Kırım’da Bir Hanzadenin Yaşamı: Hacı Selim Giray’ın Oğlu Şahbaz Giray

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 75 - 103, 27.06.2022

Zübeyde Güneş Yağcı Mustafa Akkaya

Öz

Osmanlı Devleti, 1683 yılında II. Viyana kuşatması sırasında yaşadığı mağlubiyetten sonra kutsal ittifakla dört cephede savaşmaya başlamıştır. Bu savaşlar 1699 Karlofça Antlaşması’na kadar devam etmiştir. Kırım Hanlığı ise Venedik ile savaş haricinde kutsal ittifakın diğer üç devleti olan Avusturya, Lehistan ve Rusya ile mücadele durumunda kalmıştır. Dönemin hanı Hacı Selim Giray, bu savaşların önde gelen kişilerinden birisidir. Oğulları Devlet Giray, Kaplan Giray gibi hanzadeler de onunla birlikte ön saflarda yer almışlardır. Selim Giray’ın oğullarından bir diğeri de çalışmamızın konusunu oluşturan Şahbaz Giray’dır. Şahbaz Giray’ın diğer hanzadelerden farkı Sultan II. Mustafa’nın ikinci ve üçüncü seferine Kırım askerinin komutanı olarak katılmasıdır. Bu seferlerde cesareti ve şecaati ile göz doldurmuş, II. Mustafa’nın bizzat iltifatına mazhar olmuştur. Şahbaz Giray’ın bir diğer farkı da metrukâtının 34 numaralı şer’iyye sicilinde bulunmasıdır. Böylece Kırım han sülalesinden bir hanzadenin gündelik yaşamını ortaya çıkarmak mümkün hale gelmiştir. Bu çalışmanın sorunsalı da tam bu noktaya odaklanmaktadır. Şahbaz Giray’ın kaynaklara yansıyan savaşlarına ek olarak yaşamının diğer cephesini irdelemek için temel kaynaklarımız dönemin kroniklerinin yanı sıra Osmanlı arşiv belgeleri ve Kırım Şer’iyye sicilidir.

Anahtar Kelimeler

Kırım Hanlığı, Selim Giray, Şahbaz/Şehbaz Giray, II. Mustafa

The Life of a Hanzade in Crimea: Şahbaz Giray, the Son of Hacı Selim Giray

Öz

After the defeat in 1683 during the Vienna siege II, the Ottoman Empire started to fight on four fronts with the holy alliance. These wars continued until the 1699 Karlowitz Treaty. The Crimean Khanate, on the other hand, had to struggle with Austria, Poland and Russia, the other three states of the holy alliance, apart from the war with Venice. The Khan of the period, Hacı Selim Giray, is one of the leading figures of these wars. Hanzades such as his sons Devlet Giray and Kaplan Giray were at the forefront with him. Another son of Selim Giray is Şahbaz Giray, who is the subject of our study. The difference of Şahbaz Giray from other hanzades is that he participated in the second and third expeditions of Sultan Mustafa II as the commander of the Crimean soldiers. In these expeditions, he impressed with his courage and bravery, and was complimented by Mustafa II himself. Another difference of Şahbaz Giray is that his dereliction is in the sharia registry number 34. Thus, it has become possible to reveal the daily life of a khan from the Crimean khan dynasty. The problem of this study focuses on exactly this point. In addition to the wars of Şahbaz Giray reflected in the sources, our main sources to examine the other aspects of his life are the chronicles of the period, as well as Ottoman archive documents and the Crimean Sharia register.

Anahtar Kelimeler

Crimean Khanate, Selim Giray, Şahbaz/Şehbaz Giray, Mustafa II

Kaynakça

• GÜNEŞ YAĞCI, Zübeyde-AKKAYA, Mustafa, Kırım Kazaskeri Buyurdu (34 Numaralı Kırım Sicili, 2021.