Investigation of flood risk spread of Kamara stream

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 13 - 26, 31.01.2023

Enes Doğan Temel Temiz , Mensur Sümer

https://doi.org/10.29228/JIENS.67513

Öz

Our country has many natural beauties and is also known as a region where many natural disasters frequently occur. The effects and frequency of natural disasters are increasing every day in the world and in our country due to climatic changes caused by global warming. It is also of great importance to take the necessary measures to prevent the damage to life and property safety that may arise because of the occurrence of disasters, which we encounter every day. Floods are one of the most common and frequently occurring disasters in our country, and it is dignitary to carry out flood analysis studies and take necessary precautions to minimize the affirmative effects that may arise from these flood events. For this purpose, possible effects were tried to be found by using a 1-dimensional flood model on Kamara creek, where there are many constructions around the stream bed. To determine the flood risk, the HEC-RAS program, which is generally used in the literature, was used, and the flood spreads of the region on the stream route were run to be brought out. As a result of the analysis, Flood profiles were created for the flow rates of Q50, Q100, Q500, and Q1000. It has been concluded that two of the three road crossings on the selected stream route are water, and that the settlement areas and valuable agricultural lands located on the coast are at risk of flooding.

Anahtar Kelimeler

Natural disasters, Flood, Water surface profile, Kamara stream

Kamara deresi taşkın risk yayılımının incelenmesi

Öz

Ülkemiz birçok doğal güzelliği barındırmasına karşın aynı zamanda birçok doğal afetin sıklıkla meydana geldiği bir bölgede yer almaktadır. Özellikle küresel ısınmanın etkisiyle ortaya çıkan iklimsel değişimler gibi sebeplerden dolayı doğal afetlerin etkisi ve sıklığı gün geçtikçe de artarak kendini göstermektedir. Her geçen gün bir yenisinin karşımıza çıktığı afetlerin meydana gelmesi sonucunda ortaya çıkacak can ve mal güvenliği zararlarını engellemek adına gerekli önlemlerin alınması da büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde yaşanan ve sıklıkla meydana gelen afetlerden biri de taşkın olaylarıdır. Taşkın olaylarından kaynaklı oluşabilecek olumsuzlukları en aza indirgemek amacıyla, taşkın analizi çalışmaları yapılması ve gerekli önlemlerin alınması oldukça önem arz etmektedir. Bu amaçla dere yatağı çevresinde birçok yapılaşmanın bulunduğu Kamara deresinde 1 boyutlu taşkın modeli kullanılarak olası etkilerler belirlenmeye çalışılmıştır. Taşkın riskini belirlemek maksadıyla literatürde sıklıkla kullanılan HEC-RAS programı kullanılmış, dere güzergahı üzerinde yer alan bölgeye ait taşkın yayılımları ortaya konmaya çalışılmıştır. Analizler sonucunda; Q50, Q100, Q500, Q1000 debilerine için su taşkınına ait profiller oluşturulmuştur. Seçilen dere güzergahı üzerinde bulunan üç adet yol geçişinden iki adedinin sular altında kaldığı, sahil kesiminde yer alan yerleşim alanları ile değerli tarım arazilerinin taşkın riski altında olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğal afet, Taşkın, Su yüzü profili, Kamara deresi

Kaynakça

• Oğuz K, Pekin M. A, Çamalan G (2021) Muğla ilinde1960-2018 dönemi kuraklık analizi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 7 (1):89-100. https://doi.org/10.21324/dacd.774955
• Taşkın ve Rusubat Kontrolü Yönetmeliği, Resmî Gazete 30763 (03 Mayıs 2019).
• Kaya Ç. M, Güngör O, Akçalı E, Atalay H, Yıldırım H (2016) Taşkın tehlike haritaları: Türkiye ve farklı Avrupa ülkelerinde yapılan çalışmaların karşılıklı olarak irdelenmesi. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu, Ankara, 187-202.
• Sunkar M, Tonbul S (2010) Batman da 31 Ekim-1 Kasım 2006 tarihinde yaşanan taşkının nedenleri. 2. Ulusal Taşkın Sempozyumu, Afyonkarahisar, 349-361.
• Gökçe O, Özden G, Demir A (2008) Türkiye de afetlerin mekânsal ve istatiksel dağılımı afet bilgileri envanteri. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Konu: Afet, https://tatd.org.tr/afet/afet-yazi-dizisi/2020de-turkiye-ve-dunyada-en-sik-gorulen-dogal-afetler/ Erişim Tarihi: 10.01.2023.
• Özcan O (2017) Taşkın tespitinin farklı yöntemlerle değerlendirilmesi: Ayamama Deresi örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 3 (1):9-27. https://doi.org/10.21324/dacd.267200
• Özdemir H, Akbulak C, Özcan H (2011) Çokal barajı (Çanakkale) çökme modeli ve taşkın risk analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 8 (2):660-698.
• Saral A (2010) Çok kriterli karar verme ve bilgi difüzyonu yöntemleri yardımıyla, taşkın risk analizinin gerçekleştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Raja B. N (2016) Şehir taşkın modellemesi: Bodrum örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Tokgözlü A, Özkan E (2018) Taşkın risk haritalarında AHP yönteminin uygulanması: Aksu çayı havzası örneği. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 44:151-176.
• Coşkun M, Ortaç G (2022) Filyos çayı havzasının (Karbük-Gökçebey) çok kriterli karar verme yöntemleriyle taşkın risklerinin belirlenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi 27(47) 44:15-27.
• Damla, Y., Temiz, T., Keskin, E. (2020) Estimation of Water Level by Using Artificial Neural Network: Example of Yalova Gökçe Dam. Kırklareli University Journal of Engineering and Science 6-1:32-49.
• Temiz, T., Damla, Y., Keskin, E. (2021) Gökçe Dam Chamber Water Level Estimation with Gdm Algorithm. Yalova Research Congress Proceedings Book, October 22-23:136-141.
• Sert, M., Opan, M., Temiz, T. (2007) Çoklu Rezervuar Sistemlerinde Çok Amaçlı Optimal Planlama. Uluslararası Nehir Havzası Yönetimi Kongresi, 554-567.
• Temiz, T., Damla, Y., Keskin, E. (2022) Comparison of Different Artificial Neural Network Methods in Determining Reservoir Capacity . Erzincan University Journal of Science and Technology, 15 (1), 183-203. https://doi.org/10.18185/erzifbed.987577
• Temiz, T., Sonmez, O., Dogan, E. et al. (2022) Evaluation of the effects of land-use change and increasing deforestation in the Sapanca Basin on total suspended solids (TSS) movement with predictive models. Acta Geophys. 70, 1331–1347. https://doi.org/10.1007/s11600-022-00783-x
• Efe H, Önen F (2015) Batman Çayı’nın taşkın analizinin HEC-RAS programıyla yapılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi 6 (2):83-92.
• Ertürk E, Kaya N (2019) Taşkın tehlike alanlarının oluşturulması: Trabzon İli Vakfıkebir İlçesi Kirazı Deresi örneği. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 31 (2):337-344. https://doi.org/10.35234/fumbd.613291
• Hırca T, Sönmez O (2019) Determination of flood ınundation maps: a case study of Akyazi ındustrial zone. Sakarya University Journal of Science 23 (2):301-307. https://doi.org/10.16984/saufenbilder.475974
• Çeliker M, Koçer N. N, Yıldız O (2020) Bingöl il merkezinde taşkın yayılım alanlarının coğrafi bilgi sistemleri ve hec-ras ile belirlenmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 6 (2):354-365. https://doi.org/10.21324/dacd.647877
• Ayna G, Yılmazer D (2021) Denize dökülen ve batık çalışan akarsu kesitlerinde hec-ras ile hesaplanan taşkın su yüzü profilinin Işıklar Deresi örneği ile incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 23 (1):321-333. https://doi.org/10.25092/baunfbed.852205
• Tekirdağ İli, Marmaraereğlisi İlçesi, Kamaradere Mahallesi Tarım Arazilerinin ve Yerleşim Yerlerinin Kamara Deresi Taşkın Kontrol Tesisi’ne Ait Ön İnceleme Raporu, 2019.
• DSİ dere yatakları için pürüzlülük katsayısı belirleme kılavuzu. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2016.
• Konu: HEC-RAS, https://www.hec.usace.army.mil/software/hec-ras/download.aspx Erişim Tarihi: 10.10.2022.
• Konu: Açık kanal akımları ve HEC-RAS uygulamaları, https://www.mehmetardiclioglu.com/acik-kanal-akimlari-ve-hec-ras-uygu Erişim Tarihi: 15.12.2022. Mehmet Ardıçlıoğlu, Kayseri, 2017.
• Tektaş Y, Polat N (2021) HEC-RAS ile taşkın modelleme ve Sentinel 2 uzaktan algılama görüntüsünden taşkın hasar analizi: Diyarbakır ili Çakmak deresi Çınar bölgesi örneği. Türkiye Uzaktan Algılama Dergisi 3 (1):28-35. https://doi.org/10.51489/tuzal.924926
• Tuncer İ (2011) Açık kanallarda su yüzü profilinin belirlenmesi, nakkaş dere örneğinde bir hec-ras uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Kaya M. Ç (2021) 1B ve 2B taşkın modellemesinin karşılaştırılması: Fol deresi örneği. Afet ve Risk Dergisi 5 (1):13-21.
• Altunkaynak A, Erdik T, Dabanlı İ, Şen Z (2012) Theoretical derivation of wind power probability distribution function and applications. Applied Energy, 92:809-814.
• Erdik T, Beji S (2018) Statistical analyses of wawe height and wind velocity distributions fort the Sea of Marmara. International Journal of Environment and Geoinformatics 5 (1):76-83. https://doi.org/10.30897/ijegeo.358450