MÜZE ARŞİVİ(TMSA), Nr. E.5772/1=749/15.
• Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, C.4, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1994.
• Cabi Ömer Efendi, Cabi Tarihi(Tarih-i Sultan Selim-i Salis ve Mahmud-i Sani), C.I-II, (Hzl. Mehmet Ali Beyhan), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2003.
• Mütercim Ahmed Asım Efendi, Asım Efendi Tarihi(Osmanlı Tarihi 1218-1224/1804-1809), C.2, (Hzl.Ziya Yılmazer), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul 2015.
• Şanî-zâde Mehmed Atâullah Efendi, Şanî-zâde Tarihi(Osmanlı Tarihi 1223-1237/1808-1821), C.I-II, (Hzl. Ziya Yılmazer), Ankara 2008.
• DOĞRU, Halime, Bir Kadı Defteri Işığında Rumeli’de Yaşam, Kitap Yayınevi, Eskişehir 2007.
• ERDOĞAN, Meryem Kaçan - Meral Bayrak Ferlibaş - Kamil Çolak, Tirsiniklizâde İsmail Ağa ve Dönemi(1796-1806), Yeditepe Yayınları, İstanbul 2009.
• HAZERFEN, Ahmet, Rumeli ve Anadolu Ayan ve Eşkıyası 2 Osmanlı Arşiv Belgeleri, Kaynak Yayınları, 1.Basım, İstanbul 2004.
• JORGA, Nicola, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C.5, Hzl. Erhan Afyoncu, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2005.
• KARAL,Enver Ziya, III. Selim’in Hatt-ı Hümayunları, TTK Yayınları, Ankara 1942.
• KAYAPINAR, Ayşe - Emine Erdoğan Özünlü, Mihaloğulları’na Ait 1586 Tarihli Akıncı Defteri, TTK Yayınları, Ankara 2015.
• ÖZKAYA, Yücel, Osmanlı İmparatorluğu'nda Ayanlık, Ankara, 1994.
• _______________, Osmanlı imparatorluğunda Dağlı isyanları (1791-1808), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara 1983.
• SEREDA, Aleksandır, 18. ve 19 yüzyıllarda Silistre Eyaleti: İdari-bölgesel Yapısı, Yerleşim Ve Nüfus Kuzeybatı Karadeniz Kıyısı, Bulgar Bilimler Akademisi, Tarih Entitüsü, Sofya 2009. UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, Meşhur Rumeli Âyanlarından Tirsinikli İsmail, Yılıkoğlu Süleyman Ağalar ve Alemdar Mustafa Paşa, TTK Yayınları İstanbul 1942.
• MERT, Özcan, “II. Mahmut Döneminde Taşradaki Merkeziyetçilik Politikası”, Türkler, C. 13, Ankara, 2002, s. 720-729.
• MUTAFÇİEVA, V.P. “XVII. Yüzyılın Son On Yılında Ayanlık Müessesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 31, Mart 1978, s.163-182.
• ÖZCAN, Abdülkadir, “Haseki”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.16, İstanbul 1997, s.368-369.
• Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, C. 11, Türk Dil Kurumu, Ankara, 1979.