WAKALA INVESTMENT AS FUND COLLECTION METHOD AND APPLICATION FOR TURKEY

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 23, 30.06.2020

Muhammet Kürşat Öztürk , İbrahim Güran Yumuşak

Öz

Along with the developments in conventional banking and finance, there has been an increase in the number of instruments and financial institutions operating in Islamic finance. During the evaluation of banking and finance activities from the Islamic point of view, the products and services used are based on their conformity to Islamic values. Incompatible products are either not accepted or attempted to be adapted to Islamic values. One of the financing methods to meet the financial needs in Islamic finance system is the type of contract of so-called the agency agreement. In this type of financing, one assigns an agency for the investor's fee, and the agency trades with this fund to obtain a predetermined percentage return. The main aim of the study is to evaluate the "Investment Agency-al Wakalah Bi Al-Istithmar” method in terms of legal, sharia, financial and economic as a method of collecting new funds or liabilities and to present a standard model proposal in compliance with Islamic principles for Islamic financial institutions. In Turkey, it has been observed that the Investment Mandate product, which is used by the participation banks for the purpose of short-term funding from abroad, has not been applied yet. If applied in accordance with interest-free banking principles and Islamic values, “Collection Fund Using Wakala Method” method is considered to be an important method in terms of earning the idle funds of the fund holders on an individual basis and added value in the field of interest-free banking in our country. Within the scope of this research, the content of this financing, its legal and fiqh basis, its position in the world and Turkish system, and its differences with other contract types have examined. The resulting outcomes and evaluations will provide information for the industry executives, researchers and will provide proposals for policy makers.

Anahtar Kelimeler

Agency, Wakala, Fond Collection, Islamic Finance, Participation Banking

FON TOPLAMA YÖNTEMİ OLARAK YATIRIM VEKÂLETİ VE TÜRKİYE UYGULAMASI

Öz

Konvansiyonel bankacılık ve finans alanındaki gelişmelerle birlikte, İslami açıdan faaliyet gösteren finansal kurumlarda ve ürünlerde artış görülmektedir. Bankacılık ve finans faaliyetlerinin İslami açından değerlendirilmesi esnasında, kullanılan ürün ve hizmetlerin İslami değerlere uygunluğu baz alınmakta, uygun olmayan ürünler ya kabul görmemekte ya da İslami değerlere uygun hale getirilmeye çalışılmaktadır. İslami finans sisteminde finansman ihtiyaçlarının karşılanması için ortaya çıkan finansman yöntemlerinden biri de vekâlet sözleşmesi denilen akit türüdür. Bu yöntemde yatırımcı ücreti karşılığında bir vekil tayin eder, vekil de daha önceden belirlenen bir yüzdede getiri elde etmek için bu sermaye ile ticaret yapar. Çalışmanın temel amacı, yeni bir fon toplama yöntemi olarak ‘Vekâlet’ yöntemini hukuki, fıkhi, iktisadi açından değerlendimek ve İslami finans kurumları için İslami ilkelere uygun standart bir model önerisi sunmaktır. Türkiye’de özellikle katılım bankaları tarafından kısa vadeli ve yurtdışı kaynaklı fon temini amacıyla kullanılan ‘vekâlet’ ürününün, henüz yeteri kadar uygulama alanı bulmadığı veya uygulansa dahi kısıtlı bir düzeyde olduğu ve uygulanan kısmının ise doğru olarak sisteme entegre edilmediği gözlemlenmektedir. Faizsiz bankacılık ilkelerine ve İslami değerlere uygun bir şekilde uygulandığı takdirde ‘Vekâlet Usulüyle Fon Toplanması ve İşletilmesi’ yönteminin, birey bazında fon sahiplerinin âtıl fonlarının ekonomiye kazandırılması açısından önemli bir yöntem olduğu ve faizsiz bankacılık alanında katma değer oluşturacağına kanaat getirilmiştir. Araştırma kapsamında bu finansman türünün içeriği, hukuki ve fıkhi dayanakları, dünya ve Türkiye finans sistemindeki yeri, diğer akit türleri ile farkı incelenmiştir. Ortaya çıkan sonuçlar ve değerlendirmeler, sektör yöneticileri ile araştırmacılar için bilgiler ve politika yapıcıları için öneriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vekâlet, Wakala, Fon Toplama, İslami Finans, Katılım Bankacılığı

Kaynakça

• AAOIFI, (2015). Faizsiz Finans Standartları. Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions Standards, Çev. T.C. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Yayın No: 10, İstanbul. http://www.tkbb.org.tr/documents/Yonetmelikler/FAIZSIZ-FINANS-STANDARTLARI.pdf [09.09.2018]
• ADCB-Abu Dhabi Commercial Bank. (2018). “Wakala Deposits”. Banka Resmî Sitesi. https://www.adcb.com/islamicbanking/accountsdeposits/wakala/index.asp [25.09.2018]
• ADIB-Abu Dhabi Islamic Bank. (2018). “Business Wakala Deposit”, Saving and Investment. Banka Resmî Sitesi. https://www.adib.ae/en/Pages/Business_Deposits_Business_Wakala_Deposit.aspx [25.09.2018]
• Al Rayan Bank. (2018). “Wakala Helps Generate Competitive Returns for Large, Bespoke Investments”, Wakala Treasury Deposit. https://www.alrayanbank.co.uk/savings/wakala/ [25.09.2018]
• Bayındır, Servet. (2015). Fıkhi ve İktisadi Açıdan İslami Finans (Para ve Sermaye Piyasaları), Süleymaniye Vakfı Yayınları.
• BDDK/Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2011). Wakala Sözleşmesi Kapsamında Alınan Kredilerle İlgili Görüşü. Düzenleme Daire Başkanlığı. Karar Tarihi: 19.10.2011.
• BDDK/Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2018). “Mevduat ve Katılım Fonunun Kabulüne, Çekilmesine ve Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu, Emanet ve Alacaklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Resmî Gazete Tarihi: 18 Ekim 2018 Sayı: 30569, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/10/20181018-2.htm [10.11.2018]
• BDDK/Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2018). Yatırım Vekaleti Havuzlarına Proje Aktarılması. Düzenleme Daire Başkanlığı. Karar Tarihi: 28.12.2018.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. (1952). Hukukı İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, c 6, Bilmen Basım ve Yayınevi, İstanbul. s 311- 367.
• BI-Bank Islam. (2018). Wafiyah Investment Account (Wakalah). Fund Performance Report.http://www.bankislam.com.my/home/assets/uploads/ENG_FPR-Wafiyah-Q4-2017.pdf [25.09.2018]
• BNM-Bank Negara Malaysia. (2017). Annual Financial Statements. Banka Resmî Sitesi. http://www.bnm.gov.my/files/publication/ar/en/2017/ar2017_book.pdf [26.09.2018]
• Boubyan Bank. (2018). “Wakalah Investment Deposit”, Corporate Banking. Banka Resmî Sitesi. https://boubyan.bankboubyan.com/en/corporate-banking/products/wakala-investment/ [26.09.2018]
• Cürcani, Ebu’l-Hasen Ali bin Muhammed bin Ali. (2007). Kitabu’t-Tarifat, tah. Adil Enver Hıdır, Daru’l Marife, Beyrut. DIB-Dubai İslamic Bank (2018). “Choose a Wakala Deposit”. https://www.dib.ae/personal/deposits [25.09.2018]
• Durmuş, Abdullah. (2015a). “İslam Hukuku Açısından Vekalet Sözleşmesi”. 2015 Güz Dönemi Ders Notları Sunumu. İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, İstanbul.
• El-Arabî, El-Kâdî Muhammed bin Abdilleh ebû Bekir bin. (2003). Ahkâmu’l-Kurân, Ta’lîku Muhammed Abdulkâdir Atâ’, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye. Beyrut.
• El-Buhârî, Ebû Abdilleh Muhammed bin İsmâ’îl. (1422). El-Câmi’u’l-Müsnedi’s-sahîh, Tahkîku Muhammed Zuheyr bin’n-Nâsır en-Nâsır, Dâru Tevkı’n-Necât, Beyrut.
• Emirates NBD. (2018). “What is Wakala?”. http://www.emiratesnbd.com/en/personal-banking/accounts/deposit-accounts/wakala-deposits/ [09.09.2018]
• Esirgen, Seda Örsten. (2013). Mecelle ve Fransız Medeni Kanun’u Çerçevesinde Vekalet Sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi. Ankara.
• Halitoğlu, İsmail. (2018). Yatırım Araçlarının Fıkhi Niteliği. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(8), 139-163. Kilis. IFSB-Islamic Financial Services Board. (2013). İslami Finansal Hizmetler Veren Kurumların İçin Revize Edilmiş Sermaye Yeterliliği Standardı. Standart No:434. s 102. Kuala Lumpur.
• IIFM/ International Islamic Financial Market. (2013). Operational Guidance Memorandum For International Islamic Financial Market, Interbank Unrestricted Master Investment Wakalah Agreement. Bahreyn.
• IMF/ International Money Fund. (2019). Global Economic Outlook Report. https://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD [05.05.2019]
• Kahyaoğlu, Sezer & Özkara, Zülfi Umut. (2018). Katılım Finans: Teorik ve Ampirik Çalışmalar. Gazi Yayınları, Ankara.
• Kayapınar, Hüseyin. (2013). Vekalet. Şamil İslam Ansiklopedisi. http://www.alim.gen.tr/haber/vekalet [31.08.2018]
• Köse, Murtaza. (1998). İslam Hukuku ve Modern Hukuka Göre Tüzel Kişilik. Ekev Akademi Dergisi c: 1 Sayı:2. Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Ankara. http://isamveri.org/pdfdrg/D01777/1998_2/1998_2_KOSEM.pdf [02.09.2018]
• Köse, Murtaza. (2008). İslam Hukukunda Temsil Kavramı ve Vekalet-Temsil İlişkisi. Ekev Akademi Dergisi Yıl: 12 Sayı: 34. http://isamveri.org/pdfdrg/D01777/2008_34/2008_34_KOSEM.pdf [02.09.2018]
• Mecelle. (1877). Ahmet Cevdet Paşa. Mecelle-i Ahkam-i Adliye. İstanbul.s 1466.
• Odabaşı, Mehmet. (2015). Yatırım Vekaleti (Investment Agency – Wakalah) Faizli İşlemlere Örtü Olmasın. https://katilimdunyasi.com/2015/08/24/yatirim-vekaleti-faizli-islemlere-ortu-olmasin/ [15.09.2018]
• Özcan, Seyran. (2015). Finansman Aracı Olarak Sukuk ve Muhasebeleştirilmesi. World Of Accounting Science, 17(3). Tanrıverdi, Hasan. (1998). İslam Hukukunda ve Modern Hukukta Vekalet Akdi. (Doktora Tezi). Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• TDV-Türkiye Diyanet Vakfı. İslam Araştırmaları Merkezi. “Vekil”. c 43, s 10. https://islamansiklopedisi.org.tr/vekil--esma-i-husna [27.03.2019]
• TKBB-Türkiye Katılım Bankaları Birliği. (2018). TKBB Danışma Kurulu Kararı. Yatırım Vekaleti. Karar No:2. [Karar Tarihi: 30.06.2018]
• TKBB-Türkiye Katılım Bankaları Birliği. (2018). Faizsiz Finans Sözlüğü. “Wakala Nedir?”. http://www.tkbb.org.tr/faizsiz-finans-sozlugu#1376 [11.08.2018]